Mynih, paralele fatale mes Hitlerit dhe Putinit

Sigurisht e ndoqa me interes dhe përgjegjësi shtesë Konferencën e 60- të Sigurisë, zhvilluar javën e kaluar në Mynih, Gjermani e cila vijon të mbetet në “top” të lajmeve dhe analizave për Kancelaritë, institucionet, institutet dhe personalitetet në, Uashington, Bruksel, Londër, Berlin, etj.. Prandaj, në kapacitetin e “Ekspertit të Sigurisë Kombëtare, Rajonin dhe NATO- n”, po paraqes një përmbledhje strategjike rreth rrethanave si dhe mesazheve me peshë globale që u përcollën nga kjo Konferencë. Paraprakisht sjellim në kujtesë se Konferenca e Munihut për Sigurinë u mbajt për herë të parë në 1963, kur për shkak të luftës së ftohtë dhe ndarjes në kampe armiqësore ( Varshava - NATO) morën pjesë vetëm 10- ra pjesëmarrës. Deri në 1990, takimet e përvitshme ishin projektuar si ngjarje ndërkombëtare, ndërsa qëllimi i konferencës ishte t’iu jepte mundësi për të takuar dhe ndarë këndvështrime mbi rreziqet e sigurisë globale me kolegët Gjermanisë Perëndimore, SHBA- të, si dhe vendet e tjera të NATO dhe BE- së. Mbas 61 vitesh, Konferenca e Sigurisë së Mynihut u zgjerua dhe u institucionalizua si një nga takimet më të rëndësishme në botë për politikën dhe komunitetin e sigurisë. Motoja shumë e gjetur për Konferencën e këtij vit ishte: “from “lose- lose” to “win- win”, ose e shqipëruar “përtej humbjes fatale, drejt fitores së përbashkët”. Po ashtu, ishte brilante përqasja e saj, ose ndryshe e quajtur “rregull i Mynihut”: “Ndërveproni me njëri- tjetrin, mos jepni leksione dhe as mos e injoroni njëri- tjetrin”, si dhe: “Të flasim dhe të mësojmë nga njëri- tjetri, në vend që të flasim për njëri- tjetrin”. Për më konkretisht, në Konferencën e këtij viti morën pjesë mbi 900 pjesëmarrës, rreth 50 krerë shtetesh dhe qeverish, mbi 100 ministra, diplomatë, strategjistë, gjeneralë, shkencëtarë, ekologjistë, biznesmenë dhe ekspertë nga Qendrat e Studimeve Strategjike etj.. Si në çdo 60 vjet, edhe para 1 jave pjesëmarrësit u mblodhën në hotelin “Bayerischer Hof”, Mynih për të diskutuar mbi Ukrainën, si dhe kërcënimet, sfidat dhe oportunitetet e mjedisit të sigurisë globale. Ndër pjesëmarrësit e shquar mund të përmendim Kamala Harris, Tony Blinken, Alejandro Mayorkas dhe Hillary Clinton, Volodymyr Zelinskyy etj.. Pa asnjë mëdyshje fokusi i konferencës ishte përballja 2- vjeçare e Ukrainës martire me makinerinë kriminale të Rusisë - Putiniste. Por, ndoshta për ta shtensionuar atmosferën, në axhendën e këtij viti drejtuesi i Konferencës Christoph Heusgen përveç sigurisë kishte planifikuar edhe një sesion 45 minuta për shkencën. Për këtë, z. Rolf Dobelli themeluesi i “World. Minds” prezantoi: “bisedë në hapësirë” dhe me tej bashkë me ekspertët evropianë u fokusuan në objektet ndëryjore pranë tokës, në qytetërimet jashtëtokësore dhe “Revolucionin e Kopernikut”, të cilat sigurisht kanë interes për politikëbëresit, përgjegjësia e të cilëve është siguria kombëtare. Ndër të tjera, z. Dobelli shtoi me sarkazëm se: “Politika jonë e mjerë tokësore lë shumë hapësirë për speciet jashtëtokësore, duke shtuar se nëse vendosemi ndonjëherë në mars mund të mbahet një konference sigurie larg Tokës”!

