Vrasja e "Heroit të Popullit" Nik Ndreka, si u manipulua ngjarja për 70 vite
"Sipas Batalionit të Kufirit, pionieri Nik Ndreka nuk është vrarë me thika nga diversantët, por është gremisur vetë nga shkëmbi"
Memorie. al / Plot 72 vite më parë, apo më saktë në pasditen e 20 qershor të vitit 1952, në skajin më verior të Shqipërisë, diku në zonën e Vermoshit, fare pranë kufirit shtetëror me Jugosllavinë e asaj kohe, një fëmijë 13- vjeçar, i quajtur Nik Pjetër Ndreka, i cili ishte si çoban që ruante bagëtitë e familjes së tij në bjeshkë, rrëshqet dhe rrëzohet e bie nga shkëmbi, duke humbur jetën, si rezultat i plagëve të shumta që kishte marrë në kokë dhe në trup.
Pas disa orë kërkimesh nga bashkëfshtarët e tij dhe disa barinj të tjerë që ndodheshin diku aty afër me bagëtitë, u bë e mundur gjetja e trupit të tij të pajetë, diku në një vend të thepisur, i njohur nga vendasit si "Shkëmbi i Jashnicës". Pas kësaj, trupin e pajetë të Nikës, e kanë vendosur në një vig dhe e kanë dërguar në një shtëpi të fshatit Vermosh, te të afërm të tij, ( pasi babai i Nikës, Pjetër Ndreka me gjithë familjen e tij, banonin në fshatin Mali Kolaj të Velipojës), ku u kryen të gjitha ritet mortore dhe një ditë më pas, u bë dhe varrimi i tij, në varrezën familjare pranë asaj shtëpie, siç ishte dhe zakoni në atë kohë.
VDEKJA AKSIDENTALE E NIK PJETËR NDREKËS
Edhe pse në momentin e humbjes së jetës në mënyrë aksidentale dhe tragjike të 13- vjeçarit Nik Ndreka, ( i njohur ndryshe dhe si Nik Deda), ishin prezentë edhe disa bashkëmoshtarë të tij dhe fshatarë të tjerë të asaj zone që ruanin bagëtitë, të cilët të pyetur për ngjarjen, dëshmuan se Nika ishte rrëzuar nga shkëmbi, që pasditen e 20 qershorit, si dhe të nesërmen e varrimit të tij dhe gjithashtu në ditët në vijim, u hap fjala se, Nik Dedën e kishin vrarë me thikë diversantët e ardhur nga Jugosllavia, të cilët më pas, e kishin hedhur në greminë nga një shkëmb i lartë. E gjitha kjo, pra akuza se, ai fëmijë 13- vjeçar, ishte vrarë me thikë nga diversantët, e kishte bazën sa tek intrigat për qëllime përftimi personal, aq dhe tek indoktrinimi i tejskajshëm dhe fryma që ekzistonte kryesisht tek ata banorë të asaj zone kufitare, se çdo e keqe atyre, iu kishte ardhur dhe iu vinte nga armiku që kishin në anën tjetër të kufirit shtetëror, pra konkretisht, nga UDB- ja jugosllave.
Nisur nga sa më sipër, edhe njoftimi i parë zyrtar që u bë nga ana e Komandës së Batalionit të reparteve të kufirit që mbulonin zonën e Vermoshit, të cilat më datën 22 qershor ( një ditë pas varrimit të Nik Ndrekës), në njoftimin nëpërmjet linjës telefonike, dërguar eprorëve të tyre në Degës e Punëve të Brendshme të Shkodrës, midis të tjerash u bënin me dije se: "Pioneri 13- vjeçar, Nik Ndreka, ishte vrarë me thikë nga diversantët dhe ishte hedhur në greminë prej tyre"! Në bazë të këtij njoftimi, po atë ditë, Dega e Punëve të Brendshme e Shkodrës, sa më sipër, njoftonte Komandën e Kufirit pranë Ministrisë së Punëve të Brendshme, e cila gjithashtu, në komunikatën ditore për ngjarjet e jashtëzakonëshme, që kishin ndodhur atë ditë në të gjithë kufirin shtetëror të Shqipërisë, midis të tjerash kishte shënuar se: "Në zonën e Vermoshit, diversantët kishin vrarë me thikë dhe hedhur më pas nga shkëmbi, pionerin 13- vjeçar, Nik Pjetri".
