"Aksidenti në Vlorë, si i shpëtuan përplasjes Mehmeti me familjen"
"Ai dhe Fiqireti shqetësoheshin edhe për gjëra të vogla"
tërësisht në vijën e Partisë, të shmangte devijimet dhe gabimet politike.
Edhe në krizën e vitit 1981, në marrëdhëniet e dyshes Hoxha- Shehu, megjithë veprimin e gabuara politik që bëri Mehmet Shehu, Enveri deri në minutën e fundit u përpoq ta ndihmonte sa më shumë. Në këtë rast, Enveri e shprehu qartë që Mehmeti do të vazhdonte të ishte në funksionet shtetërore dhe partiake të ngarkuara.
Qëndrimet e gabuara të Mehmetit, Enveri i shihte me shqetësim, pasi ato krijonin lëkundje dhe tensione, jo vetëm në marrëdhëniet midis tyre, por edhe në punën e partisë dhe në drejtimin e vendit. Më kryesorja për Enverin ishte zbulimi i shkaqeve që e çonin Mehmetin të mbante qëndrime të tilla, që tensiononin herë pas here marrëdhëniet me të dhe me udhëheqjen e Partisë.
Enveri e kritikonte hapur Mehmetin kur gabonte, por ky, në mjaft raste, në vend që të reflektonte, nervozohej e acarohej dhe niste nga justifikimet. Më kujtohet që, pas një kritike, ai i kishte thënë Enverit: "Armiku kërkon të na çajë unitetin, të çajë Enverin dhe Mehmetin". Por Enveri, aty për aty, e kundërshtoi dhe e korrigjoi, duke i thënë: "Uniteti në Parti qëndron në vijën e saj marksiste- leniniste dhe jo tek uniteti Enver - Mehmet".
Me këtë, ai donte të godiste prirjen e Mehmetit për ta vënë veten mbi Partinë dhe, njëkohësisht, donte t'i jepte me kuptue se askush nuk mund të vihej mbi Partinë dhe të bënte ligjin në Parti.
Duke u bërë një rishikim retrospektiv marrëdhënieve ndërmjet Enver Hoxhës dhe Mehmet Shehut gjatë disa dhjetëvjeçarëve, shohim se: pas premtimeve që shkeleshin nga Mehmeti dhe pas përbetimeve të tij si besnik i Partisë dhe Enverit, në fakt, janë fshehur mëkatet e tij dhe synime errëta, që ai i kishte në kokë. Kjo do të vihej re qartë, sidomos në vitin 1981.
Edhe në planin shoqëror dhe miqësor, marrëdhëniet midis Enverit dhe Mehmetit kanë pasur ulje- ngritjet e tyre.
Këtu ndikonte edhe regjimi ditor i Mehmetit, që ishte krejt tjetër, pasi kohën e lirë, më së shumti, ai e kalonte duke vajtur për gjah dhe nuk ndodhej në shtëpi, por edhe karakteri dhe sjellja e tij. Në fakt, të dyja familjet tona kishin lidhje shoqërore, por ato ngeleshin gjithmonë protokollare. Kujtoj se shpeshherë, Mehmeti dhe Fiqreti shpreheshin me fjalë të ekzagjeruara afërsie dhe vlerësimi për ne të dy, por kjo gjë e bezdiste Enverin dhe e bënte të mos ndihej mirë.
Enveri tregohej shumë i ndjeshëm dhe përkujdesej për Mehmetin, ashtu si për të gjithë shokët e Byrosë Politike dhe të nomenklaturës së lartë shtetërore. Kur ndonjëri sëmurej rëndë, Enveri shqetësohej shumë dhe sugjeronte të dërgohej jashtë shtetit për operacione më cilësore. Kështu bëri për Hysni Kapon dhe për shokë të tjerë të Byrosë, por edhe kur Mehmeti u sëmur, ai sugjeroi që ky të shkonte në Paris për kurim.
E kam parë shumë herë Enverin të shqetësohej shumë për Mehmetin. Po kujtoj këtu një rast, kur Mehmetit i ndodhi një incident, kur po shkonte për pushime në Vlorë. Rrugës, në të dalë të Durrësit, një kamion, papritur, i zuri rrugën makinës së Kryeministrit dhe vetëm nga shkathtësia e shoferit nuk ngjau aksidenti fatal. Por Bashkimi i vogël, që ishte përpara në prehrin e kujdestares së tij, e cila e shtrëngoi fort pas vetes, pësoi vetëm një kontuzion të lehtë. Mjekun personal e kishin me vete dhe, pasi u qetësuan, vazhduan rrugën për në Vlorë. Enveri, me t'u informuar për këtë, vjen në shtëpi para kohe. Dukej që ishte shumë i tronditur. E pyes: "Ç'ka ngjarë?". Më tregoi se makina e Mehmetit qe përplasur me një kamion dhe papritur më tha prerë: "Unë po nisem tani për në Vlorë, ti hajde nesër, mblidh librat e ç'na duhet...". dhe iku. Nuk e kishte bërë ndonjëherë këtë.
