НАВІНЫ НАВУКІ
Нацыянальнай акадэміі навук – 95. Яе гісторыя бярэ пачатак з пастановы ЦВК і СНК БССР ад 13 кастрычніка 1928 года аб рэарганізацыі Інбелкульта ў Беларускую акадэмію навук. Новую структуру ўзначаліў вядомы гісторык Усевалад Ігнатоўскі. Сярод першых акадэмікаў такія выбітныя асобы, як Янка Купала, Якуб Колас, Цішка Гартны. У розныя часы Акадэмія навук мела розныя назвы, сённяшнюю яна атрымала ў 1997 годзе.
з нагоды 95-годдзя ў галоўнай навуковай установе краіны адбыліся Тыдзень адкрытых дзвярэй, ІІ форум і выстава ІТ-Акадэмграда «Штучны інтэлект у Беларусі», ІV міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Навука – аснова нашай дзяржаўнасці». Найлепшыя вучоныя атрымалі заслужаныя ўзнагароды на ўрачыстым сходзе навуковай грамадскасці.
Беларуси и России нужно отстаивать историческую правду и противостоять искажению событий прошлого. Об этом заявил председатель Президиума Национальной академии наук Беларуси Владимир Гусаков на форуме «Россия и Беларусь: общая история, общая судьба». Он подчеркнул, что «только совместными усилиями можно сохранить национальное государственное наследие, воспитать у подрастающего поколения патриотические качества и гражданскую позицию».
факты
В начале ноября на Ледовый континент отправится авангардная команда 16-й Белорусской антарктической экспедиции.
Государственный комитет по науке и технологиям 1 декабря проводит научно-практическую конференцию «Актуальные вопросы обеспечения научнотехнологической безопасности», приуроченную к 30-летию образования ведомства.
Институт истории НАН и Институт российской истории РАН подписали соглашение о сотрудничестве.
Цэнтр беларускай мовы і інавацыйных тэхналогій адкрыўся ў сталіцы Таджыкістана – Душанбэ.
лічбы
Станоўча ставяцца да сістэмы школьнай адукацыі 71,7 % грамадзян краіны, нейтральна – 20,9 %, адмоўна – усяго 5,6 %. Самым важным рэспандэнты лічаць жаданне адказна вучыцца (80,3 %), узровень прафесійнай падрыхтоўкі педагогаў (61,2 %), імкненне бацькоў даць дзіцяці адукацыю (48,4 %).
Большасці беларусаў так ці інакш даспадобы ўвядзенне адзіных элементаў школьнага адзення ва ўстановах адукацыі (камізэлька, гальштук, значок і г. д.). Пра гэта заявілі 70,4 % апытаных, адмоўна ставяцца 26,9 % рэспандэнтаў. Не вызначыліся 2,7 %.
Такія вынікі тэлефоннага апытання, якое ў чэрвені – ліпені правёў Інстытут сацыялогіі.
Даты
7 кастрычніка споўнілася 235 год з дня нараджэння Івана Іванавіча
Насовіча, славутага лексікографа, этнографа і фалькларыста. Беларускі
Даль – так нярэдка называюць Насовіча даследчыкі, супастаўляючы яго
«Слоўнік беларускай мовы» і «зборнік беларускіх прыказак» з працамі
У. Даля.
Нарадзіўся на Магілёўшчыне, у Чавускім раёне. з маленства жыў сярод вясковага люду, добра ведаў мову беларусаў, мноства народных песень, прыказак і прымавак. Навуковую дзейнасць распачаў у 1844 годзе, калі выйшаў у адстаўку пасля 30 гадоў настаўніцкай працы на Магілёўшчыне, Аршаншчыне, Міншчыне. Стварэнню свайго знакамітага слоўніка аддаў 16 гадоў: яго надрукавалі ў 1870-м. Тут апісана больш як 30 тысяч слоў. Галоўная каштоўнасць слоўніка ў тым, што ён дае багатыя звесткі пра матэрыяльную і духоўную культуру, сямейны і грамадскі побыт тагачас
ных беларусаў, дагэтуль застаецца ўнікальным зборам беларускай лексікаграфіі.
«зборнік беларускіх прыказак» (1874) Івана Насовіча адзначаны залатым медалём Расійскага геаграфічнага таварыства. Па сутнасці, гэта першы ва ўсходнеславянскім мовазнаўстве тлумачальны слоўнік прыказак.
Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа падрыхтаваў электронны рэсурс – перавыданне класічнай працы Івана Насовіча «Словарь белорусского наречия» (СПб., 1870). Яно ўтрымлівае арыгінальны і асучаснены рэестр, арыгінальны тэкст і дадаткі, дапоўнена матэрыяламі крытычнага, біяграфічнага і бібліяграфічнага характару.
Конкурсы
Стартовал конкурс «Ученый года Национальной академии наук Беларуси – 2023». В нем могут участвовать действительные члены (академики) и члены-корреспонденты, а также научные работники высшей квалификации, работающие в организациях НАН.
В Академии наук определят также топ-10 результатов деятельности ученых в области фундаментальных и прикладных исследований за 2023 год.
До 31 октября в Минской духовной академии принимают заявки студентов на участие в конкурсе научных работ на соискание премии имени митрополита Филарета, первого Патриаршего экзарха всея Беларуси. Подробности – на официальном сайте Белорусской православной церкви.
Продолжается прием материалов (до 20 декабря) на лучшее освещение научных достижений 2023 года в СМИ, в том числе на интернет-ресурсах. Конкурс традиционно проводит НАН Беларуси, лауреаты станут известны в День белорусской науки.
Цытата
«Прикладное знание идет за фундаментальным. И результаты фундаментального знания потом определяют на десятилетие прикладную тематику, а прикладная тематика становится важнейшим драйвером роста, прорывным брендом, если в этом заинтересованы заказчики кадров, носители нового экономического знания, директора предприятий.
Когда они не боятся этих вещей, когда понимают, что это важнее всего на свете. Есть у многих страх перед научно-техническим прогрессом: людей куда девать и все остальное. это проблема. Но я убежден, что мы сможем решить эту проблему, тем более в своей стране».
Игорь МАРЗАЛЮК, председатель Постоянной
комиссии по образованию, культуре и науке Палаты представителей, член-корреспондент НАН,
доктор исторических наук, профессор, в проекте «В теме» на YouTube-канале БЕЛТА
9 октября 2023 года
Віншуем!
Члену-корреспонденту
НАН Беларуси Максиму Альбертовичу Богдасарову
24 октября – 50!
Видный ученый в области полезных ископаемых и рационального использования геологической среды. Доктор геолого-минералогических наук, профессор.
С 1995 года работает в Брестском государственном университете имени А.А. Пушкина, в настоящее время профессор кафедры географии и природопользования. Являлся руководителем ряда заданий, выполнявшихся в рамках Государственных программ научных исследований. Автор 400 научных и учебнометодических работ, среди которых 15 монографий и восемь учебных пособий.
Агляд падрыхтаваў Ігар СяРГЕЕЎ Выкарыстаны фотаздымкі з архіва БЕлтА
і адкрытых крыніц