Абеларусь д «Цароў» да карагода
Прадстаўляе свету сваю спадчыну
народныя традыцыі, абрады, рамёствы… Гэта неад’емная частка беларускай нацыянальнакультурнай спадчыны, шчыры падарунак продкаў, перададзены праз час і прастору. сёння перад беларусамі стаяць важныя задачы не толькі захаваць унікальныя праявы этнічнай культуры, але і належным чынам прэзентаваць іх на сусветным узроўні. у Год культуры гэтым пытанням трэба надаць асаблівую ўвагу. пакуль што Беларусь прадстаўлена ў спісах нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮнЕсКа толькі адным абрадам «Калядныя цары». Для нашай краіны, якую называюць сапраўдным запаведнікам народных традыцый, гэта надзвычай мала. ці можна змяніць сітуацыю да лепшага і якім чынам гэта зрабіць?..
Ад прадзедаў, спакон вякоў…
Этнічная культура беларусаў перажыла ў мінулым стагоддзі не лепшыя свае часы. Калі моладзь з вёсак масава падалася ў гарады, цікавасць да традыцыйнага ўкладу жыцця ва ўсіх яго праявах пачала знікаць. На жаль, шмат чаго за гады такога «бяспамяцтва» было страчана і ўжо ніколі не адродзіцца. Добра, што спахапіліся не занадта позна, яшчэ якіх-небудзь дзесяцьдваццаць гадоў – і захаваць для нашчадкаў атрымалася б няшмат. Гэта, дарэчы, і адбылося ў некаторых заходнееўрапейскіх краінах, дзе амаль пазбавіліся сваіх аўтэнтычных традыцый.
Прыемна адзначыць, што ў апошнія гады наша краіна перажывае сапраўдны ўсплёск цікавасці да старажытных беларускіх абрадаў, рамёстваў, промыслаў. Спрацаваў прынцып: тое, што забыліся сыны, імкнуцца ўспомніць унукі. Працэсу адраджэння садзейнічае сур’ёзная праца, якая праводзіцца ў Беларусі на працягу апошніх гадоў па вывучэнні і папулярызацыі нашай жывой спадчыны.
Перш за ўсё на дзяржаўным узроўні была пастаўлена мэта правесці як мага больш поўную інвентарызацыю нематэрыяльных каштоўнасцей па ўсіх рэгіёнах краіны, каб зразумець, што менавіта ў нас захавалася і ўяўляе цікавасць. Пошукам і вылучэннем элементаў мэтанакіравана заняліся вучоныя, работнікі культуры, студэнты, краязнаўцы, мясцовыя жыхары, неабыякавыя да гісторыі роднага краю.
– На сённяшні дзень для захавання нацыянальных нематэрыяльных культурных каштоўнасцей створана цэлая сістэма, – адзначае начальнік аддзела навукова-метадычнага забеспячэння дзейнасці па ахове гісторыка-культурнай спадчыны інстытута культуры Беларусі Ала Сташкевіч. – У розных рэгіёнах Беларусі арганізаваны грамадскія камітэты, у склад якіх уваходзяць носьбіты спадчыны, прадстаўнікі мясцовай інтэлігенцыі, экспертнай супольнасці. іх дзейнасць курыруюць абласныя метадычныя цэнтры народнай творчасці. Неабходнае навуковае суправаджэнне ажыццяўляюць вучоныя Акадэміі навук, якія па просьбе рэгіёнаў выязджаюць у тую ці іншую вёску, кансультуюць, дапамагаюць парадамі, даюць экспертныя заключэнні. Акрамя таго, вельмі актыўна працуюць недзяржаўныя арганізацыі, напрыклад Студэнцкае этнаграфічнае таварыства. Створаны спецыялізаваны сайт, цалкам прысвечаны нематэрыяльнай спадчыне нашай краіны. Суправаджае яго інстытут культуры Беларусі.
Дзякуючы актыўным сумесным намаганням дзяржаўных і грамадскіх структур, дасягнуты значныя поспехі. Калі вылучаныя і станоўча ацэненыя экспертамі элементы жывой беларускай спадчыны звялі ў агульную базу, стала відавочна – наша краіна валодае сапраўдным багаццем. На сённяшні дзень у Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь уваходзіць ужо 78 элементаў нематэрыяльнай спадчыны. Да разгляду