Së dyti, besoj jo krejt rastësisht konferenca u zhvillua edhe nën fantazmat e kujtimeve të hidhura si dhe krahasimeve të frikshme midis Hitlerit dhe Putinit, duke sjellë në vëmendje 1938 kur Hitleri sulmoi Çekosllovakinë si dhe shkurtin e 2002 kur Rusia sulmoi ushtarakisht tërësinë territoriale të Ukrainës, duke sfiduar rendit global, por dhe fuqinë ushtarake dhe interesat e aleancës eruroatlantike etj.. Pikërisht në shkurt 1938, kur një takim, sigurisht i ndryshëm nga Konferenca e Mynihut ( shkurt 2024) nuk ndaloi as ambiciet kriminale të një diktatori vrasës/ Hitlerit as pasojat katastrofike të luftës. Ishte fatkeqësisht në shkurt 1938 kur ish- kryeministri britanik Neville Chamberlain, mbasi u takua me liderin nazist Adolf Hitler si dhe homologët francezë dhe fashistë italianë, nënshkruan marrëveshjen për aneksimin e pjesës perëndimore të Çekosllovakisë ( që gjermanët e quanin Sudetenland), duke shpresuar në mënyrë “naive” se do të arrinin të shmangin një luftë me gjakderdhje edhe më të madhe evropiane. Ndërsa po ashtu, pas luftës barbare 2- vjeçare për pushtimin e Ukrainës

Shpresoj që gjetjet e kësaj Konference t’iu shërbejnë elitave mendjehapura në USA/ NATO/ BE etj.: “Për të punuar kundër rikthimit të gjakderdhjes shekullore”, duke risjellë në kujtesë thirrjen ulëritëse: “Njerëz, qëndroni vigjilentë! Paqja, siguria dhe demokracia nuk janë dhurata të përjetshme”, si dhe mesazhin e mençur të ish- Presidentit John Kennedy në hapjen së Konferencës së I të Mynihut, pra 61 vjet më parë: “T’u hedhim sytë përtej rreziqeve të së sotmes, te shpresat e së nesërmes”! Thënë këtë, duhet që të besojmë dhe promovojmë fortë se jo lufta, por paqja mbetet misioni vetëm i njerëzimit si dhe i Ukrainës, Lindjes së Mesme, Ballkanit Perëndimor si dhe në mbarë globin.

nga diktatori rus Vladimir Putin, po e sjeledhe paralele të tjera, por sigurisht ka edhe lim në vëmendje dinamikën pas Marshumë dallime midis sfidave të sigurisë në rëveshjes së Mynihut të vitit 1938 apo “Paqes 1938 dhe mbas 2022, por mesazhi thelbësor së pamundur të Chamberlain”, pasi ky krai këtij opinioni mbetet se: “Nuk duhet të anash

hasim i frikshëm mund t’u vlejë si “mësim i kalohen kurrsesi ngjashmëritë e frikshme, por si hidhur” ligjvënësve amerikanë dhe atyre euduhet të adresohen mësimet e nxjerra nga të dy

ropianë, që të mos hezitojnë për të miratuar rastet”. mbështetjen urgjente ( 60 miliard $) të ushSë treti, përtej ngjashmërive të frikshme trisë ukrainase që po lufton heroikisht “jo midis përqasjes kriminale të Hitlerit dhe vetëm për Ukrainën”. Putinit, Konferenca e javës e kaluar, u

