Bashkimi kombëtar nuk është thjesht një fabul e treguar bukur
Paaftësia për ta kërkuar të drejtën, mosdëshira për ta promovuar atë ka qenë e pranishme rëndom. Çfarë e bën këtë Nëntor më ndryshe se të tjerët? Këtë do ta shohim. Por ama, një gjë dihet, se ky komb do të përparojë e do të bashkohet, kur dilema të këtij lloji do të zhduken dhe kur e mira dhe e keqja, e drejta dhe e gabuara, e moralshmja dhe e paturpshmja, të jenë qartësisht të ndara nga njëra- tjetra dhe kur veprime të mira të bëhen nga njerëz përfundimisht të mirë.
Karakteristika e veçantë e kohës, në të cilën jetojmë, është se e mira dhe e keqja, e drejta dhe e gabuara, e moralshmja dhe e paturpshmja, nuk janë më nocione të pastra e të kulluara, të ndara nga njëra- tjetra në atë formë sa të bëjnë dallimin kategorik dhe absolut mes tyre. Sot, ne nuk e kemi këtë luks. E mira dhe e keqja, me të gjitha derivatet e tyre, janë të ndërthurura brenda vetë fenomenit në atë soj forme, sa që është vështirë të dallosh kufij mes njërës dhe tjetrës. Pra, sot nuk mund të thuash për një ngjarje, fenomen apo veprim, se ai është ekskluzivisht i mirë apo ekskluzivisht i keq. E mira dhe e keqja janë shkrirë brenda të njëjtit kallëp dhe e vetmja gjë që mund të bëhet, është orvatja për të gjetur se sa janë raportet e së mirës dhe së keqes brenda një ngjarjeje. Ky definicion laraman mbi ndërtimin e së vërtetës na shoqëron gjithnjë kur duam të marrim një pozicion politik, kur duam të vlerësojmë një lider, kur duam të shprehim qëndrimin tonë moral për një ndodhi. Pra, duket se ka ikur koha kur lehtësia e gjykimit mbi gjënë ishte e bazuar mbi kritere të qarta dhe konsensuale.
Në vlerësimin e figurës së Kryeministrit, të ndonjë lideri, të ndonjë partie politike, të një veprimi opozitar apo të një copëze realiteti mbarëshqiptar, je gjithmonë i detyruar të mos japësh definicion absolut mbi të mirën apo të keqen e tyre, sepse të ndodh.... “what the fuck”... që veprime të mira të përzihen me njerëz jo edhe aq të mirë dhe veprime të këqija të përzihen me njerëz jo edhe aq të këqij. Kam qenë që në krye të herës i bindur në tezën se copëtimi i Shqipërisë ka qenë një ekuacion i gabuar politiko- historik dhe se rivendosja në vendin e duhur e elementeve të këtij ekuacioni do të ishte e vetmja mënyrë që rezultati pozitiv i tij të bashkëshoqëronte të gjitha përpjekjet e Shqipërisë së andej- këndej kufirit. Të ndarë në dy llokma territoriale, politike dhe konceptuale, Shqipëria dhe Kosova kanë vazhduar gjatë gjithë kësaj kohe të vendosin dhe rivendosin elementet e ekuacionit të tyre historik, gjithnjë në vendin e gabuar duke respektuar besnikërisht këtë ndarje.
