Fantazmat dhe macja e Davidit në fshatin pa njerëz

Një herë në javë, mullixhiu bën 6 kilometër rrugë deri në kryqëzim. Në fshatin e braktisur, ku macja të tregon shumëçka

Askundishta ndodhet larg, përtej maleve të lartë, zhytur në re dhe mjegull. Ndoshta ky emër i ka mbetur nga ndonjë udhëtar që kur e pytën se prej nga vinte, ai qe përgjigjur thjesht: nga Askundi. Jam nisur për atje, e ndërsa ngas makinën, stacionet e radiove humbin një nga një. Përpara shfaqet një kryqëzim.

Rruga prej kalldrëmi, ndërpritet nga një monopat. Ndaloj pa e ditur nga duhet t'ia mbaj, pasi këtu, siç merret lehtë me mend, nuk ka ndonjë tabelë rrugore me shigjetë udhëzuese, nëse Askundishta ndodhet majtas, djathtas apo drejt. E vetmja gjë që më mbetet, është të shpresoj që kalimtari i parë nuk do të vonojë. Në kryqëzim gjendet një thanë e vjetër, me trung të shtrembëruar nga erërat. Zbres nga makina. Thana e vetmuar e kalon dimrin me shpresën se do të mund t'i mbijetojë sopatës, ende pa përfunduar në ndonjë oxhak, bashkë me drurë të tjerë drizash dhe shkozash. Përsiatjet e mia në udhëkryq, i ndërpret troku i një mushke ngarkuar me dru, që vjen përmes shtegut, pasuar nga nga i zoti, një burrë i moshuar që fërshëllen melodi gjyshërish. - Hej, zotëri, - i thërras, - nga është rruga për Askundishtë? Ai më sheh ngultas, urdhëron mushkën të ngadalësojë dhe afrohet drejt meje me dorën e zgjatur. Teksa ia shtrëngoj, vërej se kallot e tij janë të mëdha, të shumta dhe të vjetra. Fshatari qesh, sigurisht, pa pikën e entusiazmit. Është i lodhur. Kushedi sa kilometer ka bërë nëpër monopat për të gjetur drurë. Kushedi në ç'orë është zgjuar! Ndërmend më vjen thënia e Balzakut, se askush nuk e urren punën e tij aq përzemërsisht sa fshatari. Mushka e ngarkuar me dru, ka ikur tutje. Burri ndahet me mua, duke më treguar se Askundishta gjendet në fundin e rrugës me kalldrëm, në rrëzë të kodrës, në breg të lumit të Shpërthezës, rreth 6 kilometër prej kryqëzimit. - Nuk e di kush ka mbetur atje, më thotë, - ndoshta askush, por ti shko njëherë, shikoje vetë! E përshëndes druvarin dhe e shoqëroj me sy, derisa ai e arrin prapë mushkën, e cila si dënim që e la duke pritur ngarkuar, tenton ta shkelmojë me këmbën e pasme, por burri i mësuar me tekat e kafshës, bën një lëvizje mbrojtëse, duke shmangur një goditje, mbase te merituar. Unë hyp prapë në makinë. Druvari, mushka e ngarkuar dhe thana e vjetër, mbesin pas. Tre elementë të denjë për fillin e një proze magjike. Për Askundishtë jam nisur që në tetë të mëngjesit. Kanë kaluar më shumë se tre orë dhe nuk kam mbërritur akoma. Do të më duhet që gjashtë kilometrat e fundit mbi kalldrëm, t'i bëj për një gjysmë ore, ose ndoshta diçka më tepër. Dua të përjetoj çfarë është një katund pa njerëz. Dua të provoj ndjesitë që më jep një katund fantazmë. Kur kam bërë rreth pesë kilometër nga kryqëzimi, mjegulla nis e zhbëhet. Shikimi është më i qartë dhe unë mundem ta kundroj katundin nga maja e kodrës, ende pa marrë dishezën që të dërgon tek ura e vjetër mbi lumë. Përtej urës, në bregun matanë, shfaqet Askundishta. Nuk duket një katund gjithaq i vogël, por jo dhe shumë i madh. Mbizotërojnë çatitë gri me rrasa guri të zonës, që luajnë rolin e tjegullave. Më kot përpiqem të numëroj oxhakët që nxjerrin tym. Makina tundet mbi kalldrem. Në këto kushte zbres dhe nis të ec në këmbë. Kam vënë re deri tani, vetëm një oxhak që nxjerr tym. Shenjë e qartë se këtu nuk ka mbetur pothuajse askush. Çfarë peisazhi! Kodra lëndina, fushë dhe lumë! Kthej