КАЗІМІРАЎКА ЛОЕЎСКІ РАЁН
Жыць без мітусні
У гэтую сонечную восень Казіміраўка падаецца яшчэ больш яркаю ад шчодрых на яблыкі садоў, букетаў астраў і вяргіняў. У вёсцы шчыруе шмат дачнікаў, аднак і мясцовыя жыхары цяпер тут не толькі пажылыя людзі, але і паспяховыя прадстаўнікі бізнесу, рамеснікі ў росквіце гадоў. І гэта надае вёсцы асаблівы каларыт вяртання ў яе новага жыцця.
Аляксандр Шапялеўскі — з бізнесменаў, якія развівалі актыўную дзейнасць у самых розных накірунках. Некалькі вышэйшых адукацый. Быў гаспадаром першай на Лоеўшчыне фермерскай гаспадаркі, займаўся жывёлагадоўляй. Паступова прыйшоў да высновы, што гэты бізнес паглынае 24 гадзіны ў суткі, а з-за аддаленасці ад абласнога цэнтра праблемы з рэалізацыяй. Пасля страты жонкі было асэнсаванне: не так шмат і трэба чалавеку. Больш дарагія спакой, размеранае сямейнае жыццё ў вёсцы. Новыя ж тэхналогіі дазваляюць зараз весці бізнес і на ўдаленні ад горада.
— Колісь мы набывалі звычайны домік у вёсцы як альтэрнатыву гарадскому жыццю, — дзеліцца гаспадар адметнай сядзібы на вуліцы Цэнтральнай. — З Наталляй і сынам Арцеміем два гады жылі і ў Італіі. Спазналі, што там не цукар. Вярнуліся. Вырашылі, што і дзіцяці лепш там, дзе камфортна бацькам. Пабудавалі тут дом. Сынок ужо першакласнік, вучыцца ў суседняй вёсцы.
У двары дома вельмі прасторна, і такая прыгожая панарама Дняпра ў зялёнай акантоўцы лясоў адкрываецца з мансарды! Хочацца любавацца і любавацца гэтым краявідам, не спяшаючыся нікуды. Сапраўды, адчуванне такое, што жывеш круглы год у курортных мясцінах, дыхаеш паветрам-бальзамам. Ці ж маюць такі шанц гараджане?
Аляксандр і Наталля развіваюць тэрыторыю зямельнага ўчастка і паціху дабудоўваюць катэдж, ажыццяўляюць свой праект агратурызму. Гэта, як зазначылі, не самамэта. Галоўнае для гэтых гарманічных людзей — жыць на зямлі і радавацца жыццю, сыночку, які расце на прыволлі. Сям’ёй збіраюць грыбы, падарожнічаюць на квадрацыклах і аўто, страчаюцца з сябрамі.
З гісторыі вёскі
У пісьмовых крыніцах згадваецца з XVIII стагоддзя. Была ў складзе Расійскай імперыі. У 1795 годзе дзейнічала Мікалаеўская царква, прэстольнае свята вёскі адзначалі на Міколу зімовага. Казіміраўкай у 1850 годзе валодала памешчыца Рудзяеўская, тут працаваў вадзяны млын. У 1872 годзе адбудавана новая царква на цэглавым фундаменце. У 1897 годзе вёска ў складзе Холмечскай воласці Рэчыцкага ўезда Мінскай губерніі: дзейнічалі царкоўнапрыходская школа, карчма, былі тры магазіны, адзін з якіх — хлебазапасны. Казіміраўка з 8 снежня 1926 года да 30 снежня 1927-га была цэнтрам аднайменнага сельсавета. Калгас “Чырвоны партызан” арганізавалі тут у 1930-м. На той час працавалі кузня, ветраны млын, шэрсцечасальня. У 1943 годзе гітлераўцы спалілі вёску. Адбудавалася пасля Вялікай Айчыннай вайны.
Яна мяне сем гадоў чакала...
— У даваеннай нашай вёсцы было двароў з сотню, — дзеліцца ўдзельнік Вялікай Айчыннай вайны Іван Гаўрыленка. — Бацькі працавалі ў калгасе. Нашай сям’і не павязло: тату пасадзілі за тое, што калгасны конь, на якім ён працаваў, аслеп. Год мой Аляксей Лукіч быў за кратамі ў Магілёве, потым вярнуўся ў калгас, працаваў. На Вялікую Айчынную прызвалі яго з самага пачатку. Прапаў без вестак. Ведаю толькі, што ён ваяваў побач з маміным братам Дзмітрыем Александронцам, а той пахаваны ў Парычах.
Івану Аляксеевічу давялося паспытаць акупацыі вёскі, і, калі распавядае пра перажытае, хвалюецца. Лічыць, што нядаўна яго вельмі хворае сэрца ўратаваў загадчык тэрапеўтычнага аддзялення Лоеўскай ЦРБ Віталь Ванюк, ветэран вельмі ўдзячны яму.
— Неяк, пэўна ў 1942-м, непадалёк ад нашай вёскі партызаны ўзарвалі машыну з нямецкім генералам, і немцы сагналі ўсіх нас, казіміраўцаў, да цвінтара. Натоўп акружылі іх кулямётчыкі, — дзеліцца дзядзька Іван. — Мы прыціснуліся ўсе адзін да другога, думалі, нам каюк. Потым высветлілася, што наш вясковец, які служыў у паліцыі ў Рудні Марымонавай, указаў на майго дзядзю Івана Нікадзімавіча і Івана Атрошчанку. Іх у хляве спалілі. На сумленні таго вырадка і гібель яшчэ аднаго харошага чалавека, Канстанціна Нятбайлы.
