Zgjidhja në ngërç, kush duhet të tërhiqet

Kundërshtimi i vendosur i studentëve për t’u ulur në bisedime me Kryeministrin Edi Rama ka krijuar një ngërç, që mund të kapërcehet në dy mënyra: ose Kryeministri i miraton kërkesat e studentëve nga zyra e tij pa u takuar me ta, ose studentët pranojnë të nxjerrin një përfaqësi për të biseduar me Kryeministrin.

Të dyja zgjidhjet e përmbajnë riskun në hesapet e palëve. Kryeministri mund të krijojë një precedent që mund të ketë efekte zinxhir në grupe të ndryshme interesi që duke ndjekur shembullin e studentëve do të parashtronin përmes protestave kërkesa të panegociushme. Kjo është e mundur në kushtet kur varfëria i vesh kërkesat gjithkujt me rrobën e së drejtës. Studentët nga ana e tyre kanë arsye të kenë frikë se mund të bjerrin kompaktësinë dhe fuqinë e grupit, duke nxjerrë përfaqësues. Veç kësaj, kuptohet qartë se studentë nuk duan të rrezikojnë tërheqjen në labirinthet e llafollogjisë dhe retorikës, që janë mjeshtëria e politikanëve tanë të prerjes propagandistike, ku zoti Rama shkëlqen përnjimend.

Të dyja palët, pra, kanë arsyet e tyre, por njëra palë duhet të tërhiqet për t’i hapur rrugë zgjidhjes. Cila?

Për koherencë me qëndrimet e mia ndër vite, në mbrojtje të dialogut, mund të thosha studentët që e refuzojnë. Por rrethanat konkrete sugjerojnë tërheqjen e atij që po e kërkon me ngulm dialogun, pra, të Kryeministri Rama. Pse mendoj kështu?

Për ta nisur nga më e thjeshta: për vetë postin që mban si numri një i pushtetit real në Republikën Parlamentare, Kryeministrit i takon të investohet më shumë dhe të jetë më fleksibël se gjithë të tjerët përkundrejt çështjeve dhe kërkesave që nuk cenojnë kolonat e demokracisë, stabilitetit dhe sigurisë kombëtare. Ca më shumë përkundrejt kërkesave që i vlerëson vetë si të pranueshme, siç janë tetë kërkesat e studentëve. Në qoftë se vërtet nuk ka asnjë objeksion për këto kërkesa, përse e do takimin me studentët? Përse nuk i shndërron në vendime apo në ligje aty ku ka nevojë për ligje dhe pastaj, nëse i pëlqen ta celebrojë këtë moment, le të fotografohet me studentët me aktet zyrtare në duar. Këmbëngulja e Kryeministrit për t’u ulur me studentët, ndërsa thotë se i pranon tetë kërkesat e tyre, madje ka në mendje më shumë, të le përshtypjen sikur dialogu është taksë imazhi apo protagonizmi, që ai ua kërkon studentëve për t’u vetëpromovuar si njeriu i zgjidhjeve, e kështu me radhë. Nuk është koha për llogari të tilla të vogla.

Duke kërkuar dialog për tetë pika, që paraprakisht i konsideron të pranueshme, zoti Rama duket se ka në mendje ato pikat e tjera që nuk janë në paketën e studentëve. Ai po përsërit deri në përgjërim “unë jam me ju, bashkë do të bëjmë më shumë se tetë pika, të mos e humbasim këtë shans”, e tjerë, e tjerë. Jam i prirur të besoj se Rama ka nevojë të shfrytëzojë këtë moment të zgjimit studentor për të avancuar idetë e tij në lidhje me arsimin universitar në Shqipëri. Por studentët nuk janë ngritur për t’i afruar gjahun dhe nuk kanë asnjë arsye të hamendësojnë çfarë ka ai në mendje. Ja pse, pasi ka pritur më shumë se një javë, Rama mund të veprojë kështu: I bën vendime tetë pikat. Nëse ndonjëra prej tyre ka nevojë për sqarime apo zbërthime, ekzistojnë qindra mënyra për të tërhequr në një kohë rekord mendimin e studentëve. Pasi u dorëzon studentëve vendimet për tetë pikat me afatet përkatëse të realizimit, Kryeministri shpall prioritetet e rreg- ullimeve të mëtejshme që ka në mendje dhe fillon një dialog të gjerë me studentët. Pra, bën atë që nuk ka bërë kur mori vendimet që kanë provokuar ngritjen e studentëve këto ditë.

