“Dy rastet e përgjimeve të Mehmet Shehut”, rrëfimi i ish-shefit të Ndërlidhjes: Si e zbuluam spiunin në Bllok
LUAN POGAÇI TREGON PARANOJAT, POR EDHE SKEMAT QE PERDORTE UDHEHEQJA KOMUNISTE PER TE PERGJUAR TELEFONATAT. RASTET E SHEHUT E ENVER HOXHES
Ishte vera e vitit 1981, kohë kur ndërtimet te Vila Nr.1 e Mehmet Shehut në Vlorë ishin duke përfunduar. Detyra ma kërkonte të isha edhe unë aty, pasi në atë periudhë pushonte në Vlorë Enveri. Kisha ngritur shërbimin e ndërlidhjes dhe punoja për të drejtuar dhe kontrolluar punimet që kryheshin për telefoninë dhe interfoninë.
Një ditë të diel te vila e pambaruar e Mehmet Shehut erdhi Nexhmije Hoxha. Ishte e pashoqëruar. U takova me të dhe nisa ta shoqëroja në mjediset e sapopërfunduara të Vilës, duke i treguar një nga një funksionet e tyre: “Kjo dhomë është e Kryeministrit, kjo tjetra e shoqes Fiqirete (qenë ngjitur me njëra-tjetrën) pastaj dhomat e tre djemve, sallat e ndryshme, vendstrehimi etj”. Ajo më dëgjonte dhe hera-herës vrenjtej në fytyrë. Dukej disi nervoze, çfarë më linte të kuptoja se ishte e pakënaqur me ato që i tregoja për funksionin e mjediseve të vilës së Kryeministrit. Ishte koha kur problemet me këtë të fundit kishin nisur, por larg syve të opinionit publik. Gjithsesi, diçka rreth tyre kisha dëgjuar edhe unë, por gjithnjë në kuadrin e fjalëve që qarkullonin në mjediset e Bllokut. Sa përfundoi së pari të gjitha dhomat dhe mjediset e vilës, Nexhmija me përshëndeti dhe u largua.
Në fakt, vila e Mehmetit që po ngrihej ishte shumë e bukur dhe më e madhe se e Enverit, me pishinë dhe në një pozicion shumë piktoresk, në një tokë si hundë të dalë në det, me burime të shumta uji të ëmbël poshtë saj dhe me një vendstrehim modern. Mehmet Shehu nuk arriti të pushonte asnjëherë në të. Më vonë ajo u bë vila e pushimit të Ramiz Alisë.
SHAKAJA E HIDHUR E RAMIZ ALISË Teksa ndahesha me Nexhmijen dhe misterin e sjelljes së saj në vilën e Kryeministrit, m’u kujtua një episod i çuditshëm nga biseda me Mete Bonin, një nga punonjësit e degës së personaliteteve në fundgushtin e 1981. Në takimin që pata me të pas shërbimit, ai më thotë: Shef, do të të them një gjë të çuditshme që na ka ndodhur dje mbasdite. Po shoqëroja Kryeministrin në shëtitje në bllok në një distancë të vogël. Kur vemi te bërryli i Vilës 1, ku bashkohen dy rrugët, nga ana tjetër vinte shoku Ramiz Alia dhe takohen papritur ballë përballë me njëri-tjetrin. Ramizi qëndroi dhe duke qeshur i thotë: ‘Duart lart!’. Në këtë kohë, Kryeministri i befasuar e shikon gjithë inat. Sakaq, Ramizi u tërhoq disa hapa mbrapa duke thënë ‘më faaal, më faal, bëra shaka, bëra shaka’. Kjo në pak çaste, pastaj secili ndoqi rrugën e vet. Kjo është e pabesueshme, ia ktheva unë aty për aty Bonit, pasi Ramizi nuk shquhet për shaka të tilla me zarar, ca më tepër me Kryeministrin, por ai m’u betua se është e vërtetë. Edhe mua sot më duket e çuditshme, por realisht ka qenë ashtu, mbasi askush s’kishte guximin të improvizonte, ca më tepër Boni që dallonte ndër të tjerë për sinqeritet dhe korrektësi.
REVOLTA E ALI ÇENOS Në muajin shtator 1981 (nuk e mbaj mend mirë datën) më erdhi në zyrë Ali Çeno, kreu i grupit të shoqërimit të Mehmetit. Zyra ime ishte ngjitur me atë të zv.ministrit. Aliu, sa u fut brenda, më lëshoi në tavolinë një telefon me kabllot që i vareshin. E pyes se si ishte puna. Më thotë që Kryeministrin e përgjojnë në shtëpi në numrin 7880. Më thirri mua, vazhdoi Aliu, më mori thikën që mbaja në brez (një biçak i madh që mbanin oficeret e zbulimit) dhe preu fillin e telefonit dhe më tha dërgoja inxhinierit.