Kështu, para marrëveshjes Hitleri ( ashtu shfokusua edhe rreth katër ngjarjeve me si Putini NATO- n) kishte fajësuar dhe peshë gjeopolitike, që ndoshta jo vetëm raskërcënuar se: “do të fillonte një luftë evropiane tësisht u shpalosën dhe e përkeqësuan atnëse udhëheqësit e Britanisë, Francës dhe Italisë mosferën te pjesëmarrësit si brenda dhe jasnuk binin dakord për aneksimin e Sudetenland”, htë Mynihut: një rajon kufitar me shumicë gjermane etni1. Deklarata e z. Donald Trump në kuadër ke. Miqtë e mi të mirë, deklaroi me entuziaztë fushatës Presidenciale se: “Ai do t’i linte

ëm Chamberlain përpara “Doëning Street rusët të bënin ç’dreqin duan ndaj aleatëve të

10”: “Për herë të dytë në historinë tonë, një NATO- s që nuk paguajnë mjaftueshëm për kryeministër britanik është kthyer nga Gjermambrojtjen”; 2. vdekja makabre në burg e liderit nia duke sjellë paqen me nder”. Koha tregoi se të opozitës ruse Alexei Navalny; 3. fitorja e as paqe dhe as nder nuk prodhoi kjo marofensivës ruse në qytetin ukrainas Avdiivka rëveshje, ashtu si edhe ngjashmërisht, as si dhe . raportet e inteligjencës USA mbi planmarrëveshja e Minskut 2015, për aneksimin et e Kremlinit për të zhvilluar një armë hapëse Krimesë nën “garantuesit” francezë dhe gjerinore bërthamore. Gjithsesi, për deklaratën manë, nuk prodhoi paqe, por nisjen e luftës e Trump, mbështetësit republikanë në Mykriminale nga Rusia– Putiniste kundër nih u munduan të shpjegonin pse “kandi

Ukrainës në shkurt të 2022. Kujtojmë se Hitdati i tyre presidencial duhet të merret seriozisht, leri kishte aneksuar Austrinë në mars 1938 por jo fjalë për fjalë”, pasi mbështetja ushtardhe ai ishte i vendosur të gëlltiste rajonin ake e SHBA për Ukrainën, Poloninë dhe gjermanishtfolës të Çekosllovakisë. Ndërsa NATO- n u rrit gjatë administratës së tij dhe prej dy vitesh ( 2022- 2023), Putini ka pushse: “Z. Trump thjesht dëshiron që evropianët të

tuar tashmë pjesë të Ukrainës me numër të kontribuojnë më shumë në buxhetin mbrojtjes të konsiderueshëm rusishtfolës, në territore që Aleancës”. Ndërsa për vdekjen e z. Navalny, ai i konsideron si pronë e Mëmes - Rusi, si: gruaja e tij Julia ( e cila ishte në Mynih për të Krimea, Luhansk, Zaporizhzhia, Kherson folur në emër të tij) dha një përgjigje të guximdhe Donetsk. Ndërsa Hitleri shkroi gjerëshme: “Duke akuzuar Putinin për vrasjen mak

sisht për nocionet e tij të shtrembëruara gjeabre të tij si dhe u zotua se diktatori rus do të netike dhe antisemite në Mein Kampf, duke paguante për këtë akt kriminal”. Për më tepër, ofruar një kopje të bestsellerit të tij kombëtar pjesëmarrës me eksperiencë në Konferencën për çdo çift të ri martesor në Rajhun e Tretë e Mynihut, e ndërlidhen këtë akt me deknë Gjermani. Si krahasim i hidhur, Putini në laratën fillestare të luftës së Putinit ndaj intervistën e tij cinike së fundmi me ish- gazePerëndimit ( 2022), duke shtuar se: “Ai, pra

tarin konspiracionist të “Fax- News”, z. Putini, mund ta kishte caktuar/ kombinuar ko

