Dashuria për qenin… në tri kohë

1) Është e pranuar e hershme se qeni është kafsha më e afërt me njeriun. Instinktet dhe reflekset e veçanta i kanë...

dhënë atij vlerësime superiore qysh s’di se kur prej këtij të fundit. Prej njeriut, pra. Gjithmonë, ndër ne, vetëm për qenin, veçuar prej kafshëve të tjera shtëpiake, përdorej cilësori “kafshë besnike”. Dhe jo vetëm ndër ne. Madje, janë të njohura edhe raste anekdotike, si njëri në Argjentinë, që kur vdes i zoti i qenit, qeni rri te varri i tij për 11 vite rresht...

- Po, atëherë, pse na vjen keq kur na thonë “qen bir qeni”, shkruante në një epigramin e tij të shumë viteve më parë, shkrimtari i ndjerë i humorit Paulin Selimi...

Në traditën e ne shqiptarëve, bashkëjetesa e qenit me njeriun arrinte deri te pragu i shtëpisë; aty në cep të oborrit të shtëpisë, qeni kishte shtëpinë e tij. Kurdoherë, në roje instinktive të gjithçkaje që gjendej e lëvrinte aty brenda. Kjo ishte e rëndomta rurale e mënyrës sonë patriarkale të jetesës. Po edhe në qytete, në shtëpitë me oborr, gjithashtu. Kurse raste sporadike ishin ato kur dikujt, si përjashtim i madh prej rregullave, i lejohej të mbante ndonjë “konkë”. Si Lasgushit poet për shembull, Cucin e tij. Po, njëherë ia morën për ta pushkatuar. ( Ishte koha kur pushkatoheshin edhe njerëz...) Në vitin 1975. Vetëm mbas një ecejake 4- ditëshe nëpër krejt zyrat e larta lokale të Tiranës, duke shfrytëzuar të gjitha njohjet e veta të pakta nëpër zyra, Lasgushi mundi t’ia shpëtojë jetën Cucit. Dhe çastin kur Cucit i shpallet falja e Lasgushi shkon për ta marrë nga qendra e grumbullimit, e përshkruan kështu: “Cuci, sapo më pa, iu shkëput jevgut prej krahëve dhe u vërsul drejt meje, si e përkëdhela 23 sekonda, i dhashë 1 qofte ta hajë, Cuci, prej gëzimit, nuk e hante qoften, pastaj, si i dhashë prapë, e hëngri, i dhashë edhe qoften e dytë, s’desh ta hajë prej gëzimit që më pa përsëri, pas disa sekondash përkëdheljeje, i dhashë prapë ta hajë, i dhashë edhe të tretën, të tretën s’e hëngri nga gëzimi, e mora qoften në letër dhe u nisa me “Cucin” për në shtëpi ( ¾ orë larg). Isha i lodhur, i

këputur. Rrugës për në shtëpi ia dhashë prapë qoften edhe Cuci e hëngri. Maria kur e pa Cucin ( sapo ardhi Maria nga shkolla) u gëzua jashtëzakonërisht, e mori në krah dyke e përkëdhelur. ( Gazeta “Dita”, 8 shkurt 2016) Edhe mësuesja ime e fillores, zojush Drita, deri aty nga fundi i viteve ’ 60 e fillimi i viteve ’ 70 kishte qenin e vet, “Xhixhin”, që e mbante në shtëpi. Xhixhi ushqehej brenda në shtëpi, Xhixhi flinte brenda, Xhixhi kalamendej me të gjitha lodrat e një fëmije të munguar në atë shtëpi. I shoqi, Genci, Genc Juknej kishte studiuar për agronomi në Rumani. Ndoshta qe pak “frymë” liberale e sjellë prej andej... Ende sot, unë “Xhixhin” e zojush Dritës, përtej miklimit e nostalgjisë së njerëzishme për kujtimet e fëmijërisë, e mendoj si të pazakontë. Madje, si një fat që më kish rënë mua... 2)

Desha të them se, sado e madhe qoftë dashuria për kafshët, sado t’i afrohet ajo njeriut është si puna e anijes që s’e kap kurrë bregun, çka ka formuar në fizikë konceptin e të pakapshmes, të së paarritshmes - infinitin. Kurrë afria e qenit, megjithatë, nuk arrin deri te njeriu si përparësi... Më vjen ta përmend një moment të tri viteve e ca më parë kur të gjitha edicionet informative të medies e kishin si lajm të parë një projekt të Bashkisë së Tiranës, sipas të cilit, tani e tutje, qentë... qentë e rrugës, nuk do të qarkullonin turra- turra nëpër rrugët e Tiranës, por do të mblidheshin me kujdes që të mos lëndoheshin, në kafaze të hijshme, më pas do të grumbulloheshin në një qendër e aty... Aty do të trajtoheshin, duke iu nënshtruar në radhë të parë pastrimit higjenik, më pas pastrimit gjenetik ( qentë do të tridheshin) e kështu... jeta e qenve të rrugës do të ndryshonte kryekëput, tani ata do të kalonin vitet e mbetura të jetës për bukuri, nën një përkujdesje të përkorë të njerëzve për ta...