VERSIONI ZYRTAR: "NIK NDREKËN E VRANË DIVERSANTËT"
Në këtë kontekst të zhvillimit të ngjarjeve, një javë më vonë, organet kompetente përkatëse shtetërore, si Këshilli Popullor i Bashkuar i zonës së Vermoshit, organizata bazë e Partisë dhe Dega e Punëve të Brendshme e Shkodrës, etj., e thirrën babain e Nik Ndrekës, Pjetër Ndrekën, që banonte
familjarisht në fshatin Mali Kolaj të Velipojës, të cilit i komunikuan zyrtarisht se, i biri Nika ( apo siç njihej ndryshe edhe si Nik Deda), ishte vrarë dhe masakruar me thikë nga diversantët, të cilët më pas e kishin hedhur nga shkëmbi. Sipas tyre, kjo gjë kishte ardhur për arsye se dy- tre ditë më parë, Nika kishte pikasur një bandë diversantësh të dërguar nga UDB- ja jugosllave, me në krye Mark Pashkun dhe Pjetër Gjekën ( Hysaj), ( ish- banorë të Vermoshit, të arratisur në Jugosllavi që në vitin 1949), të cilët rrinin fshehur në ato anë dhe Nika kishte shkuar menjëherë në Postën e Kufirit, duke ua treguar kufitarëve vendndodhjen e tyre.
Pjetër Ndreka, me, apo pa dëshirën e tij, ishte i detyruar dhe e pranoi versionin e vrasjes së të birit, (" fjala e Partisë ishte ligj"), që ia komunikuan zyrtarisht "shokët e Partisë dhe Pushtetit", të cilat gjithashtu, nisur edhe nga e kaluara patriotike e asaj familje, i bënë të ditur Pjetrit, se i biri, Nik Deda, do të shpallej "Dëshmor i Atdheut". Dhe pas kësaj, pa humbur kohë, kufomën e djalit të tij, Nikës, e nxorrën nga varret familjare dhe e varrosën me ceremoni zyrtare dhe nderimet e rastit, te shkolla e fshatit, ku ishin varret e fshatit Vermosh. Që nga ajo ditë, Nik Deda u konsiderua dhe shpall zyrtarisht si "Dëshmor i Atdheut" dhe me vendim të Komitetit Ekzekutiv të rrethit të Shkodrës, shkollës së fshatit Vermosh, ku ai kishte qenë nxënës për dy- tre vjet, iu dha emri Shkolla "Nik Ndreka".
PROPAGANDA ZYRTARE PËR "AKTIN HEROIK" TË NIK NDREKËS
Në vijim të popullarizimit të emrit dhe figurës së tij, si "Dëshmor i Atdheut", filloi një propagandë e madhe në shtyp dhe në "Radio Tirana", me shkrime dhe reportazhe të ndryshme në gazeta, revista, libra shkollorë dhe artistikë, ku midis të tjerash, thuhej se: "Pioneri 13- vjeçar, Nik Pjetër Ndreka, dha jetën e tij, i vrarë me thikë nga diversantët, duke u përleshur me ta në mbrojtje të kufijve shtetërorë të Republikës Popullore të Shqipërisë dhe akti heroik i tij, do jetë burim i madh frymëzimi për të gjithë pionerët e Shqipërisë dhe brezat që do vijnë".
