“SPAK- u nis në vjeshtë, dosjet e para të korrupsionit që do të hetohen”
FLET KREU I KLP, GENT IBRAHIMI: “KARTAT” E REJA QE DO KETE NE DORE
Prokuroria e Posaçme do të fillojë punë në muajt shtator ose tetor dhe pritet që një ndër dosjet e para që do të hetojë, do jetë ajo për pastrim parash e ish- Prokurorit të Përgjithshëm, Adriatik Llalla.
Kryetari i Këshillit të Lartë të Prokurorisë, Genti Ibrahimi, në intervistë për “Deutsche Welle” paraqet argumentet pse me SPAK- un në Shqipëri do të fillojë çmontimi i korrupsionit dhe lidhjeve me krimin në nivel të lartë. Sipas Ibrahimit, SPAKu do të trashëgojë nga Prokuroria e Krimeve të Rënda rreth 90 për qind të portofolit të kësaj prokurorie. “Për shembull, do të vijojë hetimin e pastrimit të parave nga ish- prokurori i përgjithshëm, Adriatik Llalla”, tha ai. Ndërsa sqaroi se deri me ngritjen e Byrosë Kombëtare të Hetimit, prokurorët e SPAK- ut do të zhvillojnë hetimet me oficerët e Policisë Gjyqësore të Prokurorisë së Krimeve të Rënda. Kjo, pasi ata nuk do të kenë më nevojë për Policinë e Shtetit, duke qenë se ajo varet nga ekzekutivi.
Këshilli i Lartë i Prokurorisë mbylli procesin e përzgjedhjes së prokurorëve të Strukturës së Posaçme Antikorrupsion, SPAK. Sa prokurorë kaluan në sitën e KLP- së dhe mbi çfarë kriteresh u vlerësuan të përzgjedhurit?
Procesi nisi në fillim të janarit të këtij viti, kur u hap gara për prokurorët e SPAK- ut. Kemi pasur 28 kandidatë, nga të cilët KLP- ja përzgjodhi 15. Ata u vlerësuan në bazë të 2 kritereve: aftësive profesionale dhe karakterit të fortë/ vendosmërisë profesionale. Vlerësimi u bazua në dokumentacionin e ofruar prej vetë kandidatëve. Në mënyrë figurative e kemi quajtur këtë garë “një konkurs bukurie”. Të gjithë kandidatët konkurruan, ata paraqitën produktet e punës së tyre, dokumentet e çështjeve penale që i konsideronin më të suksesshmet dhe që tregonin vendosmërinë e tyre për t’u ballafaquar me çështje të vështira. Ne zgjodhëm më të mirët në bazë të rezultateve të punës, që do të emërohen nga KLP- ja kur të kalojnë vetingun.
A do të kenë 15 kandidatët përparësi në radhën për të kaluar në veting?
Vetingu ka nisur sipas një rendi të paracaktuar në ligj. Vetingut i nënshtrohen të parët gjyqtarët e Gjykatës së Lartë dhe asaj Kushtetuese, kryetarët e Gjykatave dhe prokurorët e Prokurorisë së Përgjithshme, të Prokurorive të Apelit, drejtuesit e prokurorive në rrethe dhe gjyqtarë të Gjykatave të Apelit. 15 kandidatët për prokurorë në SPAK, jo domosdoshmërisht u përkasin kategorive të mësipërme. Ka nga ata që ende nuk kanë filluar vetingun, të tjerë i kanë kaluar të gjitha fazat e vetingut apo janë në një fazë më të hershme. Tani që dihet lista e kandidatëve, ata do të kenë prioritet që t’i emërojmë sa më parë. Kur mund të fillojë funksionimin SPAK- u? Nga shtatori apo fillimi i tetorit. Për secilin nga 15 kandidatët e SPAK- ut, KLP- ja do të marrë një vendim për ta emëruar sapo të kalojë vetingun. Kur kjo të ndodhë, për 7 apo 8 syresh do të shpallim krijimin e SPAK- ut dhe fillimin e funksionimit të tij. Sa prokurorë duhet të ketë SPAK- u ? Kjo nuk është kompetencë e KLP- së. Numri i tyre do të jetë në varësi të ngarkesës së punës, por sipas Kushtetutës, SPAK- u nuk mund të ketë më pak se 10 prokurorë. Prokuroria e Krimeve të Rënda ka 22 prokurorë. SPAK- u do të ketë një Kryeprokuror, që do të zgjidhet nga radhët e 15 kandidatëve, i cili do të ketë edhe përgjegjësi administrative/ organizative, përpos atyre hetimore. Brenda SPAK- ut do të ketë disa seksione, si për shembull ai për krimin e organizuar, korrupsionin, hetimin e pasurisë etj..
Çfarë “kartash” ka në dorë SPAK- u që të përligjë pritshmëritë e mëdha që njerëzit dhe elitat intelektuale kanë ndaj tij, si institucioni kyç i drejtësisë së re që do të fillojë çmontimin e pandëshkueshmërisë për ish- politikanë apo politikanë aktualë të përfolur për korrupsion, pasurim të paligjshëm, lidhje me krimin, të paprekur deri më sot nga drejtësia?