Projekti në fjalë, i anonçuar atë mbrëmje, i cili do të realizohej nga një kompani turke, në mos gaboj, me një buxhet... po kush i tregon ndonjëherë buxhetet në këtë shtetin tonë. E rëndësishme është që krijohen ato dhe më shumë stisen projekte, që sigurisht mbështeten me fonde e buxhete, madje më përpara ujdisen fondet ( buxhetet), pastaj vritet mendja dhe vihet në punë talenti për të shpikur projektin, duke bërë kujdesin që projekti të kurohet mirë e bukur, që më në fund edhe publikut ( nga lëkura e të cilit, me ligj e me “Maliq” dalin fondet e buxhetet) t’i serviret... Çfarë t’i serviret? Ushqimi i nevojshëm propagandistik, pra. Kaq. Dhe këtu mbyllet llogaria me të. Projektorët vijojnë lumturisht në të tyren, edhe më lumturisht realizonjësit e projektit. Po kështu, më të qetë fort ndjehen edhe qentë e grumbulluar në ritmin e rregulluar të reflekseve të tyre të kushtëzuara... Një projekt i tillë është anonçuar me bujën mjeshtërore që di të bëjë më mirë se gjithçka tjetër kryetari i Bashkisë së Tiranës, zoti Erion Velia në pranverën e 2016- ës... Por, siç ndodh rëndom, vetëm projekti në letër dhe paratë që me siguri kanë lëvizur, kurse qentë vijojnë rutinën e tyre të hungërimave nëpër rrugët e Tiranës. Njëlloj, nëpër të gjitha rrugët e mjediset publike të qyteteve të Shqipërisë, duke u kthyer nga dashuri, në një bezdi të madhe e prishës të qetësisë qytetëse...

Duke qëndruar në fushën e sjelljes së njerëzishme me kafshët, sigurisht në plotpërputhje të lavdërueshme me konventat rregullatore ndërkombëtare për to, a mund të flitet e diç të bëhet më përpara për sistemimin e një kategorie të njerëzve, lypësve të rrugëve, për shembull? Le të konsumojnë një ditë, vetëm një ditë nga e përditshmja e tyre prijësit tanë në radhët e spitalit onkologjik, të të sëmurëve, që presin të marrin trajtimin me kimioterapi... Po dhe përpunuesit e publikuesit e lajmeve, në ndalesa më të shpeshta aty... me siguri do të gjenin lajme me audiencë shumë herë më të gjerë se lajmi për mirëtrajtimin e qenve të rrugës...

Është shumë, shumë më e gjatë radha e halleve e derteve të njerëzve në këtë vend ... Dhe sfumimi i tyre me propagandë modernitare me mirëtrajtimin e qenve rrugaçë është cinizëm krejt në skaj të panjerëzishmes. 3)

Dhe së fundi... në një mbrëmje të 3- 4 ditëve më parë, ende pa filluar sezoni i pushimeve relaksuese të verës, qentë dominojnë edhe “opinionin” e ekraneve. Njërin prej “tapeteve” më të gjerë të diskursit opinionbërës publik. Anipse, vetë publiku zien në një tjetër debat mjaft më thelbësor. Politikisht, Shqipëria ka prekë pikën fundore të sistemit demokratik, duke bërë zgjedhje njëpartiake e pandodhur tjetër herë përgjatë tridhjetë viteve të demokracisë sonë hibride. Shqipëria është dallueshëm në një krizë që thuajse e ka paralizuar jetën normale të njerëzve.

Ndoshta edhe kjo loja me pasionin për qentë është një devijancë e mirëmenduar si shmangie nga thelbi i gjësë dhe përqendrimi te lëvozhga e saj. Në sinkron me gjithçka ka parësore qeverisja e këtij vendi sot...

Kemi filluar të duam më shumë qentë, qyshsekur urrejmë më shumë njerëzit,- thotë një miku im, që mban dy qen...