"Ende", prozë lirike nga Meri Mitro
Mprehtësia për të zbuluar dhe përzgjedhur tematikat, që i bashkojnë të rinjtë me realitetin e sotshëm dhe shtjellimi me urtësi intelektuale
Kur je 17 vjeç, çdo gjë e thjeshtë është diçka më shumë sesa e thjeshtë. Personit që do kur je 17 i jep një prekje të vogël bërrylash. Një shikim i cili në mendjen tënde është si në filma, kur, në fakt, vetullat pa hequr dhe shkëlqimi i moshës bën që të të vezullojë fytyra. I propozon të mësoni bashkë. Nëse je me fat, gishti i vogël i dorës së tij mund të të përkëdhelë gishtin e vogël të dorës tënde dhe kjo do t'i japë zemrës tënde arsye për të rrahur si e çmendur një javë rresht. Sepse je 17
Meri Mitro është 21 vjeç dhe ka pasur pasion të shkruajë që në moshë të hershme. Librat e kanë shoqëruar gjithmonë dhe ka përdorur të shkruarin si mënyrë për të përcjellë ndjesitë e saj ndaj ndodhive që ka përjetuar. Është diplomuar për fizioterapi në universitetin "Zonja e Këshillit të Mirë".
Meri njëkohësisht ka marrë pjesë në klube të ndryshme libri e shkrimi. Në moshën 17vjeçare ajo nisi të shkruante nën profilin "Nostalgji Sezonale" nga ku bashkëbisedimi me ndjekësit e nxiste për të qartësuar dhe perfeksionuar stilin. Meri është e mprehtë në zbulimin dhe përzgjedhjen e tematikave që i bashkojnë të rinjtë me realitetin e sotshëm dhe që ajo i shtjellon me urtësi intelektuale.
1. RRËMUJË STINËSH
Mendova se çdo gjë merrte fund kur përfundonte dita. Mëngjesi erdhi në apartamentin tim modest në Tiranë. Dielli depërtoi përmes perdeve që familja ime i ka ruajtur që nga e ashtuquajtura kohë e Enverit dhe me goditi sytë. Në fakt, asgjë nuk kishte përfunduar. Kujtoja se isha në dimër akoma, por bluza me mëngë të shkurtra që kisha varur në karrige më bëri të mendoja që kishte ardhur vera. Më pas, pashë xhaketën e lëkurës që kisha hedhur në tokë dhe u kujtova që në të vërtetë është pranverë. Përqendrohem shumë në dimër dhe në verë sa harroj që duhet të jetoj pranverën. A jetohet pranvera në shi? Përgjigjja është po. Edhe nata më e errët qëllon që shoqërohet nga mëngjesi më i kthjellët.
2. ART VETMIE
Djersa e mbrëmjeve të para të verës më rridhte nëpër fytyrë. Më ishin shpupuritur flokët dhe filtri i cigares së pandezur më ishte njomur duke e shtrënguar me buzë. Nuk po gjeja dot vend për të fshehur artin tim. Së fundmi kisha pranuar ta quaja çdo veprën time art, pasi, për dreq, të përshkruash monstruozitete si të jenë ilustrime fëmijësh duhet të jetë se s'bën art. Nejse…. Djersa më pikonte çurg. Mund të ndjeja që kisha ngrysur vetullat. Dreq! Tani do të më bëhen rrudha. Nejse… Gjeta një kuti. Mendova se aty do të ishte vendi i përsosur për t'i fshehur. Nuk dua t'i lexojë më njeri shkrimet e mia. Në fakt, dua që çdo artist të mbajë të fshehur çdo vepër të tij. Më duket e padrejtë që ulërimat e mia mes rreshtave të përdoren si psherëtima dashurie në krevatin e disave. Jo të miat, domosdoshmërish, por besoj kuptohemi se çfarë dua të them. Nejse… Do të më hajë pak kohë që t'i fsheh të gjitha te kjo kutia. Them këtë edhe marr kutinë që t'ia tregoj disa të njohurve. Mbase nuk dua t'i fsheh. Mbase dua t'i lexojnë e të mendojnë sesi jam ndierë unë dhe jo sesi përputhen me jetën e tyre. Mbase për herë të parë nuk dua t'i ndihmoj të tjerët me shkrimet e mira, por veten). Belbëzoj këtë teksa ia jap dikujt që ka nevoja të lexojë e të ndjejë.
