Tarka: Në tetor, vendim pozitiv për negociatat
"Procesi i zgjerimit ose përshpejtohet, ose dështon politika e zgjerimit"
Anëtarësimi i Ballkanit Perëndimor në BE lidhet me suksesin e procesit të zgjerimit të BE- së. Ambasadori polak Wieslasë Tarka, koordinator i Samitit të Poznanit, në një intervistë për "Dojçe Vele", shprehet i sigurt se në tetor do të ketë një vendim pozitiv për hapjen e negociatave me Shqipërisë dhe Maqedoninë e Veriut. Sipas tij, Ballkani Perëndimor as s'mund të sfidohet dhe as s'mund të zëvendësohet me forma të tjera angazhimi të BE- së.
Ambasador Tarka, cilat janë çështjet kryesore që diskutuan ekspertët në forumin "Think Tank" dhe në Forumin e Shoqërisë Civile, në Samitin e Poznanit, lidhur me politikat e BE- së ndaj Ballkanit Perëndimor?
Forumi "Think Tank" iu kushtua kryesisht situatës socialekonomike në Ballkanin Perëndimor dhe së ardhmes së politikës së BE- së ndaj rajonit. Në Forumin e Shoqërisë Civile u diskutuan Axhenda e Gjelbër për rajonin, mënyrat më të mira për të mbështetur bashkëpunimin kulturor, procesin e pajtimit, politikat antikorrupsion, dezinformimin dhe kërcënimet hibride ndaj demokracisë, perspektivat për të rinjtë në rajon dhe zhvillimin e organizatave të shoqërisë civile. Mesazhi i përbashkët nga dy forumet është i qartë: duhet të ndryshojë mënyra sesi ka funksionuar deri tani zgjerimi i BE- së në Ballkanin Perëndimor, në mënyrë që zgjerimi si politikë dhe BE si aktor i politikës në BP të mbeten të besueshme. BE dhe BP janë në udhëkryq: procesi i zgjerimit duhet ose të përshpejtohet deri në arritjen e qëllimit përfundimtar, që vendet e reja anëtare t'i bashkohen BE- së në një të ardhme të parashikueshme, ose politika e zgjerimit dhe BE, si aktor politik në BP, do të humbasin qëllimin.
A u dëgjua zëri i shoqërisë civile në Samitin e Poznanit për një politikë zgjerimi të BE në përputhje me realitetin në BP?
Organizatat e shoqërisë civile, pjesëmarrëse në samit, përgatitën materiale për politikën e zgjerimit dhe tani po përgatisin konkluzionet nga diskutimet në Forumin e Shoqërisë Civile. Organizimi i të gjitha ngjarjeve vetëm në një vend ishte një avantazh i Samitit të Poznanit, sepse kjo bëri të mundur ndërveprimin mes zyrtarëve, ekspertëve dhe organizatave të shoqërisë civile. Për herë të parë, përfaqësuesit e shoqërisë civile në Ballkanin Perëndimor morën pjesë në sesionin plenar të ministrave të Jashtëm të BP.
Çfarë sugjeruan ekspertët e Ballkanit Perëndimor për të shtyrë përpara axhendën e konektivitetit mes vendeve të rajonit, që mbetet një nga shtyllat e Procesit të Berlinit për lidhjen dhe bashkëpunimin rajonal?
Para së gjithash, për ta bërë komunitetin e transportit funksional, duhet përqendrim jo vetëm në infrastrukturën e rëndë, por edhe zbatimin e masave të buta, si p. sh. harmonizimin e rregulloreve, që mund të shkurtojnë në mënyrë të konsiderueshme kohën e udhëtimeve në rajon. Rekomandimi i dytë është forcimi i pozitës së komunitetit të energjisë, që monitoron zbatimin e rregullores së politikës së energjisë së BE- së në BP. Sipas komunitetit të transportit, ky institucion është dobësuar kohët e fundit dhe rekomandimet e tij nuk janë zbatuar. Çështja e tretë është rritja e kapaciteteve të administratës në Ballkanin Perëndimor jo vetëm në nivel qendror, por sidomos në nivel lokal. Një nga arsyet pse projektet rajonale kanë mbetur pa u zbatuar është se Ballkani Perëndimor nuk ka kapacitete të mjaftueshme për të përgatitur sa më shpejt dokumentacionin e nevojshëm.