Në këtë kuadër, pra në në vijim të popullarizimit të emrit dhe figurës së pionerit "Hero", Nik Pjetër Ndreka, në vitet që pasuan, për çdo 20 qershor, në shkollën e fshatit Vermosh që tashmë mbante emrin e tij, zhvilloheshin mitingje përkujtimore ku mbanin fjalime, titullarë të lartë partiakë dhe shtetërorë të rrethit të Shkodrës, si: Bilal Parruca, Prokop Murra, etj., apo dhe funksionarë të lartë të ardhur nga Tirana si: ministri i Punëve të Brendshme, gjeneral- lejitnat, Kadri Hazbiu, apo dhe zëvëndasat e tij, gjeneral- major Rexhep Kolli, Mihallaq Ziçishti, Feçor Shehu, kryetari i Degës së Punëve të Brendshme të Shkodrës, gjeneral- major Hilmi Seiti, etj.
Disa vjet më vonë, me dekret të veçantë nga Presidiumi i Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë, Nik Pjetër Ndrekës, iu akordua dekorata me e lartë, duke u nderuar me titullin "Hero i Popullit", dhe menjëherë pas kësaj, eshtrat e tij i hoqën dhe nga varrezat e fshatit Vermosh, duke i dërguar në "Varrezat e Dëshmorëve" të rrethit të Shkodrës, ku iu bënë të gjitha ceremonitë përkatëse nga autoritetet partiake dhe shtetërore, siç parashikonte protokolli, për çdo person që mbante titullin e lartë "Hero i Popullit".
Pas dhënies së titullit "Hero i Popullit", për të përkujtuar "aktin heroik të pionerit 13- vjeçar Nik Pjetër Ndreka, që dha jetën e tij në luftë me diversantët në mbrojtje të kufijve shtetërorë të Republikës Popullore të Shqipërisë", përveç shkrimeve në gazeta, libra dhe revista, si dhe reportazheve e radio- dramatizimeve në "Radio Tirana", në atë kohë janë realizuar edhe disa kinoditarë dhe dokumentarë televizivë, si dhe filmi artistik i Kinostudios "Shqipëri e Re", me titullin "Lugina e Pushkatarit", ku në të gjitha, përjëtësohej emri dhe figura e tij.
Po kështu, në muzeun e Ministrisë së Punëve të Brendshme në Tiranë, në një stendë të veçantë, pasqyrohej me fotë dhe relike, "akti heroik i pionerit 13- vjeçar, Nik Pjetër Ndreka, ' Hero i Popullit'", si dhe babai i tij, Pjetër Ndreka, apo familjarë e të afërm, ftoheshin dhe ishin prezentë në presidiumet e mledhjeve dhe aktiviteteve përkujtimore me rastin e "vrasjes" së Nik Ndrekës, apo për 5 majin "Ditën e Dëshmorëve" dhe "Ditën e Forcave të Kufirit", që zhvillohej në çdo vit, në datën 25 prill. Emri dhe figura e Nik Pjetër Ndrekës, u propagandua dhe popullarizua aq shumë, saqë edhe në Kampin e Pionerëve "Qemal Stafa", te "Plepat e Durrësit", një kompanie pionerësh iu vu emri "Nik Ndreka" dhe u ngrit një bust i tij, duke e barazuar atë me Ylbere Bylykbashin dhe Met Hasën, dy pionerë të tjerë, "Heronj të Popullit", që ishin vrarë në Luftën Nacionalçlirimtare.
Përveç propagandimit dhe popullarizimit të emrit dhe figurës së pionerit "Hero", Nik Pjetër Ndreka, regjimi komunist tregoi një kujdes të veçantë edhe për familjen e tij, të cilën e hoqën nga fshati Mali Kolaj i Velipojës ( fshati i origjinës së tyre) ku ata kishin banuar brez pas brezi dhe i transferuan në qytezën e Milotit të Kurbinit ( në atë kohë dhe deri në vitin 1992, nën juridiksionin e rrethit të Krujës), ku Pjetër Ndrekës me familjen e tij, i dhanë vilën e Abaz Kupit, ( e sekuestruar nga shteti komunist që në vitin 1945), një ndërtesë dykatëshe, me shumë dhoma e me oborr, mjaft komode. Po kështu, edhe të gjithë fëmijt e Pjetër Ndrekës, u dërguan me bursa shtetërore apo të drejta studimi në shkol