Komisionet hetimore, opozita ankimon ligjin në Kushtetuese

“Ligji të pezullohet derisa të shqyrtohet nga gjykata” Argumentat, drupi i PD- së rendisin pesë arsye, se përse sipas tyre, ligji për komisionet parlamentare është antikushtetues

Grupi parlamentar demokrat ankimoi dje në Gjykatën Kushtetuese ligjin për komisionet hetimore. Përmes firmës se 33 deputetëve, opozitarët kërkojnë pezullimin e ligjit.

Duke rikujtuar 5 argumentet kundër këtij ligji, demokratët akuzojnë mazhorancën se po synon të privojë opozitën nga e drejta për të kontrolluar qeverinë, ndërsa kërkoi pezullimin e ligjit deri në vendimin përfundimtar. GJK mbetet shpresa e fundit e PD- së për të rrëzuar ligjin e miratuar në dhjetor vetëm me votat e socialistëve. Pas dorëzimit të ankimimit, deputetja Dhurata Çupi u shpreh se kanë kërkuar pezullimin e lgjit derisa të shqyrtohet nga Kushtetuesja. “Për shfuqizimin e ligjit për komisionet hetimore dhe sigurisht dhe si masë paraprake kemi kërkuar dhe pezullimin e këtij ligji derisa të shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese. Tashmë, opinioni publik është në dijeni. Opozita ka depozituar rreth 8 kërkesa për ngritjen e komisioneve parlamentare hetimore si instrument kryesor të pakicës parlamentare ose të opozitës në përgjithësi, si instrumentin kryesor për të kontrolluar pushtetin ekzekutiv dhe për të balancuar pushtetet. Opozita është në një marrëdhënie të kufizuar me Kuvendin për shkak se mazhoranca nuk ka miratuar 8 kërkesat për ngritjen e komisoneve hetimore. Ka gjetur instrumentin tjetër, që në emër të mazhorancës të votojnë ligjin, ndryshimet e ligjit për komisionet hetimore. Është një ligj i miratuar në vitin 2000 me konsensus të gjitha palëve. Tani e ndryshojnë këtë ligj duke e kthyer dhe ligjin për komsionet hetimore në dorë të mazhorancës”, - deklaroi deputetja e PD- së. Deputetët e opozitës rendisin pesë arsye, se përse sipas tyre, ligji është antikushtetues: 1. Në ligjin e miratuar nga socialistët nuk gjejnë reflektim qëndrimet e konsoliduara të Gjykatës Kushtetuese, ku theksohet se Kuvendi, në rast se kërkohet ngritja e një komisioni parlamentar nga një e katërta e deputetëve të Kuvendit, ka

detyrimin që të mos ia nënshtrojë debatit parlamentar, por vetëm të diskutojë lidhur me shkallën e respektimit të parimeve kushtetuese në objektin e veprimtarisë së tij. Dhe në rast se shumica parlamentare ngre pretendime lidhur me mosrespektimin e parimeve kushtetuese, ajo ka të drejtë t’i propozojë pakicës formulime alternative, deri në arritjen e një konsensusi. Megjithatë, këto propozime alternative nuk mund të jenë të atilla sa të reduktojnë objektin e hetimit deri në atë masë sa t’ia pamundësojë komisionit kryerjen e veprimtarisë së tij. 2. Mungesa e parashikimeve që shprehin qartë detyrimin e Kuvendit për ngritjen e komisioneve hetimore parlamentare kur kërkohet nga numri i përcaktuar në Kushtetutë i deputetëve, si dhe propozimi i formulimeve alternative lidhur me objektin e veprimtarisë nëse vlerësohet se cënohen parime a standarde kushtetuese, i jep mundësi mazhorancës që të vlerësojë në diskrecionin e saj përmbushjen ose jo të këtyre parimeve dhe pa bërë ndonjë përpjekje për të gjetur konsensus, të vendosë rrëzimin e kërkesave për ngritjen e komisioneve hetimore. Praktikisht, nga

mënyra e formulimit të dispozitave të sipërcituara, ngritja ose jo e një komisioni hetimor është tërësisht në diskrecionin dhe interpretimin e mazhorancës. Kushtetutbërësi ka pasur për qëllim të shmangë pikërisht këtë lloj diskrecioni, i cili praktikisht e zhën këtë mekanizëm kontrolli që ka opozita në një shtet demokratik. 3. Ligji vjen në kundërshtim me një prej qëllimeve kryesore që ka ngritja e një komisioni hetimor të Kuvendit. Konkretisht, komisionet hetimore ngrihen me qëllim njohjen dhe verifikimin e një fenomeni, një ngjarjeje ose një veprimtarie të caktuar. Pra, në thelb të veprimtarisë së komisioneve hetimore qëndron transparenca për median, opinionin publik dhe qytetarët. Shtimi i rasteve të zhvillimit të mbledhjeve me dyer të mbyllura, disa prej tyre mjaft evazive dhe që lënë vend për interpretim të gjërë, vetëm me votat e mazhorancës, vjen në kundërshtim me parimin e transparencës. Kjo pasi, rast pas rasti, anëtarët e mazhorancës do të vlerësojnë kur duhet të bëhet transparencë për aspekte të caktuara të veprimtarisë së komisionit dhe në cilat raste do të veprohet në mungesë transparence.

4. Ndryshe nga përcaktimi aktual që marrja e provave dhe thirrja e dëshmitarëve bëhet nga çdo anëtar i komisionit dhe pranohet pa votim, në ligjin e ndryshuar parashikohet që marrja e provave dhe thirrja e dëshmitarëve të kryhet me vendim të shumicës. Praktikisht, nëpërmjet kësaj dispozite synohet të sanksionohet që provat që do të merren dhe dëshmitarët që thirren të jenë tërësisht në vullnetin e mazhorancës, e cila ka edhe numrin më të madh të anëtarëve në komision. Pra, do të jetë mazhoranca që do të vlerësojë nëse një provë duhet të merret ose jo, apo nëse një dëshmitar duhet të thirret ose jo. Në fakt, një mekanizëm i tillë do ta zhbënte të drejtën e pakicës parlamentare për kryerjen e një hetimi efektiv, pasi të dhënat dhe dëshmitë që do të administroheshin nga komisioni do të ishin tërësisht në diskrecionin e mazhorancës.

5. Marrja e një autorizimi nga prokuroria ose gjykata është e paprecedentë në asnjë shtet të së drejtës apo shoqëri demokratike, edhe në kontekstin e parimit të ndarjes dhe balancimit të pushteteve. Ashtu siç është shprehur Gjykata Kushtetuese në mënyrë të përsëritur ekzistenca e një pro

cesi penal nuk përbën pengesë për veprimtarinë hetimore të Kuvendit, në kushtet kur qëllimet që ndjekin janë të ndryshme. Nga ana tjetër, dhënia e të drejtës dëshmitarit për të refuzuar përgjigjen në çdo rast që ai vlerëson se vetë apo persona të lidhur me të mund të ekspozohen ndaj hetimeve,

mund të përdoret si taktikë nga dëshmitarët apo mbrojtësit e tyre për të refuzuar transparencën dhe llogaridhënien në raport me komisionin hetimor. Konflikti për funksionimin e Komisioneve Hetimore po mban ndezur prej pesë muajsh kaosin parlamentar.