Pas pothuaj dy dekadash nga lufta dhe një dekadë nga pavarësia, Kosova e ndjen se sakrificat e bërë prej saj për të kënaqur aleatët dhe për të ruajtur të ashtuquajturat ekuilibra gjeopolitike në rajon, kanë rezultuar me një rikthim prapa në kuptimin politik, ekonomik dhe kulturor që ajo ka në raport me Shqipërinë dhe të gjithë rajonin. Politikisht, Kosova është hapa larg synimeve të saj
integruese, me një bojkot të hapur nga BE për çështjen e liberalizimit të vizave dhe proceset e tjera integruese. Bisedimet me Serbinë kanë qenë një fasadë e bukur për të legjitimuar më shumë integrimin e Serbisë në procesin e anëtarësimit europian. Sa herë që në bisedimet me Serbinë është dashur të shkohej drejt një dakordësimi, kjo është bërë me sakrifica të mëdha nga ana e Kosovës, në terma territoriale, ligjorë dhe ekonomikë, që nga Zajednica, demarkacioni dhe deri te insinuatat e fundit për shkëmbime territori me Serbinë. Në këmbim, Kosovës i është kërkuar që të mbajë nën presion revoltën e brendshme politike dhe popullore, që shpërthente herë pas herë nga çekuilibrimi politik i shkaktuar pikërisht si pasojë e këtyre marrëveshjeve.
Ekonomikisht, Kosova është kthyer nën një koloni të Serbisë, e dënuar të blejë produktet e saj dhe të përcaktojë vizionin e saj ekonomik nisur nga premisa e Serbisë. Një shtet dhe jo shtet në të njëjtën kohë, Kosova është luhatur shpesh nga pengesa për zhvillim ekonomik dhe gjetja e partneritetit të duhur, sepse mospërcaktimi i entitetit të saj territorial e ka lënë në mënyrë të vazhdueshme në gjendje eksperimenti. Ndërsa kulturalisht, Kosova dhe kosovarët luhaten sot më shumë se kurrë në prehrin e papër- caktueshmërisë dhe krizës së identitetit.
Sigurisht që kusuret dhe dështimet e politikës kosovare në terma të vendosjes së shtetit të së drejtës, korrupsionit, kriminalitetit etj. kanë qenë dhe janë pengesa reale, por ama, të mos harrojmë se një shtet ndërtohet së pari nga fakti dhe bindja se është vërtet shtet, ai nuk mund të ndërtohet nga një fabul e supozuar, sado bukur që ajo të tregohet. Aksionerë në dështimet e Kosovës nuk janë vetëm kosovarët dhe establishmenti i tyre politik, por janë edhe arkitektët e kësaj që sot quhet Kosovë me fusnotë.
Pak ditë para se Festat Kombëtare të Nëntorit të vinin, një veprim politik mes dy qeverive, asaj të Tiranës dhe Prishtinës, habiti të gjithë me firmosjen e disa marrëveshjeve të guximshme, të cilat çojnë ujë në mullirin e bashkimit kombëtar. Dy personazhe në petkun e dy kryeministrave dhe një ngjarje pozitive. Debatet që lindën u përqendruan mbi atë se si mundet një veprim i mirë të ndërmerret nga dy personazhe të perceptuara nga shumë veta si jo edhe aq të mirë. Debate që vazhduan dhe do vazhdojnë duke u munduar për të gjetur se sa raportet e së mirës dhe së keqes janë pleksur në këtë ngjarje, për të mos arritur, të paktën për momentin, në një të vërtetë të madhe.
Nuk është hera e parë që retorika nacionaliste është përdorur nga liderët politikë shqiptarë. Ajo ka qenë aq e zbehtë e në disa raste edhe qesharake, saqë e ka fikur atë zjarrmin kombëtar ende pa u ndezur mirë. Kësaj radhe patëm disa vendime, të cilat kanë plot gjashtë muaj kohë për t’u parë se sa raportet e së mirës dhe së keqes do të pleksen në këtë akt politik. E shkuara e afërt na ka mbushur plot pesimizëm në këtë drejtim. Paaftësia për ta kërkuar të drejtën, mosdëshira për ta promovuar atë ka qenë e pranishme rëndom. Çfarë e bën këtë Nëntor më ndryshe se të tjerët? Këtë do ta shohim. Por ama, një gjë dihet, se ky komb do të përparojë e do të bashkohet, kur dilema të këtij lloji do të zhduken dhe kur e mira dhe e keqja, e drejta dhe e gabuara, e moralshmja dhe e paturpshmja, të jenë qartësisht të ndara nga njëratjetra dhe kur veprime të mira të bëhen nga njerëz përfundimisht të mirë.