kokën majtas. Një dordolec i rreckosur, i palarë, i pakrehur e i pa ndërruar prej kohësh, përpiqet të më zhbirilojë me sytë e tij prej thëngjilli. Dordoleci qëndron pa lëvizur në mes të kopështit ku ka vetëm bar të tharë, përmbys. E shoh drejt e në sy. Dhe ai mua. Energjia e syrit të keq është kondensuar në shtatin e tij, sa një bojë njeriu. Dordoleci është sakrifikuar dhe ende vazhdon sakrificën, si parapritësi i syrit të keq. Këmbët më kanë çuar në mes të urës, poshtë të cilës rrjedh Shpërtheza. Kam ngrirë. Dordoleci i katundit të braktisur më ka hyrë në trup, në trajtën e një një skeleti dërrasash. Kthej dhe një herë kokën pas. Ndoshta katundi ka nisur të banohet prej fantazmash. Sipër një avllie, një mace, më sheh me dyshim. Lëpihet, pastaj kërcen brenda avllisë. Sigurisht që jam një udhëtar i panjohur për macen. Nisem drejt të vetmes shtëpi guri që e pashë pak më parë, të nxirrte tym. Pas shpinës ndiej hapa. Kam ndjesinë se dordoleci ka fituar shprehi njerëzore. Kthej kokën, paksa i frikësuar. Vërej që era valvit njërën mëngë bosh të xhaketës së dordolecit. Nuk e kisha vënë re se atij i mungonte njëri krah. Dridhem. Po, është pikërisht dordoleci që më ndjek. Mban erë djersë. - Mos u tremb, - më thotë - jam mullixhiu i fshatit. E kam humbur njërën dorë në mokër. Tani nuk kam as dorë, as mulli dhe as bashkëfshatarë. Këtu kemi mbetur vetëm tre persona; unë, një burrë i paralizuar dhe një mace. Dordolecë ka shumë, por shpesh nuk i llogaritim si njerëz. Nuk na kërkojnë as të hanë dhe as të pijnë. Pra, në Askundishtë, jemi vetëm tre veta. E shoh drejt e në sy mullixhiun. - Po macja çfarë hyn këtu? - Lëre, lëre, histori e gjatë, - më sqaron ai. - Aha, ok, por mund ta takojmë burrin e paralizuar? - Po, patjetër. Ai jeton në shtëpinë që nxjerr tym! Mullixhiu zgjat dorën e vetme të tij dhe shtyn një portë të madhe, të ndryshkur. Burri i paralizuar, qëndron shtrirë në shpinë, në një krevat të madh. Më ngjan si dërrasë e mbuluar me jorgan. Na uron mirëseardhjen duke shtuar se ndihet në faj që nuk mund të ngrihet, as ndenjur e as në këmbë, siç e do zakoni, kur miqtë mbërrijnë në shtëpi. Mullixhiu, për ta lehtësuar i thotë që të mos ndihet në siklet. - Nëse do të mund të ngriheshe, nuk do të kishe zënë shtratin, por do të kishe ikur në Angli si gjithë katundi! Çdo mëngjes mullixhiu i ndez zjarrin burrit të paralizuar, i bën për të ngrënë e për të pirë, si dhe e ndihmon për nevojat personale. I shkreti mullixhi! Ai në fakt, ka nevojë për vete që ta ndihmojë dikush, që kur këputi krahun dhe sidomos që kur gruaja i ndërroi jetë, katër vjet më parë. Një herë në javë, mullixhiu bën 6 kilometër rrugë deri në kryqëzim, ku merr furnizime nga një furgon, për të ushqyer tre banorët e mbetur të Askundishtës, veten e tij, burrin e paralizuar dhe macen. Dordolecët ushqehen me ashklat e tyre. Pra, hanë vetveten. Dalim nga shtëpia e burrit të paralizuar. Poshtë soletës, në verandë, janë çerdhet e dallandysheve të pranverës së shkuar. Edhe ato të braktisura. Fryn . Mënga bosh e xhaketës së shoqëruesit tim, mullixhiut, valvitet si flamur. Po, po! Ky është flamuri i katundit Askundishtë. - Ore, je vërtetë mullixhiu, apo dordoleci? - e pyes me dyshim. Ai përgjigjet se është në të njëjtën kohë gjithçka; mësuesi fantazmë i katundit, prifti fantazmë, kryeplaku fantazmë, mjeku fantazmë, e pse jo edhe dordoleci real që tremb një tufë sorrash imagjinare, që kanë mësyrë të mbjellat imagjinare të katundit. Unë hedh sytë mbi avlli. Macja lëpihet. Në