Ne e kishim lënë të niseshim për pushime të nesërmen, por ai vendosi të ikte sa më parë pranë shokut. Kur po dilte, i thashë: "Të lutem, më telefono për gjendjen e tij pasi ta kesh vizituar". Më pas, mësova që Mehmeti nuk pati asnjë konsekuencë, megjithatë, mjekët i rekomanduan disa ditë qetësi absolute. Por Enveri u shqetësua shumë dhe, ashtu si Mehmetit, edhe neve na mbeti hija e tronditjes për çfarë mund të kishte ngjarë.
Por, ndërsa Enveri vepronte në këtë me shokët dhe me familjet e tyre, krejt ndryshe sillej Mehmeti. Siç e kam përmendur, kur Mehmeti ishte në Nju Jork, Enveri njoftonte familjen e tij për shëndetin e Mehmetit dhe, po ashtu, i çonte lajme atij se nga shtëpia i kishte të gjithë mirë. Kurse Mehmeti, që kishte tjetër karakter, nuk e bënte një gjë të tillë, ishte larg shfaqjes së ndjenjave të tilla njerëzore. Po përmend këtu rastin kur unë dhe Enveri nuk ndodheshim në Tiranë, por me pushime në Çekosllovaki.
Ato ditë, ne pothuajse ishim të shkëputur nga njerëzit e familjes, sepse atëherë kishte vështirësi komunikimi dhe ne evitonim të flisnim me telefon, central pas centrali. Edhe me shokët në Tiranë, Enveri komunikonte vetëm me radiograme, nëpërmjet ambasadës sonë, por edhe këtë e bënte shumë rrallë, për ndonjë çështje që nuk priste, pasi mundohej të bënte një pushim sa më të plotë, sepse kështu lehtësonte shumë sëmundjen e diabetit.
Kur u kthyem në Tiranë, Sanoja, motra e Enverit, më tregoi se ç'i kishte ndodhur me Mehmetin. Një ditë,- tha ajo,- Aneja, e bërë shumë merak për të birin, e kishte dërguar te Mehmeti ta pyeste se mos kishte marrë ndonjë ' telegram' nga Enveri.
"Kam marrë, - i qe përgjigjur ftohtë ai, - por është për punë..." dhe pastaj, me ironi, i kishte thënë: "Do ta lexosh?".
Sanoja qe prerë nga kjo përgjigje e vrazhdë, të cilën nuk e priste nga një shok i ngushtë i Enverit. Ashtu mërzitur, i kishte thënë: "Ne jemi bërë merak se nuk kemi asnjë haber sesi është Enveri me shëndet, kurse dhe ju...", e bëri të ikte. Atëherë, Mehmeti u zbut disi, siç e kishte zakon, dhe zuri t'i flasë me më afërsi: "Mirë Aneja, se është plakë, po ti, pse shqetësohesh?". "Si të mos shqetësohem,- i thotë Sanoja, - e kam vëlla dhe s'kemi asnjë pikë lajm!", "Pse, unë s'e kam vëlla? - kishte thënë Mehmeti", por me një ton krejt ndryshe nga ai i fillimit të bisedës, kur e priti Sanon me këmbët e para.
Sanoja, qe e kishte mbledhur veten, por nuk po i përtypte dot fjalët që e kishin prekur, ia ktheu si me të qeshur: "Jo. Enverin dhe mua na ka bërë Gjyloja, ty të ka bërë Sulltana..." dhe ishte larguar e mërzitur. Kështu ishte sjellë me të Mehmeti. Ndërsa, kur Mehmetit i vdiq nëna, Enveri, që e donte dhe e respektonte shumë, jo vetëm e përcolli nga shtëpia e saj, siç bëri me të gjitha nënat e shokëve të tij të afërt, por edhe i shkroi Mehmetit një letër ngushëllimi të ngrohtë dhe me shumë frymëzim. Nënën e Mehmetit ai e kishte njohur gjatë Luftës, kur kaloi në Çorrush të Mallakastrës, gjatë rrugës për në Vlorë, kur ngjau fraksioni i Sadik Premtes. Edhe ajo e donte shumë Enverin. Në fund të jetës së saj, kur Sulltana qe e sëmurë në shtrat, Enveri vajti ta shohë. I prekur nga fjalët e asaj gruaje trime, Enveri, në shenjë dashurie e respekti, i mori dorën dhe ia puthi. Në atë rast, letrës së Enverit, Mehmeti iu përgjigj me një letër, në të cilën dukej se ishte prekur shumë nga nderi që i bënte Enveri nënës së tij, por ndihej edhe më shumë i prekur që ai vetë nuk kishte bërë të njëjtën gjë për nënën e Enverit, e cila kishte vdekur më parë. Mehmeti prekej nga përkujdesjet e shokëve dhe veçanërisht kur kjo përkujdesje vinte nga Enveri, ai tregohej sentimental.
Dua të them se kujdesi që tregonte Enveri ndaj Mehmetit ka qenë i vazhdueshëm. Por, fatmirësisht, Mehmeti kishte shëndet të plotë, megjithëse ai dhe Fiqreti shqetësoheshin edhe për gjëra të vogla dhe i zmadhonin ato.