3. SEPSE JE 17
Të duash kur je 17 vjeç do të thotë të gënjesh mamin se ai që po takon është thjesht një shok, kur në fakt sa herë e sheh në sy këtë
"shokun", imagjinon për një sekondë sesi do të të dukej e ardhmja nëse ia kapje dorën e ia mbathnit bashkë. 17 vjeç… Fytyra me puçrrat e moshës. Mësimet bëhen kapicë, por ti nuk mëson dot, sepse adrenalina e moshës të flet si djall i vogël në vesh që të dalësh jashtë e të shijosh ditën. 17 vjeç… Mblidhesh me shoqet dhe u tregon sesi të gëlon zemra nga gëzimi vetëm se të shkruajti ai dhe ato të qeshin me ty. Kur je 17 vjeç, çdo gjë e thjeshtë është diçka më shumë sesa e thjeshtë. Personit që do kur je 17 i jep një prekje të vogël bërrylash. Një shikim i cili në mendjen tënde është si në filma, kur, në fakt, vetullat pa hequr dhe shkëlqimi i moshës bën që të të vezullojë fytyra. I propozon të mësoni bashkë. Nëse je me fat, gishti i vogël i dorës së tij mund të të përkëdhelë gishtin e vogël të dorës tënde dhe kjo do t'i japë zemrës tënde arsye për të rrahur si e çmendur një javë rresht. Sepse je 17. Jeta akoma nuk e ka treguar sesi njerëzit, të cilët të duken të bardhë si bora, me kalimin e kohës, ngjyrosen me nuanca që ti nuk do të kishe mundur dot kurrë t'i përfytyroje. Po ndjen çdo gjë për herë të parë. Disa gjëra që të ndodhin në këtë moshë do të të përndjekin gjatë gjithë jetës. Disa të tjera do të jenë material për shaka mbrëmjesh familjare. Mendon se çdo gjë do të zgjatë përgjithmonë. Mendon se do të ndihesh kështu përherë, pa fund… Kur të jesh 21, do ta kuptosh që mënyra sesi doje e u lëndove kur ishe 17 shërbeu për të dashur më bukur në të ardhmen. Do ta duash mamanë më shumë, do të mësosh të heqësh vetullat. Me shoqet do të mblidheni për të folur për tema më serioze, por përsëri do t'iu tregosh sesi mezi pret të të gëlojë zemra për dikë në të njëjtën mënyrë si dikur. Sepse kur bëhesh 21 e kupton që të duash veten është akti më rebel dhe, njëkohësisht, më i ëmbël që mund të bësh. E kupton që asgjë nuk zgjat përgjithmonë, ndaj është mirë të zhytesh me gjithë fuqinë tënde e të jetosh sa më shumë mundesh. Por ti nuk e di akoma këtë, sepse je 17.
4. UDHËTIM NË ITALI
Viti ' 98. Një vit pas revoltës së vitit ' 97, Gjergji i vogël ishte bërë i madh dhe kishte hequr dorë nga jeta ushtarake. Jo për faj të tij. Ndonjëherë jeta të grabit atë që do më shumë, ta pështyn… e ta kthen përsëri duke të pyetur nëse je i sigurt në do ta mbash. Pas aktit të tij heroik ( shumë e konsideruan budallallëk) u ndje i mposhtur dhe i humbur. Nuk i vë faj. Dhe unë do të kisha bërë të njëjtën gjë. Anija zbarkoi në Bari një mëngjes maji. Përveç punës, në mes të trazirave të vitit ' 97 i duhej të ndjente edhe mungesën e Luizës. Më pëlqen të mendoj që në momentin e parë që Gjergji zbriti në Bari ka ndjerë ajrin italian t'i mbushte mushkëritë dhe të ndihej i lirë. Aq i lirë sa mund të ndihet dikush, të cilit i duhet të kthehet mbrapsht ku iu mor fryma. Shtrëngon çantën. Nxjerr nga xhepi i përparmë i këmishës paketën "DS" dhe vendos një cigare në buzë. Mund ta imagjinoj; me një libër në dorë ( lexonte gjithmonë gjatë udhëtimeve), me njërën dorë duke shtrënguar rripin e çantës pa ditur gjuhën, apo se ku po shkonte. E di që e gjeti trenin për të shkuar në Leçe. Tregonte se në tren kishte njohur një shqiptar tjetër, i cili quhej Abdyl. Treni ecte shpejt. Shumë herë më shpejt sesa trenat në Shqipëri. Mendonte sesi do të ishte çdo gjë nëse do të mundej të shpërngulej këtu përgjithmonë. Thellë, brenda vetes, e dinte se do të kthehej shpesh në Itali, por kurrë për të jetuar. Në momentin e parë që shkeli në Leçe dhe pa Luizën, qau. Jo me ngashërim, por si dikush që sapo ka parë njeriun që do. Njeriun për të cilin dëgjoi historitë e lodhshme të Abdylit në tren. Njeriun për të cilin vodhi një libër të ri në anije. Gjergji, siç thashë, vazhdoi të shkonte shpesh në Itali. Aty zhvilloi shumë hobin e tij për fotografinë. Cigaret italiane nuk i pëlqyen kurrë. Muzika, po. Gjithë ditët e tij në Itali i kalonte duke dëgjuar Adriano Çelentanon e duke fotografuar se çfarë i dukej e bukur ( në shtëpi kemi shumë foto të Luizës në Leçe). Italishten nuk e mësoi kurrë si duhej. Mësoi aq sa për t'u zënë me italianë, indianë dhe arabë për të ulur çmimet. Bleu një xhaketë lëkure që sot e mbaj unë dhe tymos me të veshur po aq cigare sa vetë ai. Në xhepin e brendshëm mbaj një foton tonën, ku ai duket plot jetë. Të dy jemi plot jetë. E imagjinoj shpesh si mund të jetë ndierë kur shkeli në Itali për herë të parë. Mbase është ndjerë siç u ndjeva unë në Romë; e vogël, me shpresë për një të ardhme më të mirë, e cila mund të jetë duke më pritur, një paketë cigaresh e shtypur në xhep, në një dorë mbaja një libër nga një autore franceze ( ironike) dhe në tjetrën një aparat fotografik. Mbase jemi njësoj. Dashuria për artin, Italinë, njëri- tjetrin, familjen dhe lirinë na bën njësoj.