Tucker Carlson ndau një shportë shtremhën e vrasjes së Navalny me Konferencën e My

bërimesh historike për shtetësinë e ukrainnihut, për të dërguar një mesazh të fortë ndaj asve si dhe identitetin gjeopolitike të kombit Perëndimit”. Po ashtu, përtej dhe përfshi Ukrainas, që datojnë prej shekullit të nëntë, pushtimin rus të Avdiivkas, u diskutua doderi në ditët aktualisht. Ashtu si në vitin mosdoshmëria e forcimit të kohezionit Eurat1938, kur fokusi i debatit ishte mbi të ardhlantik si dhe e vijimit të mbështetjes së pamen e Çekosllovakisë dhe kur vlerësohej qënkushtëzuar deri në fitoren e “jo vetëm dresa heroike e vendit, po ashtu edhe tani Ukrainës”. Nga ana tjetër, kryetarët e shteteve fokusi kësaj Konference, gjithsesi mbeti në ridiskutuan edhe mbi: “nevojën kritike të ngUkrainë. Ndërsa për shume liderë dhe ekritjes së sistemit të mbrojtjes europiane ( Berlin spert të sigurisë, në të dyja rastet ( 1938 dhe + i avancuar), projekt që gjithsesi nuk e konkur

2022) fokusi do të duhej të ishte: “si mund ta ron, por e komplementon fuqinë ushtarake të ndalonin diktatorin përgjegjës për krimet e NATO- s, pavarësisht se kush është në pushtet në luftës”. Një tjetër ngjashmëri mes vitit 1938 SHBA”. Thënë këtë, të gjithë mbeten koshientë dhe mbas shkurtit 2022 ( në mos nga 2014 kur se investimet e BE- së për mbrojtjen janë një u aneksua Krimea) janë aleancat me diktatorët projekt i shtrenjtë dhe afatgjatë që do të përfdhe shtetet autoritare. Kështu, menjëherë pas shije ndoshta disa breza, pasi kurrsesi nuk marrëveshjes të Mynihut së sipërpërmendur mund të realizohet nëpërmjet buxheteve një të Chamberlain ( 1938), u shfaq boshti apo disa vjeçare. Parë nga ky këndvështrim, famëkeq nazi- fashist gjermano- italianoMSC - 2024, mbetet “e dënuar të bëjë histori”,

japonez, ndërsa mbas 2022, bota Euroatlanpasi, besoj se gjetjet dhe mesazhet e saj do të tike po përballen me një kërcënim serioz nga shërbejnë për të shkundur, zgjuar dhe zhfuqia e liderëve autoritarë rusë, kinezë, iravilluar një lidership të fortë me vizion dhe nianë, koreano- veriorë, e gjetkë. Mund të ketë përgjegjshmëri e lartë, vullnet, solidaritet, projekte si dhe mbështete financiare për modernizimin aftësive ushtarake për t’u përballur me rreziqet konvencionale si dhe kërcënimet ndaj sigurisë, paqes, prosperitetit dhe stabilitetit demokratik përfshi/ përtej hapësirës Euroatlantike.

Së katërti, në përmbledhje sa më lart mundet të nxjerrim si dhe të adresojmë edhe “tri mësime dhe mesazhe strategjike”, reciprokisht për:

1. NATO dhe BE: do duhet: “të forcojnë më tej kohezionin dhe besimin reciprok mes aleancave, vendeve dhe vlerave Euroatlantike duke mbështetur pa asnjë kompromis Ukrainën deri në fitoren ndaj Rusisë, por edhe për përmirësimin e fuqisë ushtarake ( përfshi deterrence/ aftësitë shkurajuese) në mbrojtje të tërësinë territoriale të vendeve anëtare si dhe interesave gjeopolitike të NATO- s/ BE- së”!