Ishte diçka vërtet tronditëse për mua. Ishte hera e dytë që Kryeministri më dërgonte shoqëruesin me telefonin që i përgjonin. Në të dyja rastet e kishte porositur Aliun të vinte direkt te mua, jo vetëm për të bllokuar pajisjen e përgjimit, por edhe për të analizuar konkretisht situatën dhe rrethanat në të cilën përgjohej telefoni i tij i shtëpisë.
Sa u largua Aliu, i shkoj zv.ministrit në zyrë dhe i tregoj ngjarjen. Ai gjithashtu u shqetësua, pasi një ngjarje e tillë përsëritej për herë të dytë brenda vitit. Dhe rasti konkret nuk bënte fjalë për ndonjë interferencë të rëndomtë, po për përgjim të qëllimtë. Ne e kishim përfunduar rikonstruksionin e linjave kabllore të bllokut dhe kishim përmirësuar instalimet e brendshme të vilave e normalisht nuk duhet të kishim as induksione. Xhule Çiraku më urdhëroi të ribëja njëherë një kontroll të gjithanshëm, jo vetëm për ndërlidhjen e Kryeministrit, por në të gjitha ambientet e udhëheqjes kryesore, në punë, shtëpi, salla etj. Që te nesërmen, me një ekip specialistësh nisëm një kontroll të hollësishëm në tërë sistemin e jashtëm të ndërlidhjes, duke përfshirë gjithë tubacionet dhe kabllot, që
Mbas disa ditësh teknikun e mënjanuam nga kontrolli i telefonave të udhëheqjes. Ky proces tashmë bëhej me komision të veçantë, por Hazyri përsëri mbetej tekniku i vetëm që kontrollonte funksionimin dhe mirëmbajtjen e centralit telefonik sekret dyshifror të udhëheqjes. Mënyra si ishte organizuar shërbimi i ndërlidhjes sekrete për udhëheqjen, garantonte siguri, madje kishte parametra të tillë që teknikisht e bënin të papërgjueshme. Linjat telefonike kabllore shkonin direkt nga centrali telefonik në zyrat dhe shtëpitë e liderëve pa pasur asnjë shkëputje apo komutim gjatë rrugës, duke mënjanuar mundësinë e përgjimit. Mundësia e vetme që mund të vije në përgjim këta telefona ishte në centralin telefonik, i cili i ishte besuar dhe kontrollohej nga Hazyr T.
nga centralet e Telekomit, Ministrisë së Mbrojtjes dhe Ministrisë së Brendshme. Ndërkaq, unë me teknikun Hazyr T., që përgjigjej për mirëmbajtjen e ndërlidhjes së udhëheqjes, bëmë një kontroll të imtësishëm në mjediset e brendshme në vilën e Kryeministrit, në Kryeministri dhe në Komitetin Qendror, si dhe në centralin sekret dyshifror të udhëheqjes, që ishte instaluar në një mjedis të veçantë dhe të mbyllur me dry në Ministrinë e Brendshme. Nuk na rezultoi asnjë gjë e veçantë për t’u marrë në konsideratë. Në përfundim, u mblodhëm me pjesëtarët e grupit të punës te zyra e Perikli Panit, drejtor i përgjithshëm i Telekomit, dhe shkruam relacionin përkatës në adresë të Kryeministrit me këtë tekst të përafërt: “...mbasi bëmë gjithë kontrollet e nevojshme, na rezultoi që në ndërlidhjen tuaj nuk ka përgjime ..... ”, duke e lënë të nënkuptohej se kjo ishte vetëm një hamendësim. Por koha tregoi se kishim gabuar.
KABINA SEKRETE KU PËRGJOHEJ KRYEMINISTRI
Të nesërmen, mbasi i kthyem përgjigje Kryeministrit dhe nuk morëm ndonjë reagim, shkova të kontrolloja zonën telefonike në hyrje të bllokut (pranë eukaliptit) që ishte bërë e re gjatë kohës që bëmë rikonstruksionin e ndërlidhjes në Bllok. Ajo ishte komplet e betonuar për mbrojtjen nga goditjet ajrore. Njoftova teknikun e ndërlidhjes telefonike, Hazyr T., dhe u takuam në hyrje të Bllokut. Hapi derën e kabinës, Hazyri, i cili mbante çelësin dhe kur hoqa kapakun ku mbështeteshin linjat, u drejtova te pikat ku mbështetej telefoni i Kryeministrit. Meqenëse më parë kisha marrë pjesë në ndërtimin e kësaj pike telefonike dhe i dija përmendësh vendet e lidhjes së telefonave të Mehmet Shehut dhe Enver Hoxhes, më ra në sy se në pikat e kontaktit të telefonit të qytetit që shkonte te shtëpia e Kryeministrit, kishte një fije poshtë që lidhej me linjën telefonike të një numri tjetër pranë tij. Aty për aty ia tregoj Hazyrit dhe me ton i them se çfarë është kjo. Ai në çast ngriu në këmbë dhe filloi të shqiptojë fjali pa kuptim. Pastaj e mori fijen që lidhte tërthorazi telefonin e Kryeministrit me një tjetër dhe e hodhi në koshin aty pranë, sikur të mos kishte ndodhur gjë. Ç’është kjo, i