Zotit Rama i takon të veprojë pa kushte për zgjidhjen e ngërçit me studentët edhe për një arsye tjetër që lidhet me kuadrin e zhvillimeve madhore që paralajmëron futja e Reformës në Drejtësi në hullinë e pakthyeshme të zbatimit. Siç e panë gjithë shqiptarët, krijimi i Këshillit të Lartë të Prokurorisë ( KLP) dhe Këshillit të Lartë të Gjyqësorit ( KLGJ) u përshëndet dhe u vlerësua nga SHBA- të dhe Gjermania si fillimi i një historie të re për popullin shqiptar. Drejtësia e re është një prioritet absolut i partnerëve tanë strategjikë në marrëdhëniet e tyre të bashkëpunimit me Shqipërinë. Vendi po shkon drejt finalizimit të reformës që do të vendosë pas shumë vitesh barazinë e të gjithëve para ligjit dhe ndëshkueshmërinë ligjore në sferat e larta. Nëse nuk janë sa për sy e faqe me reformën, Rama dhe qeveria e tij, kurdoherë dhe sidomos në këtë periudhë, nuk duhet të nxisin apo të hapin vetë vatra tensioni, duke marrë vendime e duke mbajtur qëndrime që dihet se shkaktojnë indinjatë dhe revoltë në shtresa të caktuara të popullsisë.

Tërheqja në funksion të zhbllokimit nuk është kurrë dobësi, por reflektim. Rama dhe të gjithë ne kemi një rast për të reflektuar dhe kuptuar përsenë e thellë të kundërshtimit të studentëve për të negociuar kërkesat e tyre. ( Kjo nuk do të thotë të arkivojmë dialogun si mjet dhe si vlerë e pazëvendësueshme e komunikimit në shoqërinë e hapur). Është një gjë e rrallë që studentët po çojnë përpara një lëvizje pa drejtues, si në eklezitë popullore të Greqisë së lashtë. Deri në momentin kur ngjarjet mund t’i çojnë drejt institucionalizimit eventual të lëvizjes së tyre, kjo është forma më e mirë e organizimit që i mban të bashkuar si mozaik kundër rrezikut të shpërthimit nga orientimet dhe ambiciet e llojllojshme. Fakti që nuk kanë drejtues është një justifikim i mirë për të refuzuar dialogun përkundër thirrjeve dhe predikimeve të përditshme të zotit Rama. Por studentët thellë- thellë shihet se nuk kanë qejf e nuk duan të ulen as me ministren e Arsimit, as me Kryeministrin, as me politikanë të tjerë. Në qëndrimin e tyre kundër negociatave reflektohet produkti i hidhur i dialogëve për dialog që e kanë bërë me keq se ka qenë. Reflektohet kriza e demokracisë përfaqësuese. Nuk ka zgjedhje në Shqipëri. Reflektohet kriza e demokracisë pjesëmarrëse. Askush nuk i dëgjoi këta studentë kur u caktuan masat që provokuan daljen e tyre në rrugë. Askush nuk i pyet prindërit e tyre, askush nuk mban përgjegjësi për premtimet e pambajtura. Të ashtuquajturat dëgjesa publike në Shqipëri janë shfaqje të shëmtuara propagandistike, që rëndom organizohen për të selitur abuzimet dhe korrupsionin. Reflektohet kriza e demokracisë së drejtpërdrejtë, gjithashtu. Jemi vendi që nuk ka bërë ende asnjë referendum popullor në shkallë kombëtare apo lokale, megjithëse probleme ka me qindra. Pse? Sepse të gjitha i dinë ata lart! I di Kryeministri!

Këto kriza e plot të tjera kanë formuar qëndrimin refraktar të studentëve të kësaj gjenerate, të cilët na kanë kapur në kundërkohë me klishetë tona mendore. Qëndrimi i tyre nuk është as pasiguri, as frikë, por një refuzim. Ata po dënojnë me refuzim një klasë politikë, që është mësuar të mos dëgjojë e të respektojë. Mirë e kanë. Në qoftë se zoti Rama i sheh vërtet si lajmëtarë të një fillimi të ri për Shqipërinë, le ta lërë pa humbur kohë lojën e vjetër të nervave me ta.