2. Rajonin, gjetjet e Konferencës do duhet të shërbejnë si mesazhe Euroatlantike ndaj Beogradit zyrtar: “për të mos u keqpërdorur për interesat e Moskës dhe axhendën e Putinit në rajon; të mos e armatoset kot ( pasi s’kërcënohet nga askush) deri në ‘ dhëmb’ ( me Mig29, raketa, tanke, dronë rusë, etj.); të mos frymëzojë radikalet e tipit Dodik në Bosnjë dhe grupet kriminale në veriun e Kosovës etj., si dhe: “Të mos guxojë të kërcënojë me agresion ushtarak ndaj Kosovës status- quonë gjeopolitike si dhe investimin e USA/ NATO për paqen, stabilitetin e rajonit”!

3. Në planin kombëtar: “RSH duhet që përveç të demonstrojë solidaritet për të gjitha angazhimet dhe projektet e Aleancës Euroatlantike në interes të sigurisë kolektive ( artikulli- 5); në mbështetje të Ukrainës, por edhe për promovimin e peshës që mban RSH në stabilitetin demokratik, forcimin e partneritetit strategjik me SHBA/ NATO si dhe për integrimin Euroatlantik të 6 vendeve të Ballkanit Perëndimor”. Po ashtu, RHH do të duhet të mbështes BE- në për zhvillimin e projekteve të përbashkëta ndaj të kërcënimeve asimetrike: “Terrorizmi, rreziqet kibernetike, konfliktet civile, ekstremizmi, krimi i organizuar, trafiqet e paligjshme, siguria e mjedisit, emergjencat civile, përballimin e krizës së refugjatëve etj.”. Me këtë rast, sigurisht duhet përshëndetur rritja e buxhetit të mbrojtjes 2 % GDP- së në 2024; organizimi në Tiranë i Konferencës së Paqes ( 28- 29 shkurt) dhe pjesëmarrjen e Presidentit Zelensky; përfundimin e Bazës ( mbështetëse) Ajrore të NATO- s në Kuçovë; trajtimin e ushtarakëve; modernizimin e kapaciteteve për mbrojtjen si dhe përmbushjes së detyrimeve në kuadër të NATO- s. Gjithsesi, në krye të axhendës kombëtare, do të duhet të mbetet: “Përditësimi i mëtejshëm i Sistemit të Sigurisë, duke modernizuar konceptin, strukturat, kapacitetet, balancat e pushteteve si dhe kulturën euroatlantike të bashkëpunimit me NATO- n”. Në këto përpjekje me interesa të larta kombëtare, nuk vlejnë as privatizimi i axhendës Euroatlantike dhe as dashurisë për mëmëdhenë, as gajasja cinike me “oponentët e pushtetit apo qoftë dhe me opozitën e bravave”, as shpërdorimi i institucioneve kushtetuese si infermieri ( pa) shërim nga sëmundja ballkanike e mbipushtetit, por “vetëm dashuria, nderimi dhe përulësia për vendin, vizioni, përkushtimi dhe përgjegjësia e lartë shtetërore ndaj interesave mbarëkombëtare, besimi në vlerat demokratike si dhe ‘ bekimi’ nga/ ndaj partneritetit strategjik me SHBA, NATO- s dhe BE”.

Së fundmi, por mbi të gjitha, shpresoj që gjetjet e kësaj Konference t’iu shërbejnë elitave mendjehapura në USA/ NATO/ BE etj.: “Për të punuar kundër rikthimit të gjakderdhjes shekullore”, duke risjellë në kujtesë thirrjen ulëritëse: “Njerëz, qëndroni vigjilentë! Paqja, siguria dhe demokracia nuk janë dhurata të përjetshme”, si dhe mesazhin e mençur të ish- Presidentit John Kennedy në hapjen së Konferencës së I të Mynihut, pra 61 vjet më parë: “T’u hedhim sytë përtej rreziqeve të së sotmes, te shpresat e së nesërmes”! Thënë këtë, duhet që të besojmë dhe promovojmë fortë se jo lufta, por paqja mbetet misioni vetëm i njerëzimit si dhe i Ukrainës, Lindjes së Mesme, Ballkanit Perëndimor si dhe në mbarë globin.