А ў кастрычніку 1943-га пасля фарсіравання Дняпра набліжаўся фронт, жыхары Казіміраўкі шукалі выратавання ад азвярэлых акупантаў. Ужо ў Холмечы, калі моладзь пабачыла, што настаўніцы Веры ўдалося прайсці каля варты з вядром на руцэ, і Іван са сваёй любай дзяўчынай Таняй асмялелі. Дзякуючы гэтаму ўратаваліся. Пажылі крыху ў дзядзькі Фядоса ў Рэкордзе, вярнуліся ў Казіміраўку. А вёска спаленая дашчэнту.
— Ацалела толькі наша стопачка, жэсцю крытая была, — дзеліцца Іван Аляксеевіч. — Яна вунь у дварышчы так і стаіць. У ёй жылі. Мяне ж у 1943-м прызвалі ў армію. Пяшком мы ішлі на Бранск. Мамы ўжо не было, памерла пасля запалення. Любімая Таня праводзіла мяне, сказаў ёй: ведай, калі дачакаешся мяне з вайны, буду цябе браць, бо кахаю. Яна ж вельмі прыгожая была. Сем гадоў давялося ёй чакаць, пакуль я на Волхаўскім фронце ваяваў, быў артылерыстам, пазней — кулямётчыкам “максіма” ішоў з баямі амаль да Таліна, затым, пасля цяжкога ранення ў нагу на тэрыторыі Польшчы, лячыўся ў шпіталях, нават на Байкале.
Лёс рыхтаваў хлопцу з вёскі Казіміраўка новы іспыт, але вайна з Японіяй скончылася, пакуль даехалі да Чыты. Трапіў затым у ахову штаба 12-й паветранай арміі, быў у Манголіі, кітайскім Харбіне, даслужваў у Хабараўску. Ды вельмі чакаў сустрэчы са сваёй Таняй. Якім шчаслівым потым з ёю быў! Дзяцей выгадавалі харошых, годна пражылі, у пашане. Працаваў паромшчыкам тут, на Дняпры, у калгасе сталяром. А ў старасці, калі Таццяна злягла хворая, завіхаўся з дзецьмі каля яе...
Шэсць гадоў назад да Івана Аляксеевіча перабралася з Баранавічаў дачка-пенсіянерка Алена, у якой у горадзе сям’я: муж, дочкі, зяці, унукі. І ўсе выхаваныя так, што разумеюць: святая справа даглядзець бацьку, дзядулю, цесця. Так спрадвеку лічылася.
Алена ж такая працаўніца! У сёлетні яблычны год разам з братам Мішам, які жыве ў суседнім Мохаве, нарыхтавалі соку на ўсю вялікую дружную сям’ю. Алена — былы зубны тэхнік, вельмі зацікаўлена зборам лекавых траў, іх на ўзбярэжжы Дняпра з самай вясны шмат, ад розных хвароб.
Іван Аляксеевіч не мог не расказаць і кранаючую гісторыю, як вяртаючыся з вайны заехаў у Рэчыцу і па дзіцячых дамах адшукваў сваю родную сястрычку Марыйку. Зараз яна жыве з мужам у Гомелі, на вуліцы Кірава. Прывітанне вам, Марыя Аляксееўна, ад брата і пляменнікаў!
Мыла з водарам лугоў дняпроўскіх
У доме № 62-а па вуліцы Цэнтральнай у Казіміраўцы жыве сямейная пара Дабравольскіх. Яны рамеснікі, займаюцца ганчарствам і мылаварэннем. Гаспадар — ураджэнец Рэчыцы, а жонка Насця — з Вілейкі Мінскай вобласці. Было цікава, чым прывабіла вёска на Лоеўшчыне маладых людзей. Не сакрэт: ад мясцовых жыхароў чула самыя розныя аповяды пра тых, што шукаюць тут шчасце.
Гутарыла з рамеснікамі і радавалася: пара знайшла сябе ў любімай справе, мараць далучыць да агратурызму з этнаграфічным каларытам пабольш мясцовых жыхароў. Самі бывалі ў Карпатах, Малдове, бачылі, як рамесніцтва такога кшталту прыносіць і нармальны прыбытак, радуе людзей новымі працоўнымі месцамі ў прывабных для турыстаў мясцінах. Лічаць, што і Лоеўскі край, Казіміраўка, іншыя вёскі на Дняпры могуць ісці такім шляхам.
Да Дабравольскіх прыязджаюць сябры, знаёмыя з Расіі, Украіны, Германіі, кола якіх становіцца шырэй. Нядаўна маладая сям’я правяла спецыяльна пікнік, запрасіла да сябе мясцовых жыхароў з суседніх вёсак, каб тыя на ўласныя вочы пабачылі іх рукатворныя вырабы, адраджалі рамёствы.
— Мы ўпэўніліся, што людзі адвыклі ад зносін такога парадку, калі проста сабрацца ў двары, пагаварыць па душах, як сумеснымі намаганнямі працягнуць жыццё вёскі, якая экалагічна чысцейшая, чым любы горад. Нас вельмі цікавіць пермакультура, вырошчванне раслін, гародніны без хімікатаў. Вывучаем, самаўдасканальваемся. Паверце, цікава жыць і ў вёсцы, калі цягнешся да святла.
Насця паказала сваю прадукцыю: мыла ўласнай вытворчасці. Водар яго адметны, здаецца, што тут усё разнатраўе прыгожага дняпроўскага луга. Мыла карыстаецца попытам, ёсць заказы.
Зараз Дабравольскія рыхтуюцца да свята Лоева, дзе выставяць сваю прадукцыю.
Пакідала я Казіміраўку з надзеяй у тое, што жыццё тут не замрэ, будзе напаўняцца новым зместам. Вельмі ж доўга мы ўсе збягалі з вёсак у гарады. Прыйшоў час вяртацца.