Piloti që ka fluturuar me të gjitha llojet e supersonikëve Ju rrëfej fluturimet në rastet e shkeljeve ajrore
"Është krenari që kanë rezultuar të gjitha të suksesshme"
riku i vitit 1967, ku unë kam qënë pjesë e efektivit që realizoi kapjen e një avioni të ish- Jugosllavisë, ndoshta i vetmi rast i përballjes direkte me një avion ushtarak në hapësirën tonë ajrore.
Një ditë më parë ngjarjes, më datë 20 korrik regjimenti i Rinasit realizoi fluturime natën që si rregull mbaronin disa orë pas mesnate. Personlei ikën në shtëpi dhe të nesërmen kthehen vonë në punë. Në repart qëndrojnë efektivët e shërbimit, pilotë e teknikë dhe ndonjë pilot që ka "përtuar" të shkojë në shtëpi si Mahmut Hysa, ish- komandant i grupit ajror dhe ka vendosur të flejë te "Gadishmëria Roje", ( ndërtesa ku qëndronte efektivi pilot e teknik, që kryente shërbimin e quajtur "Gatishmëria" në çdo ditë të vitit).
Në mëngjesin e 21 korrikut, ndërmjet orës 7: 00- 7: 30 të mëngjesit, së bashku me komandantin Mahmut Hysa dëgjuam një zhurmë avioni, që piloti me eskperiencë Hysa e dalloi si zhurmë e një avioni të huaj dhe instiktivisht bërtiti me të madhe: "Njëshi! Njëshi!", një fjalë kjo e njohur prej të gjithëve si një urdhër për ngritjen e çiftit të avionëve në ajër.
Mahmut Hysa nuk ishte fare me shërbim, kështu që vajtja për te avioni nuk ishte fare detyrë e tij, por ai vrapoi drejt avionit të parë, ndërkohë që unë vrapova dhe hypa në avionin e dytë. Në gadishmërinë roje rrinin katër avionë avionë supersonikë "MIG- 19", dy që quheshin të "vijës së parë" dhe dy "të vijës së dytë".
Menjëherë lidha parashutën e njëkohësisht lëshova motorrët e avionit, pasi "MIG- 19" ka dy të tillë, por ndërkohë që hedh sytë nga Mahmut Hysa, që normalisht do të ishte komandanti i ciftit tonë, por shoh se atje një farë ngecjeje. Motorët e avionit të parë nuk u lëshuan menjëherë, kështu që Koço dola i vetëm në pistë dhe u ngrita në ajër. Nuk kisha idenë se çfarë lloj avioni ishte apo edhe se sa mund të ishin, deri sa u lidha dhe informova edhe nga Vendkomanda Qëndrore. Për dy minuta isha përballë avionit jugosllav.
Ndërkohë që "poshtë" atje te gadishmëria, njerëzit nxitonin të gjenin defektin e të lëshonin edhe një herë motorët e avionit të Mahmut Hysës, i cili më në fund arriti të ngrihet. Një tjetër pilot, Gezdar Veipi, "fluturon" me vrap për të një nga avionët e vijës së dytë, i pa veshur me kostumin e mbingarkesave, e gjithashtu ngrihet në ajër. E rrethuam nga të gjitha anët avionin e huaj dhe të tre e detyruam të ulej në aerodromin tonë.
Ishte një avion i tipit "F 84G Thunderjet" i prodhimit amerikan, i ngjashëm me avionin tonë "Mig 15". Piloti quhej Bozhidar Vojeviç dhe ishte 23- 24 vjeç, afërsisht të njëtën moshë me mua. Piloti jugosllav tregoi se kishte humbur, por për aviacionin tonë ai ishte një shkelës i hapësirës sonë ajrore.
Ai qëndroi disa ditë në Rinas, në Hotelin tonë të oficerëve, në kushte e ushqim si ato tonat, deri sa, sipas rregullave, avioni carmatoset dhe drejtohet nga një pilot tjetër për t'u larguar. Në ditët e qëndrimit të pilotit jugosllav, Bozhidarit në Rinas, si shumë të tjerë edhe unë i shkova për një vizitë si koleg në dhomen ku qëndronte dhe i dhurova një paketë duhan "Diamant", më të mirat që kishte në ato vite vendi ynë, por nuk i thashë se isha një nga pilotët që e kapën atë në ajër. Mendova se një gjë e tillë do ti dukej e sikletëshme në mos poshtëruese apo fyese, gjë që nuk ishte aspak në etikën tonë. Ne ishim mbojtjës të hapësirës ajrore dhe kjo ishte e mjaftueshme që të kuptonte ai dhe të tjerë.
Koço me modestinë e tij çarmatosëse të le pa fjalë dhe kjo është një pjesë krejt e natyrshme e personalitetit të tij. Me thjeshtësinë e tij, me mungesën e dëshirës për të nxjerrë veten në pah, të kujton diçka nga George Oruelli te "Ferma e Kafshëve", ku ai shkruan se derrat sunduan me parrullën "Të gjithë janë të barabartë, por disa janë më të barabartë se të tjerët". Gjithë jetën e tij, "inspektori i aviacionit" nuk diti e as nuk deshi të jetë "pak më i barabartë se të tjerët", por ishte gjithmonë një njeri e shok i sjellshëm siç ishte edhe kërkues e rigoroz, nuk flet vend e pa vend për aviacionin, për heroizmin, vuajtjet dhe peripecitë, e ca më pak për trimëritë e tij, që ai i pati e tregoi kur duhej. Në fund, duke dashur të bëj shaka e pyeta se "si i dukej vetja që gjithë jetën është një nga heronjtë zyrtarë që ka pasur aviacioni?"
Buzëqesh pak e më thotë qetë- qetë, ashtu si gjithmonë. "Eksperienca e shumë viteve në aviacionin tonë, ka treguar se të fluturosh me avionët luftarakë do të thotë që pavarësisht përvojës dhe përgatitjes që kanë pilotët, me raste është e pamundur të shpëtosh avionin e as veten. Por, asnjë pilot përgjatë viteve nuk u tërhoq nga fluturimi dhe kryerja e detyrave. Kjo tregon se gjithë pilotët janë heronj- thotë Koço, ndërsa dëshmorët e kësaj arme kanë qënë heronjtë më me pak fat".
Pilotë të shquar si Kosta Dede, Anastas Ngjela, Mahmut Hysa e të tjerë kishin dhënë kontribut të shquar në realiaimin e këtyre detyrave. Dita kur mu dha rasti të provoj në "luftë" aftësinë si pilot i avionit "MIG- 19" është 21 korriku i vitit 1967, ku unë kam qënë pjesë e efektivit që realizoi kapjen e një avioni të ishJugosllavisë, ndoshta i vetmi rast i përballjes direkte me një avion ushtarak në hapësirën tonë ajrore.