Дзяцінства, апаленае вайной
Ці ж можна забыць той жудасны час вайны? Мне, на той час сямігадовай дзяўчынцы, помніцца выццё снарадаў, іх выбухі на зямлі. Людзі бягуць у бомбасховішчы. Ія з двума малодшымі брацікамі-пагодкамі ўслед за мамай, а яна трымае на руках сястрычку Волечку (дзіця нарадзілася за два тыдні да вайны).
Памятаецца аповед дарослых, што ў цэнтры нашага Гомеля злавілі немца, пераапранутага ў жаночую вопратку. Ён падаваў акупантам сігналы ракетніцай...
Бацька мой на той час быў у вайсковай часці, якая спешна рыхтавалася да адпраўкі на фронт. І тут прыйшло распараджэнне: тэрмінова эвакуіраваць сем’і вайскоўцаў у тыл. У той жа дзень падалі эшалон, і мы паспелі сесці ў яго. Памятаецца варожы самалёт, які, здавалася, вось-вось дагоніць наш цягнік. Але ўратавалі абаронцы-зенітчыкі, збілі яго, падаравалі нам шанц жыць.
Праз 10 дзён прыбылі ў башкірскі горад Даўляканава. Пасяліліся яшчэ з дзвюма сем’ямі ў адной кватэры. Як кажуць, у цеснаце, ды не ў крыўдзе. Мы радаваліся, што больш не пачуем выбухаў, не пабачым жудаснай гібелі людзей.
Наша мама цяжка працавала на млынкамбінаце, каб пракарміць малечу. Я заставалася дома, даглядала маленькую Волечку, увесь час калыхала яе. Тая часта плакала, а я прыгаворвала: “Вырасцеш, я ўсім раскажу, якая ты плакса”. (Дзякаваць лёсу, вырасла мая Вольга, ёй цяпер 75 гадоў, яна і зараз працуе педыятрам у Светлагорску).
Мама атрымлівала адыходы перамолагата зерня. Прыносіла тое багацце дамоў, залівала вадой. Пасля працэжвала і варыла з сусла кашу. Ні солі, ні цукру не было, але мы былі рады і такой ежы... Пазней выдалі карткі на хлеб. Я хадзіла атаварваць іх. Па дарозе дамоў акуратна абгрызала “пайку”, каб матуля не заўважыла. Неяк я спытала: “Мамачка, калі ж мы ўволю паядзім хлеба?” Мама абняла мяне, заплакала і сказала, што абавязкова дачакаемся такога часу.
У Даўляканава я пайшла ў першы клас. Ні ручак, ні сшыткаў. Толькі чарніла выдавалі ў школе. Дарослыя паклапаціліся пра ручкі: прывязвалі пер’і да звычайных драўляных палачак. Настаўніца раздавала нам нейкія брашуркі на башкірскай мове, і паміж іх радкамі мы пісалі літары.
Які незабыўны, светлы дзень: мы даведаліся, што скончылася вайна. Дарослыя абдымалі адзін аднаго, плакалі ад радасці, і мы, малыя, падскоквалі ад весткі, што хутка паедзем дадому, убачым сваіх родных, свой Гомель!
І зноў мы ў цягніку, які вязе на радзіму. На кожнай станцыі з вагонаў выходзяць ваенныя музыканты і граюць вясёлыя маршы. І наўкол іх умомант утвараецца шматлюднае мора радасці, шчасця, усеагульнага сваяцтва людзей.
Ніколі не забыць мне тых дзён. І ніхто не пераканае, што ёсць больш значная каштоўнасць для чалавека, чым мір у роднай старонцы.