5. MENDOJ TEPËR…
E kuptova këtë kur pashë televizorin të zinte pluhur dhe në vend që të merrja një pëlhurë për ta fshirë, mendova sesi të gjithë vishemi nga një shtresë pisllëku nga faktorë të jashtëm. E vetmja gjë që na duhet për të shfaqur se cilët jemi në të vërtetë është dikush, një dorë e jashtme, e cila mendon se poshtë gjithë atij pluhuri ka diçka që ia vlen dhe na ndihmon të pastrohemi. Mendoj tepër... Duke lexuar letrat drejtuar Milenës nga Franz Kafka, guxova të mendoj sesa të vërteta janë ato që përshkruajnë autorët. A ishte Milena vërtetë një femër që mund të krahasohej me një thikë, të cilën Kafka e ngulte dhe e rrotullonte brenda vetes? Letrat e Milenës ua lanë vendin letrave të Napoleon Bonapartit për Josefinën, poemës së dashurisë për Tedin nga Sylvia Plath etj., etj., etj… ( lista mund të vazhdojë me dhjetëra faqe). Sa nga këto janë të vërteta? Sa e ka lënduar Tedi Sylvian? A mbante vërtet aromë aq të mirë Josefina? Po sikur Barbara të mos të ishte aq mama e mirë nga sa përshkruante George? Ah, të jesh muza e artistit! Ah, të jesh gruaja misterioze për të cilën Bethoveni shkroi letra, të cilat ndezën kureshtjen e shumë historianëve! Po për autorin kush shkruan? Kush shkruan për shkrimtarin që gdhend imazhe dhe shkruan emrat e personave të thjeshtë në fletët e përjetësisë, të cilat do të lexohen e studiohen për mijëra vite? Kush shkruan për atë që ka më shumë nevojë për shkrime? Askush nuk e di me saktësi nëse Kamyja shpresonte që Maria ta përqafonte pak më fort. Asnjë nuk shkroi sesa dëshironte t'ia merrte dhimbjen Sylvias, siç ua mori ajo të tjerëve. Shumë pak fakte emocionale dihen rreth autorëve nga të tjerët. Mendoj shumë… Madje, mendoj edhe për vetë mënyrën sesi mendoj. Por më së shumti mendoj se çfarë do të ndodhë nëse askush nuk do të kujtohet për autorët? A do të rrojnë dhe ata sa vetë personazhet e tyre? Kush ua shkroi atyre emrat në fletët e përjetësisë?
6. FILLESË
Vjen një pikë që e kupton që s'ka asnjë problem që e humbe trenin e ëndrrave se e di që do të vijë tjetri. Dhe kur je kaq i ri dhe kaq i vogël, e kupton që gjërat të duken aq të mëdha se po i përjeton për herë të parë. Pasi të kesh lexuar dhjetëra libra rreth jetës, fesë, fantashkencës, romancës e kupton që ndonjëherë të tregohesh hero nuk do të thotë të shpëtosh botën, por të ngresh veten nga krevati e të bësh të tjerët të buzëqeshin, kur u ka rënë bota mbi kokë. Ndoshta e hape zemrën te personat e gabuar. Ndoshta asnjë s'të kupton dot, por a kanë faj nëse dhe ti se kupton veten? Asnjë nga këto nuk ka rëndësi, pasi personi që je sot s'ka për të qenë kurrë personi që do të jesh nesër. Nëse ke fuqinë të përjetosh diçka ke edhe fuqinë ta kalosh atë.