С крозь заслону часу
Пецярбургская газета «новое время» аб праблемах развіцця Паўночна-заходняга краю Расійскай імперыі ў сярэдзіне ХіХ cтагоддзя
Імя Адама Кіркора добра вядомае ў журналістыцы сярэдзіны ХІХ cтагоддзя. Ён быў выдаўцом і рэдактарам альманахаў «Radegast» (1843), «Pamiętniki Umysłowe» (1845–1846), «Teka Wileńska» (1857–1858), «Na dziś» (1872), «Teka Krakowska» (1884), газет «Kurjer Wileński» (1860–1865) і «Новое время» (1868–1917). Апошняе выданне займае ў гэтым пераліку асаблівае месца. На старонках рускамоўнай газеты А. Кіркор паўстае публіцыстам, які самааддана працаваў на карысць сваёй Бацькаўшчыны, не зважаючы на крытыку і пагрозы апанентаў з розных палітычных лагераў, ігнаруючы нават верагоднасць уласнага фінансавага банкруцтва.
Паводле меркавання літаратуразнаўца і. Запрудскага, у віленскі і варшаўскі перыяды выданні А. Кіркора ўжо «мелі рэгіянальны літоўска-беларускі характар, тэматычна былі звязаны з грамадскімі і культурнымі праблемамі мясцовага жыцця, абуджалі ў чытачоў пачуццё патрыятызму і ў пэўнай ступені накіроўвалі развіццё літаратуры ў краі. Пішучы папольску і па-руску (па няпэўных звестках, і па-беларуску), ён лічыў сябе ліцвінам, у адной з публікацый назваў сябе „не прыроджаным палякам, а беларусам“» [1].
У адпаведнасці з высокім статусам сталічнага выдання рэдактары-выдаўцы А. Кіркор і М. Юматаў імкнуліся ўсебакова адлюстроўваць на старонках «Нового времени» не толькі ўнутранае жыццё Расійскай імперыі, але і міжнародныя падзеі. Газета выходзіла ў Санкт-Пецярбургу на працягу амаль пяці дзесяцігоддзяў, і менавіта навукоўцу і літаратару А. Кіркору і М. Юматаву выпала роля першапраходцаў у асвятленні вострых праблем заходніх расійскіх губерняў. Атрымаўшы 21 кастрычніка 1867 года дазвол, яны пачалі выпускаць газету з 2 студзеня 1868 года. Выданне ліберальнага напрамку, якое мела праграму палітычнай і літаратурнай газеты, выходзіла 5 разоў на тыдзень на чатырох старонках, а з 1 студзеня 1871 года – штодзённа.
Асобныя расійскія аўтары сёння схіляюцца да думкі, што А. Кіркор заснаваў газету для падтрымкі палякаў, якія зазналі ганенні пасля паўстання 1863–1864 гадоў. Яго, зразумела, не магло не хваляваць складанае становішча Польшчы ў другой палове ХіХ стагоддзя. Але не менш турбавалі і праблемы развіцця беларуска-літоўскага і ўкраінскага рэгіёнаў. Так, напрыклад, у