Скарб і крыніца мудрасці

«Кожны народ мае хаця б адзін геніяльны твор, і гэты твор — мова» — цяжка не пагадзіцца са словамі сучаснага беларускага паэта Алеся Разанава. І сапраўды, беларуская мова — гэта той скарб і крыніца мудрасці, з якой можна чэрпаць і чэрпаць. Мяккая, далікатная і мілагучная — яна, прайшоўшы праз перы петыі беларускай гісторыі, не знікла. У тым ліку дзякуючы сяб рам Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны. Мы размаўляем з кіраўніком яго абласной арганізацыі, выклад чыкам, дацэнтам кафедры беларускага мовазнаўства ВДУ імя П. М. Машэрава Юрыем Бабічам.

— Як выкладчык якія вы можа це даць парады для зацікаўлен ня беларускай мовай і што трэба рабіць на першых кроках яе вы вучэння?

— Я ніколі не быў прыхільнікам таго, што трэба людзей упарта агіU таваць гаварыць паUбеларуску. Мне здаецца, што чалавек павінен свяU дома да гэтага прыйсці. А пачынаць трэба з самага элементарнага: заU мест рускіх слоў ужываць беларусU кія адпаведнікі — дзякуй, калі ласU ка, прабачце і гэтак далей. Я магу прывесці шмат прыкладаў сярод сваіх знаёмых, якія менавіта з элементарных канструкцый пачыU налі гаварыць паUбеларуску і потым добра засвоілі мову. Наша мова настолькі багатая, што можна, каU рыстаючыся беларускімі словамі, будаваць фразы, якія будуць абсаU лютна незразумелыя носьбітам русU кай. Напрыклад, выраз «захініце фіранкі», «адмысловыя напоі» ці «дасціпны мінак» істотна дадаюць каларыту, і менавіта такія рэчы адU розніваюць нашу мову ад іншых, спрыяюць павышэнню цікавасці да яе. Таксама трэба памятаць, што беларуская мова — самая мілагучU ная сярод славянскіх, і сёння валоU данне ёю — гэта пэўная прыкмета элітарнасці. Такі чалавек сам па сабе прыцягвае ўвагу.

— Як рэагаваць у сітуацыі, ка лі з вашых першых спроб гава рыць па беларуску, з памылкамі і іншымі хібамі, хтосьці будзе па просту пасміхацца?

— Ні ў якім разе нельга крытыкаU ваць за памылкі, якія чалавек дапусU кае, тым больш пасміхацца! У адваU ротным выпадку ён замкнецца і пеU растане карыстацца мовай, якую пачаў вывучаць. Напачатку памылак можа быць шмат. Безумоўна, калі чалавек ставіць сабе за мэту заU своіць мову, то можна дамовіцца, каб пры неабходнасці яго папраўU ляць. І калі ён успрымае гэта нарU мальна, то добра. Калі ж не, то хай гаворыць так, як гаворыць. Трэба кіравацца прынцыпам: лепш кепска гаварыць паUбеларуску, чым не гаU варыць зусім. Раней ці пазней кольU касць пяройдзе ў якасць. Я, дарэчы, дастаткова неадназначна стаўлюся сёння да таго, што некаторыя свяU дома карыстаюцца «тарашкевіцай» (правапіс, які актыўна ўжывалі ў перU шай палове ХХ стагоддзя. Безумоўна, гэта натуральная белаU руская мова, якая па логіцы і павінU на быць, але ні ў якім разе яна не можа ўваходзіць у супярэчнасць з сённяшняй нарматыўнай літаратурU най мовай.

— У апошнія гады ў нашай краі не з’явілася мода на нацыяналь ны арнамент, беларускую мову і ўсё з гэтым звязанае. Ці не зда ецца вам, што яна, як і любая мода, з цягам часу пройдзе?

— Складанае пытанне. БезумоўU на, тут шмат будзе залежаць і ад развіцця сітуацыі ў краіне, але маю надзею, што гэтыя кволыя парасткі беларушчыны, якія ў апошні час сталі прабівацца, усё ж такі не засохU нуць. У сталіцы, у Фрунзенскім раёU не, плануецца адкрыць яшчэ неU калькі беларускамоўных першых класаў у школах і груп у дзіцячых садках. І я думаю, гэтая тэндэнцыя будзе паступова набіраць моц і ў іншых рэгіёнах краіны. Патрэбна таксама воля «зверху», з боку дзярU жавы. Акрамя таго, вельмі добры прыклад можа даць удзел першага беларускамоўнага гурта ў «ЕўрабаU чанні», гэта ж дадаткоU вы штуршок да папуляU рызацыі мовы.

— Давайце забя жым наперад, у дру гую палову ХХI ста годдзя, напрыклад, у 2070 год. Якую ролю будзе адыгрываць беларуская мова ў на шай дзяржаве і ўвогу ле ў свеце?

— Мне падаецца, што ў беларускай ў гэU тым сэнсе дастаткова добрыя перспектывы. Думаю, што да 2070 года значна ўзбагаціцU ца і лексіка нашай родU най мовы, бо па сутU насці кожны месяц у мове з’яўляецца неU шта новае. Беларуская будзе асноўнай мовай камунікацыі ў нашай краіне, і разам з тым лічу, што людзі змогуць свабодна карыстацU ца дзвюмаUтрыма іншымі еўраU пейскімі мовамі, у прыватнасці, анU глійскай, нямецкай ці французскай.