Merr jetë ëndrra e “një bote pa dializë”
‘ Daily Express’...?”.
“Kurrë”, tha Shearwater. “Unë kam gjëra të tjera më serioze për të menduar sesa gazetat”.
“A mund të të pyes kush është ajo gjë më serioze?”.
“Po ja, per momentin, - tha Shearwater,- unë jam tërësisht i preokupuar me veshkat”.
“Me veshkat?!?”
“Pikërisht... Veshkat, këto organe aq bukur ta organizuara! Ato e realizojnë aq mire punën e tyre, aq mrekullueshëm – është vështirë të gjesh një fjalë tjetër – me kaq precizion hyjnor, me kaq njohuri dhe zgjuarsi, duke qenë në të njëjtën kohë një organ aq delikat ndaj mungesës së vëmendjes ndaj tyre”. ( Faqe. 50- 53)
- Përshkruan Aldous Huxley në novelën e tij “Antic Hay”, të botuar në 1923, duke shprehur kuriozitetin për një organ sa fin, aq edhe të ndjeshëm ndaj pakujdesisë, mbrujtur nga një neglizhencë acaruese jo vetëm nga të sëmurët, por edhe nga qarqet mjekësore jo nefrologjike, edhe pse sëmundja kronike e veshkave, pra, dëmtimi i funksionit të saj, prek 10% të popullatës ( një në dhjetë shqiptare), duke përfaqësuar një ndër sëmundjet kronike- degjenerative më të zakonshme dhe më të kushtueshme në botë. Rreziku që të kemi veshkat e dëmtuara ka kaluar dhe rrezikun për të pasur diabet, sëmundje të koronareve apo dhe vetë kancerin ka nxitur reagimin e menjëhershëm në gjykimin e sëmundjeve të veshkave si një problem i shëndetit të popullatës, duke motivuar zbulimin dhe parandalimin e hershem të tyre. “Hakmarrje e organit të neglizhuar apo shpagim i injorancës njerëzore për organizmin”? ngre pyetjen Homer Smith.
Përse ky skenar dëshpërues?
Sepse është një sëmundje e heshtur në fazat e hershme, e cila mbetet pa simptoma deri në fazat më të avancuara dhe më serioze sëmundjes kur bëhet i domosdoshëm mjekimi me dializë apo transplant. Sepse fatkeqësisht veshka është identifikuar vetëm me funksionin filtrues të substancave toksike, ndërkohë që kohët moderne zbuluan që veshkat kanë një sërë funksionesh të tjera: ato prodhojnë hormone që rregullojnë tensionin, volumin dhe cilësinë e gjakut tuaj, janë përgjegjëse për aneminë dhe aktivizimin e vitaminës D e rëndësishme në problemet e kockave. Ato janë po kaq të rëndësishme në homeostazën e sheqerit. Një moment historik për nefrologjinë që hedh një hap të madh përpara në përfytyrimin, ndërtimin dhe ëndërrimin e “një bote pa dializë”.
Të dhënat më të fundit tregojnë se incidenca e dializës në dy dekadat e fundit vazhdon të jetë në rritje. Megjithëse dializa është një opsion mjekues efektiv që lejon një cilësi të kënaqshme jetese, ajo mbetet ende një mënyrë mjekimi me kosto të mëdha sociale dhe shëndetësore. Fatmirësisht, pas shumë vitesh mungesë të risive thelbësore në mjekimin e saj, barnat e reja po “revolucionarizojnë” mjekimin e sëmundjes kronike të veshkave me qëllim shmangien e dializës, e cila shtyhet të paktën deri në 10 vjet, duke reduktuar ndjeshëm komplikacionet kardiovaskulare jo rrallë vdekjeprurëse.
Natyrisht, që kjo ëndërr të realizohet, bëhet e domosdoshme që nga njëra anë të parandalohet kjo sëmundje, dhe nga ana tjetër të zbulohet ajo qe në fazat fillestare, kur mjekimet janë shumë efektive me target parësor njerëzit me rrezik të lartë për ta zhvilluar atë.
Kush janë njerëzit me rrezik të lartë? Të sëmurët diabetikë, me tension të lartë, me probleme të zemrës, ata mbipeshë apo obezët, paraqesin një rrezik të lartë të zhvillimit të sëmundjes kronike të veshkave. Në këta pacientë, diagnoza e dëmtimit të veshkave duhet të jetë sa më e hershme dhe në kohë. Të presësh që këta të sëmurë të shfaqin simptoma, do të thotë të kujdesesh për ta shumë vonë, të humbasësh kohë të çmuar për të ndaluar ose të paktën ngadalësuar përparimin e sigurt drejt dializës apo transplantit. 40% të pacientëve me diabet zhvillojnë sëmundje kronike të veshkave me potencial për të shkuar drejt dializës dhe rrisk të lartë për të bërë dëmtime jetike të zemrës. Ndaj kontrolli sistematik i veshkave në të semurët diabetikë merr rëndësi të veçantë, pasi nëse pritshmëria e vdekshmërisë në 10 vjet jetë të një adulti është 9,7%, te një diabetik pa prekje të veshkave kjo shifër është 11,7 %. Kur veshkat preken nga diabeti, pritshmëria e vdekshmërisë është befasuese, 43%.