Meta sulmon Ramën për Reformën: Pse s’kemi Gjykatë Kushtetuese
“Vetëm kështu s’kishte kush i kontrollonte vendimet antikushtetuese”
Presidenti Ilir Meta vijoi edhe dje debatin në distancë për Reformën në Drejtësi, që tashmë ai e quan si “Ramaforma”. Meta ka publikuar argumentet dhe një video që, sipas tij, “Ramaforma” e la vendin pa Gjykatë Kushtetuese. Sipas Presidentit, ishte Kryeministri Rama që nuk e donte ngritjen e Gjykatës Kushtetuese për të mos çuar në këtë Gjykatë vendimmarrjet e tij antikushtetuese. Kreu i shtetit tregon dhe përpjekjet e tij për të vënë në lëvizjet aktorët dhe faktorët politikë dhe ndërkombëtarë për ngritjen sa më parë të institucioneve të reja të drejtësisë, të cilat do të plotësonin dhe vendet vakante në Gjykatën Kushtetuese.
Si zgjidhet Këshilli i Emërimeve në Drejtësi ( KED) dhe për sa kohë funksionon ai? Sipas Kushtetutës ( neni 149/ d), KED përbëhet nga 9 anëtarë të përzgjedhur me short, nga radhët e gjyqtarëve dhe prokurorëve, ndaj të cilëve nuk është dhënë masë disiplinore. Ata ushtrojnë detyrën si anëtarë të KED- së me mandat 1 ( një)- vjeçar. Anëtarët e KED përzgjidhen me short të organizuar ose nga Presidenti i Republikës, ose nga Kuvendi i Shqipërisë. Pas miratimit të ndryshimeve kushtetuese, Kuvendi ka zgjedhur me short vit pas viti 3 ( tre) Këshilla të Emërimeve në Drejtësi, për të funksionuar përgjatë viteve 2017, 2018, 2019. Fakt është që dy Këshillat e zgjedhur për të punuar përgjatë viteve 2017 dhe 2018 nuk kanë funksionuar, pasi janë bllokuar qëllimisht. Lind pyetja, përse nuk kanë funksionuar dy Këshillat ( KED), përgjatë viteve 2017- 2018? Kush e bllokoi funksionimin e KED? Kujt i interesonte që KED të mos funksiononte dhe rrjedhimisht të mos plotësohej edhe numri i nevojshëm i anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese?
Kuvendi, në datën 27 janar 2017, nën kujdesin e Kryetarit të Kuvendit Ilir Meta, organizoi shortin në mënyrën më transparente dhe përzgjodhi Këshillin e Emërimeve në Drejtësi. Procesi i organizimit dhe zhvillimit të shortit për përzgjedhjen e anëtarëve të KED- së u drejtua në mënyrën më profesionale dhe në zbatim të Kushtetutës dhe ligjit nga zj. Albana Shtylla, Sekretar i Përgjithshëm i Kuvendit, e cila përgjatë gjithë procesit ka bashkëpunuar me institucionet respektive që përcollën kandidaturat dhe është konsultuar në mënyrë të vazhdueshme me partnerët ndërkombëtarë, përfaqësues të EURALIUS dhe OPDAT. Ky ishte momenti i parë kyç për ngritjen e institucioneve të reja, pas ndryshimeve kushtetuese. Asnjë gjyqtar dhe asnjë prokuror nuk kontestoi përmbajtjen e listave të kandidatëve të përfshirë në short, lista këto të dërguara nga Gjykata Kushtetuese, Gjykata e Lartë, Prokurori i Përgjithshëm dhe Këshilli i Lartë i Drejtësisë dhe të shpallura prej tyre. Asnjë gjyqtar apo prokuror nuk kundërshtoi rezultatet e shortit të hedhur për zgjedhjen e KED. Fakt është se ky Këshill nuk u mblodh asnjëherë dhe mandati i tij përfundoi më datë 31.12.2017, pa kryer asnjë mbledhje të vetme. Nëse dikush nuk e di pse- në e kësaj gjendjeje, po e sqarojmë.
Kryeministri Rama 4 ( katër) ditë pas hedhjes së shortit doli hapur dhe publikisht për t’u shprehur se nuk i pëlqenin emrat e anëtarëve të KED- së. Në datë 31 janar 2017, Kryeministri Rama shpërthen duke i kërcënuar drejtpërdrejt të gjithë anëtarët e KED- së, duke i shantazhuar se do t’i shkarkonte me veting. Kryeministri shfaqi hapur se kishte në dorë, jo vetëm të bllokonte Këshillin, por edhe t’i shkarkonte më shumë se gjysmën e tyre. Për herë të parë, Kryeministri Edi Rama ka shprehur qëndrimin e tij lidhur me anëtarët e zgjedhur të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi, të cilët u zgjodhën vetëm pak ditë më parë përmes një shorti të hedhur në Kryesinë e Kuvendit. Deklarata e Kryeministrit Rama: “Kjo drejtësi e korruptuar që të kujton atë shprehjen e vjetër që jep shpirt por nuk heq dorë, siç u pa edhe nga ai shorti që u hodh aty, ku gjysma e atyre janë për të shkuar në shtëpi sapo të fillojë ligji i vetingut, nuk i jep mundësi ekonomisë të marri frymë lirisht”.