Askundishtë nuk ka minj. Kanë ikur në ndonjë katund tjetër, ku ka më shumë ushqim. Macja e vetme e Askundishtës mbahet me thërimet e pakta të mullixhiut dhe burrit të paralizuar. Kam dyshimet e mia që kjo mace, më se një herë, ka tentuar të provojë shijen e barit, për t'u bërë vegjetariane. Ky do të ishte një superlajm, por që mullixhiu nuk ma konfirmon dot. Në kushtet e krijuara, macja i ka zhvilluar më tej aftësitë e saj. E siguron jetesën duke gjuajtur insekte, karkaleca apo flutura. Ajo vazhdon të qëndrojë pa lëvizur sipër avllisë. Nuk mjaullin. Shikon dhe mban vesh. Unë bëj "mjau", por macja nuk reagon. Vazhdon të rrijë ende mbi avlli. Sesi më vjen dhe e përshëndes në anglisht: "hello"! Për çudinë time macja reagon menjëherë. Kërcen nga muri dhe më përvidhet këmbëve. - Kujton se je Davidi, - më thotë mullixhiu. - Kush është Davidi, - e pyes. Mullixhiu thotë se Davidi është burri 37 vjeçar, i zoti i kësaj maceje, që ka emigruar në Londër. Ai arriti të bëhej qytetar britanik. Të njëjtin status e morën më vonë edhe gruaja e fëmijët e tij. Davidi u kthye dy herë në Askundishtë, me një makinë të madhe, të lartë. Kur vinte, i sillte çokollata angleze dhe ushqime të tjera maces së tij, që për ta llastuar, i fliste anglisht, domethënë e përshëndeste ashtu siç e përshëndete dhe ti, "hello". - Pra, macja kujton se ti je Davidi që i ke sjellë çokollata angleze! Në këtë fshat të braktisur, kjo mace më tregon shumëçka. Nuk kam më nevojë për përjetime të reja. Macja ikën me vrap dhe kalon urën. Shkon tek makina ime, në derën e pasagjerit, andej nga duhej të ishte edhe timoni anglez, me të cilën vinte dikur Davidi. Por, macja nuk e di se Davidi ka përfunduar në burg, pasi e kapën në një shtëpi bari në Munchester, duke ujitur kanabis. Ai nuk e pati marrë dordolecin me vete, për pak më tepër fat, në mbretërinë ishullore. Macja kthehet prapë tek avllia, kërcen mbi mur, e prej andej në oborr. Më në fund e kupton dhe nis e qan me mjaullima për mosardhjen e Davidit. Teksa ndahemi, mullixhiu më shikon ngultas. Me zgjat të vetmen dorë të tij. E përqafoj fort. Diçka e drunjtë, diçka prej dërrase, më godet në kraharor. Vallë, kam përqafuar dordolecin? Nuk jam i sigurt, nëse gjithçka që shkrova, ma ka rrëfyer një dordolec apo një mullixhi. Nuk e përcaktoj dot, cili ishte njeriu mes tyre. Nuk e di. Askundishta e boshatisur mbetet pas. Macja ndoshta është duke qarë ende në oborr. Fjolla e tymit në shtëpinë e burrit të paralizuar, po shuhet. Sa hap e mbyll sytë, kthej kokën. Mullixhiu, nuk duket gjëkundi. Humbet. Hapa dërrase ndihen në ajër. Qenkam kthyer përsëri tek thana e vjetër. Tek kryqëzimi i rrugës së kalldrëmit me monopatin. Moti po prishet. Bën ftohtë . Fryn erë. Ne dheun e kuq, shoh gjurmë këmbësh si kunja. Ndoshta dordoleci i fshatit të boshatisur, po më ndjek! Ndoshta dhe burri i paralizuar ka qenë një dordolec që digjte shtatin e vet prej dërrase, duke bërë tym në oxhak. Në të vetmin oxhak të Katundishtës me shenja jete.

"Mullixhiu thotë se Davidi është burri 37- vjeçar, i zoti i kësaj maceje, që ka emigruar në Londër. Ai arriti të bëhej qytetar britanik. Të njëjtin status e morën më vonë edhe gruaja e fëmijët e tij. Davidi u kthye dy herë në Askundishtë, me një makinë të madhe, të lartë. Kur vinte, i sillte çokollata angleze dhe ushqime të tjera maces së tij, që për ta llastuar, i fliste anglisht, domethënë e përshëndeste ashtu siç e përshëndete dhe ti, ' hello'. - Pra, macja kujton se ti je Davidi që i ke sjellë çokollata angleze!".