Маё дзяцінства, мой Ельск, мая Беларусь
Чуткі разыходзяцца хутка. Нехта першым данёс у партызанскі атрад вестку аб тым, што Ельск ужо вызвалены ад немцаў. Умомант рушылі людзі да сваіх хат, у свае вёсачкі, у свае двары.
Назаўжды запамятаўся мне той студзеньскі цёплы, па-сапраўднаму веснавы дзень 1944 года. У каляінах дарогі збіралася талая вада, але ў большасці месцаў яшчэ адчуваўся замерзлы зімовы грунт.
...Па лясной дарозе два запрэжаныя валы цягнулі воз. Ён быў сялянскі, вялікі, з шырокімі драбінамі. Вазніца ішоў побач, трымаў у руках лейцы. Часта паўтараў: “Цоб! Цобэ!” і хлопаў па зямлі пугай, падганяючы няспешных жывёлін.
На возе, на ахапках саломы, сядзелі дзеці. Кожнаму з іх — гадкоў па два-тры, катораму чатыры. Яны, звыклыя да лесу, да яго шумлівых і цяністых соснаў, востра адчувалі гэтыя новыя для іх абставіны, прыслухоўваліся, аб чым гаварылі дарослыя, ідучы за возам. А тыя абменьваліся набалелым, у той жа час і радасным, не сцішаючы голасу. І дзеці разумелі — усе яны вяртаюцца з лесу дамоў і будуць жыць цяпер не ў зямлянках, а ў сваіх хатах. Будуць спаць у ложках, а не на хваёвых лапках. Ім будуць чытаць кніжкі, і не трэба будзе прыслухоўвацца да стрэлаў ці бегчы, хаваючыся ад немцаў у гушчары лесу або сярод купін топкага балота.
Я ішла побач з возам, адмовілася сесці ў яго, бо лічыла сябе дарослай — днямі споўнілася пяць гадкоў. Старанна абыходзіла лужыны, асцярожна праходзіла па вузкіх кладачках глыбокія ручаіны.
Па дарозе, насустрач групцы людзей што моцы імчаўся коннік. Малады хлопец у фуражцы з чырвонай зорачкай яшчэ здалёк — так, што і голас яго быў ледзь чутны — абвяшчаў: “Ельск вызвалены! У Ельску нашы!”. А людзі ўжо ведалі гэта. Яго радасць, узрушанасць не мелі межаў. Не спыняючыся, ён імчаў далей, несучы такую жаданую вестку.
А потым... Потым у сваёй уцалелай хаце я здзіўлялася, як многа магло тут змясціцца людзей. Усе яны начавалі ўпокат на падлозе, на саломе. У вокны без шкла задуваў вецер, а ў дзвярах на ўзроўні галавы дарослага чалавека была прабітая куляй дзірка. Дзіцячыя ўражанні!
Ішлі гады, міналі дзесяцігоддзі... Неяк, стаўшы ўжо жыхаркай сталіцы, разам з мужам зайшла ў невялікі лясок каля заапарку, яшчэ не крануты бульдозерамі меліяратараў. Высачэзныя вербы спляліся кронамі. А ўнізе тоўстыя карэнні выступалі з зямлі, між імі блішчэлі лужыны вады.
Ступіла пад кроны дрэў, і нібы токам ударыла мяне, моцнай хваляй пранізала цела. У скронях пульсавала думка: вось мой дом. Ствалы дрэў, сцішана-шумлівыя кроны, чысціня паветра, прастора гэтай асаблівай лясной кватэры. Я кранала далонню шурпатыя ствалы, глыбока ўдыхала паветра і ступала ў празрыстыя лужынкі...
Такое ж адчуванне еднасці было з воднай гладдзю балотных азяркоў, з купінамі вострай рыжай асакі і гушчаром кусцістага лазняку, калі з вагона цягніка ўзіралася на знаёмы з дзяцінства краявід.
Не памяць утрымлівала карціны дзяцінства, а ўся істота. Уся сутнасць мая адгукалася лесу, балоту. З вагоннага вакна я нібы адчувала тугія гнуткія галіны лазы, нібы ступала, як некалі, у тым далёкім лесе, рушачы водную гладзь. Ад трох да пяці гадоў — лес... лес.., балота і лес. Не цацкі-гульні, не лялькі і паравозікі... Часта жартую: у партызаны пайшла ў трохгадовым узросце.
Еднасць з роднай прыродай, Радзімай, якая для мяне — і лес, і балота, і азёры, і палеткі, і сенажаці. Не магла б жыць без іх. Яны сталі часткай маёй душы.
Сугучны словы малітвы вялікага асветніка Мікалая Рэрыха. Ён пісаў: “Госпадзі, я ведаю ўсе дамы твае. Ты ва ўсім. Я люблю цябе, Госпадзі. Вось і ўся малітва мая”.
Па аналогіі хачу сказаць: “Я люблю цябе, Радзіма мая! Ведаю патаемныя куточкі твае. Ты — ва ўсім. Ва ўсім, што было, што ёсць. Я люблю цябе, мая Беларусь! Вось і ўся малітва мая”.
І цяпер, праз гады, лёгка жыць любоўю да ўсяго, што аберагала ў гады ліхалецця, вучыла пераадольваць цяжкасці, спадзявацца на веліч працы і духоўную моц. Гэта і ёсць неагучаная малітва маёй душы. Малітва, назаўжды падораная жыццём.