Kryeministri e bllokoi Këshillin e Emërimeve në Drejtësi për 1 vit rresht përgjatë gjithë vitit 2017. Ai me presionin e ushtruar i detyroi të jepnin dorëheqjen, apo shkarkoi shumicën e anëtarëve të KED, siç e kishte premtuar dhe kërcënuar publikisht.
Ndërkohë, zbrazja e Gjykatës Kushtetuese ishte projektuar dhe kishte filluar të zbatohej. Në ndihmë të këtij projekti, ai përdori duke e keqinformuar dhe ambasadorin e nderuar të ShBA në atë kohë.
Në datën 2 shkurt 2017, pra 6 ditë pas hedhjes së shortit, ambasadori do të deklaronte publikisht ndër të tjera se: “Të premten e shkuar, siç kërkohet nga Kushtetuta e re, u hodh shorti për anëtarët e Këshillit të ri të Emërimeve në Drejtësi, njëri prej disa institucioneve të reja që do të mbrojnë pavarësinë e gjyqësorit. Shorti u drejtua siç duhet nga Sekretari i Përgjithshëm i Kuvendit, por Prokurori i Përgjithshëm dhunoi frymën e Kushtetutës duke dërguar një listë me vetëm tre prokurorë për të plotësuar tri pozicione. Kushtetuta është e qartë që këta anëtarë të Këshillit duhet të përzgjidhen me short. Gjykata Kushtetuese, Gjykata e Lartë dhe Këshilli i Lartë i Drejtësisë dorëzuan secili lista më të gjata me persona të kualifikuar për pozicionet në Këshill. Në dallim me to, Prokurori i Përgjithshëm i zgjodhi vetë të tria pozicionet e Prokurorisë duke dërguar një listë me vetëm tri emra, përzgjedhur pa transparencë, për të plotësuar tri poste. Fatmirësisht, ata ekspertë shqiptarë dhe ndërkombëtarë që e hartuan këtë reformë, parashikuan që njerëz të fuqishëm do të përpiqeshin t’i manipulonin këshillat. Në Kushtetutë thuhet qartë se anëtarët e këtij Këshilli të Emërimeve në Drejtësi duhet t’i nënshtrohen menjëherë vetingut. Disa anëtarë të Këshillit kanë dhënë dorëheqjen këtë javë, në vend që të përballeshin të parët me vetingun. Ne do të ndjekim nga afër për të parë nëse Komisionet e vetingut do t’i përmbahen kësaj kërkese kushtetuese dhe nëse të gjithë anëtarët e Këshillit të Emërimeve në Drejtësi do ta kalojnë procesin e vetingut”. Por qëndrimi i ambasadorit ishte tërësisht gabim, pasi siç e pranoi ai vetë më vonë, ishte keqinformuar nga përfaqësues të Partisë Socialiste. Të gjitha pretendimet e ambasadorit u verifikuan një për një dhe rezultoi se Prokuroria e Përgjithshme në rastin konkret kishte zbatuar në mënyrën më korrekte kërkesat e Kushtetutës dhe të nenit 221 të ligjit nr. 115/ 2016. Pasi u njoh me rezultatin e verifikimit, ambasadori i kërkoi ndjesë kryetarit të Kuvendit, duke u justifikuar se e kishin keqinformuar përfaqësuesit e Partisë Socialiste.
Po a mund të mblidhej dhe të funksiononte më kjo KED, pas këtyre deklaratave publike të Kryeministrit Rama dhe ambasadorit amerikan?!
Kështu u bllokua 1 ( një) vit rresht Këshilli i Emërimeve në Drejtësi.