Çfarë mendojnë ekspertët e Ballkanit Perëndimor dhe përfaqësuesit e shoqërisë civile për sigurinë në rajon dhe kërcënimet kryesore ndaj saj?
Ekspertët dhe shoqëria civile diskutuan çështjet e sigurisë. Nga perspektiva e tyre, kërcënimi kryesor për sigurinë dhe stabilitetin në rajon është mungesa e një perspektive të qëndrueshme anëtarësimi në BE, elitat politike të rajonit nuk kanë interes për zbatimin e reformave, që do të forconin institucionet në rajon, sidomos gjyqësorin, Prokurorinë dhe Policinë, që janë vendimtare në luftën kundër krimit të organizuar, një kërcënim ky kryesor i sigurisë në rajon. Pa një perspektivë të qartë anëtarësimi në BE, elitat qeverisëse po kërkojnë aleatë alternativë, si Rusia, e cila dëshiron të destabilizojë rajonin.
Cili është qëndrimi mbizotërues në Samitin e Poznanit ndaj deklaratës së para disa ditëve të fundit të Presidentit francez Macron, sipas së cilës Franca do të refuzojë miratimin e zgjerimit të mëtejshëm të BE- së derisa ai të rikuperojë kredibilitetin e humbur dhe përshpejtojë vendimmarrjen?
Ekspertët në forumin "Think Tank" i kushtuan vëmendje të veçantë qëndrimit të Francës. Sipas tyre, Franca po mbështet politikën e zgjerimit të BE- së në BP sipas meritës. Por në fakt, politika që po ndjek BE është krejt e kundërta: Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut i kanë përmbushur të gjitha kushtet. Rekomandimi i Komisionit Europian është pozitiv, por Parisi është kundër hapjes së negociatave me këto dy vende. Politika e zgjerimit është politika më efikase kundrejt vendeve fqinje me BE. Ekspertët mendojnë se Franca po minon themelet e kësaj politike dhe nuk po propozon asnjë alternativë. Ky qëndrim do të dobësojë në masë të konsiderueshme ndikimin e BE- së jo vetëm në BP, por në gjithë vendet e tjera fqinjë me BE- në. Qëndrimi i Polonisë është që procesi i zgjerimit të BE- së ka një fuqi pozitive transformuese në BP dhe njëherazi është një investim për paqen dhe stabilitetin në rajon. Është shumë e rëndësishme të sigurohet progresi i përgjithshëm i rajonit. BE duhet të plotësojë zotimet e tij të qarta për integrimin europian të BP- së. Anëtarësimi në BE i vendeve të BP- së as nuk mund të sfidohet, as nuk mund të ndryshojë në forma të tjera angazhimesh, siç sugjerojnë disa shtete anëtare. BE duhet të përmbushë angazhimet dhe konfirmojë kredibilitetin e tij në të gjithë rajonin dhe përtej. Është e rëndësishme që BE të përballojë bashkë me BP sfidat e tanishme, si p. sh lëvizjet migratore, terrorizmin, kërcënimet kibernetike, kërcënimet hibride nga Rusia dhe aktorë të tjerë. Polonia, si shumica e shteteve anëtare, është e kënaqur që Komisioni Europian rekomandoi hapjen pa kushte të negociatave të pranimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut. Na vjen keq që nuk u mor vendim muajin e kaluar, në qershor, dhe presim që në tetor të merret një vendim pozitiv, pa asnjë vonesë të mëtejshme.