Ш кляныя цуды з Налібaкаў

Іх стваралі беларускія майстры, кінуўшы выклік славутым замежным брэндам

у Налібоцкую пушчу ранняй восенню найчасцей едуць у грыбы. бо якраз гэтай парой для аматараў ціхага палявання тут сапраўднае раздолле – нават без сваіх улюбёных месц практычна кожнаму пад сілу займець багатыя грыбныя трафеі. Аднак у нашай вандроўкі на Налібоччыну быў зусім іншы інтарэс. Мы выправіліся туды па гісторыю. Хацелася як мага больш даведацца пра амбіцыйны бізнес-праект, паспяхова ажыццёўлены ў гэтых мясцінах без малога… 300 гадоў таму.

Як сцвярджаюць архіўныя крыніцы, вёска Налібакі, якая падзялілася сваёй назвай са знакамітай пушчай, у ХVііі стагоддзі была невялікім паселішчам. Аднак затым яно ператварылася ў бойкае мястэчка, вядомасць пра яго разнеслася па блізкіх і далёкіх краях. Прынамсі, пра існаванне Налібакаў добра ведалі еўрапейскія каралі і іншыя вяльможы. і ў іх на тое былі свае падставы – мясцовая шкляная мануфактура, прадукцыю якой лічылі за гонар мець як каранаваныя асобы Еўропы, так і прадстаўнікі ніжэйшых па рангу саслоўяў.

Сёння Налібакі маюць значна меншую вядомасць, нягледзячы на тое, што адна з айчынных кампаній пазычыла ў гэтай вёскі назву для сваёй вельмі хадавой прадукцыі. Тым не менш, як маглі мы пераканацца, тут па-ранейшаму бурліць жыццё. Праўда, яно не такое імклівае, як у гарадах, а, хутчэй, размеранае і нетаропкае. Школа, дзіцячы садок, некалькі гандлёвых кропак, урачэбная амбулаторыя, касцёл, царква, сельсавет, адміністрацыя мясцовага сельгаспрадпрыемства і некалькі яго вытворчых аб’ектаў складаюць сучасную інфраструктуру аграгарадка Налібакі.

Прызнаемся, пэўнае расчараванне авалодала намі, калі мы даведаліся, што ў цяперашніх Налібаках не захавалася ніякага знаку пра колішнюю яе славутасць – гуту. Праўда, дзеля справядлівасці зазначым, што вучні і настаўнікі мясцовай школы сабралі неблагі матэрыял пра колішнюю дзейнасць гэтага прадпрыемства і свята захоўваюць яго ў сваім музеі. А яшчэ нам расказвалі, што налібачане, якія пабудаваліся на тым месцы, дзе некалі размяшчалася гута, капаючы на сваіх сотках бульбу, час ад часу знаходзяць асобныя фрагменты посуду. Зразумела, яны далёка не шэдэўральныя, аднак і па іх можна меркаваць пра якасны асартымент прадукцыі былой мануфактуры.

Пабываўшы ў школьным музеі і патрымаўшы ў руках рэліктавыя шкельцы, мы ўсё ж вырашылі пакінуць Налібакі і, у надзеі адшукаць больш матэрыяльных сведчанняў пра дзейнасць знакамітай мануфактуры, скіраваліся ў Стоўбцы, адміністрацыйны і культурны цэнтр раёна. Аднак там выявіўся яшчэ большы нонсэнс: ні ў саміх Стоўбцах, ні ў яшчэ якім-небудзь буйным населеным пункце гэтага самабытнага наднёманскага рэгіёна няма гісторыка-краязнаўчага музея, які б меў статус раённага. і гэта ці не адзіны такі адмоўны прыклад у нашай краіне. Крыху расчараваныя, мы вырашылі пашукаць гістарычнага досведу пра Налібацкую шкляную мануфактуру ў суседнім Нясвіжы. і толькі там нам пашчасціла.

У старадаўняй радзівілаўскай рэзідэнцыі нам на дапамогу прыйшоў загадчык сектара навукова-экспазіцыйнай дзейнасці Нацыянальнага гісторыка-культурнага музея-