Në 3 nëntor 2017, si President i Republikës, nisur nga kjo situatë e paprecedent dhe historia e hidhur e krijuar nga zgjedhja dhe mosfunksionimi i KED- it një vit më parë, për të mos rrezikuar zgjedhjen dhe funksionimin e Këshillit të Emërimeve në Drejtësi që do të funksiononte në vitin 2018, i kërkova me shkresë nr. 2605 prot., datë 03.11.2017, takim ambasadores së BEsë, znj. Romana Vlahutin
Në këtë tryezë u parashikua të merrnin pjesë institucionet si: Presidenti i Republikës, kryetari i Kuvendit, kryetari i Gjykatës Kushtetuese, kryetari Gjykatës së Lartë, Prokurori i Përgjithshëm, drejtues të Misionit EURALIUS, përfaqësues të misioneve OPDAT, USAID, ONM, përfaqësues nga delegacioni i Bashkimit Europian në Shqipëri, sekretari i përgjithshëm i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Në punë e sipër për realizimin e kësaj tryeze, në datë 8 nëntor 2017, në mënyrë të papritur EURALIUS njofton në rrugë telefonike për mospjesëmarrjen e drejtueses znj. Agnes Bernhard dhe ekspertëve të EURALIUS- it në këtë tryezë, pa dhënë asnjë arsye bindëse. Pra, ekspertiza e BE- së ( EURALIUS) dhe delegacioni i BE- së e “braktisën” këtë iniciativë të kreut të shtetit.
Presidenti i gjendur në këto kushte, në një situatë “ekstraligjore”, që ishte krijuar edhe nga moskrijimi në kohë i Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë, në zbatim të Kushtetutës me shkresë të datës 10.11.2017, iu drejtua menjëherë Kuvendit të Shqipërisë, duke i bërë të qartë situatën “ekstraligjore” të këtij procesi dhe duke i kërkuar Kuvendit realizimin e procesit të hedhjes së shortit për përzgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi dhe zgjidhjen e plotë të çështjes sipas frymës së Kushtetutës. Në datë 7 dhjetor 2017, Kuvendi hodhi përsëri shortin dhe zgjodhi Këshillin e Emërimeve në Drejtësi, që do funksiononte përgjatë vitit 2018. Sërish u shfaqën të njëjtat problematika me listat. Edhe emrat që dolën nga ky short, sërish nuk i pëlqyen Ramaformës.
Presidenti i Republikës, në shkurt 2018 i kërkoi përsëri zyrtarisht KED- it që të mblidhej dhe të shqyrtonte me precedencë të gjitha kandidaturat e paraqitura për plotësimin e të gjitha vakancave të shfaqura në Gjykatën Kushtetuese. A u mblodh Këshilli, do të pyesni ju? Këshilli u mblodh vetëm një herë në 19 mars 2018, ku zhvilloi mbledhjen e tij të parë dhe të vetme, pasi KED- i nuk është mbledhur më asnjëherë. A e dini pse? Ndërkohë që Presidenti i Republikës në shkurt 2018 i kërkonte KED- it që të mblidhej dhe të funksiononte për të ushtruar funksionet kushtetuese, kryetari i Komisionit të Ligjeve të Kuvendit të Shqipërisë, Ulsi Manja, në datë 5 mars 2018 doli në media dhe u bënte thirrje publike anëtarëve të KED- it se duhet të kalojnë vetingun përpara se të fillojnë nga puna për të bërë filtrin e kandidatëve për Gjykatën Kushtetuese.
Kështu u bllokua edhe me 1 ( një) vit tjetër Këshilli i Emërimeve në Drejtësi. Kjo është mënyra se si Ramaforma shantazhoi Këshillin e Emërimeve në Drejtësi për 2 vite me radhë, 2017 dhe 2018, dhe bllokoi emërimin e gjyqtarëve të rinj të Gjykatës Kushtetuese. Ndërkohë që vetingu zbrazte totalisht Gjykatën Kushtetuese, Ramaforma bllokoi Këshillin e Emërimeve në Drejtësi për të mos lejuar plotësimin e vendeve vakante. Nëse KED- i do të kishte funksionuar normalisht për këto dy vjet, 2017 dhe 2018, sot Gjykata Kushtetuese do të ishte funksionale dhe vakancat do të ishin plotësuar një e nga një, sipas momentit kur këto vakanca u shfaqën. Po kujt i interesonte mosfunksionimi i Gjykatës Kushtetuese? Opozitës? Presidentit? Qytetarëve dhe grupeve të interesit që mbrojnë të drejtat e tyre kushtetuese nga një vendim i padrejtë i qeverisë dhe Kuvendit? Ramaforma nuk e donte Gjykatën Kushtetuese funksionale, sepse vetëm kështu nuk kishte se kush t’i kontrollonte vendimmarrjet antikushtetuese.
Kështu u bllokua edhe me 1 ( një) vit tjetër Këshilli i Emërimeve në Drejtësi. Kjo është mënyra se si Ramaforma shantazhoi Këshillin e Emërimeve në Drejtësi për 2 vite me radhë, 2017 dhe 2018, dhe bllokoi emërimin e gjyqtarëve të rinj të Gjykatës Kushtetuese