Shqipërisë nuk i kanë munguar institucione hetimore për korrupsionin. Por SPAK ka tri “karta” të reja dhe të rëndësishme në dorë. Së pari, pavarësinë e prokurorëve. Para Reformës në Drejtësi dhe ndryshimeve kushtetuese, një prokuror i lartë kishte të drejtë të ndryshonte gjithçka në punën e një prokurori në pozicion më të ulët. Për shembull, nëse një prokuror i një niveli më të ulët vendoste fillimin e një çështjeje penale, eprori i tij mund të vendoste mosfillimin e saj ose anasjelltas. Sot kjo varësi është çmontuar, jo vetëm për SPAKun, por për çdo prokuror. Prokurorët e SPAK- ut kanë një mandat 9- vje « ar, janë të pashkarkueshëm, ndryshe nga prokurorët e tjerë që shërbejnë me një afat të përcaktuar dhe mund të lëvizin nga KLP- ja nga një zyrë në tjetrën. Nëse një prokuror i SPAK- ut ka kryer shkelje disiplinore, për ta shkarkuar duhen 2/ 3 e 11 anëtarëve të KLP- së, gjë që vështirë të arrihet në kushte normale. Së dyti, SPAK- u ka kontroll të plotë mbi Policinë Gjyqësore, që do të jetë e përbërë nga oficerët e Policisë Gjyqësore, hetuesit e Byrosë Kombëtare të Hetimit, që do të rekrutohen nga prokurorët e SPAK- ut. Ndryshe nga Prokuroria e Krimeve të Rënda, SPAK- u nuk do të ketë nevojë për Policinë e Shtetit për hetimin e korrupsionit dhe lidhjeve me krimin. Deri tani, rastet e korrupsionit të funksionarëve të lartë janë hetuar nga Policia e Shtetit, për llogari të Prokurorisë së Krimeve të Rënda. Policia e Shtetit varet nga ekzekutivi, nga Ministria e Brendshme dhe nuk është çudi që pushteti ekzekutiv të sabotojë hetimin nga Prokuroria, pasi e ka nën kontroll Policinë Gjyqësore. Kjo do të ndryshojë në mënyrë drastike në rastin e SPAK- ut, që do të ketë Policinë e vet Gjyqësore. Hetimet do të kryhen në një sekret më të madh se deri tani, kur hetimet për krimin e organizuar dhe korrupsionin bëhen nga struktura të ndryshme dhe mundësia për rrjedhje të informacionit është më e madhe. Me SPAK- un, hetimi do të zhvillohet brenda një zyre të vetme, nga një grup njerëzish që janë në lidhje profesionale dhe hierarkike me njëri- tjetrin. Së treti, mbi prokurorët dhe oficerët e Policisë Gjyqësore të SPAK- ut rëndon detyrimi i aksesit në privatësinë e tyre. Ata janë gjithë kohës të monitoruar. Sa herë që flasin në telefon, e dinë që dikush i regjistron, llogaritë e tyre bankare janë të aksesueshme.
A synon aksesi në privatësinë e prokurorëve dhe hetuesve të zbulojë raste potenciale korrupsioni brenda vetë SPAK- ut?
Çdo institucion ka rrezikun e kalbëzimit nga brenda. Edhe prokurorët e SPAK- ut mund të bëhen viktima të korrupsionit, por ata do të jenë nën kontroll të vazhdueshëm nga brenda institucionit. Nga ana tjetër, për ta minimizuar mundësinë e rënies pre të korrupsionit, pagat e tyre u japin mundësi të jetojnë me dinjitet pa u korruptuar. Prokurori i SPAK- ut e ka pagën mujore 1500 euro që ditën e parë të punës. KLP- ja i ka propozuar qeverisë t’i rrisë deri në 2500 euro.
Me këto 3 “karta” të forta në duar, a do të fillojë SPAK- u hetimin e çështjeve të nxehta lidhur me korrupsionin dhe lidhjet me krimin në nivel të lartë?
SPAK- u do të trashëgojë nga Prokuroria e Krimeve të Rënda rreth 90 për qind të portofolit të kësaj prokurorie. Për shembull, do të vijojë hetimin e pastrimit të parave nga ishprokurori i përgjithshëm, Adriatik Llalla. Besimi i publikut te SPAK- u do të sjellë kallëzime të reja penale. Vetë prokurorët e SPAK- ut, shpresoj të gjejnë guximin të aktivizojnë çështje të fjetura. Portofoli i SPAK- ut do të jetë më i pasur nga ai i Prokurorisë së Krimeve të Rënda, e cila do të shkrihet kur SPAK- u të fillojë punën dhe prokurorët e saj do të emërohen nga KLP- ja në zyrat e prokurorive të rretheve. Dëshiroj të theksoj që hapja e çështjeve të fjetura penale nuk ka kufizim kohor kur ato nuk janë parashtruar. Për vepra penale të korrupsionit, afati ligjor i hapjes së tyre është shumë i gjatë, shkon me dekada.
Ibrahimi, kur parashikohet ngritja e Byrosë Kombëtare të Hetimit? A mund ta fillojë punën SPAK- u pa hetuesit, ose ndryshe oficerët e Policisë Gjyqësore të BKH- së?
Kryeprokurori i SPAK- ut do të rekrutojë drejtuesin e BKHsë dhe të dy bashkë do rekrutojnë oficerët e Policisë Gjyqësore, pra hetuesit e BKH- së. Pas përzgjedhjes, ata do të trajnohen nga ekspertë amerikanë të FBI- së, gjë që do të marrë disa muaj. Por SPAK- u do të fillojë punën duke përdorur oficerët e Policisë Gjyqësore të Prokurorisë së Krimeve të Rënda, derisa të ngrihet BKH- ja.
SPAK- u do të trashëgojë nga Prokuroria e Krimeve të Rënda rreth 90 për qind të portofolit të kësaj prokurorie. Për shembull, do të vijojë hetimin e pastrimit të parave nga ishprokurori i përgjithshëm, Adriatik Llalla. Besimi i publikut te SPAK- u do të sjellë kallëzime të reja penale. Vetë prokurorët e SPAK- ut, shpresoj të gjejnë guximin të aktivizojnë çështje të fjetura