‘Gilles laten voortleven als filmmaker, niet alleen als slachtoffer’
KIM CLEMENS
Je kunt er niet omheen, rond de parallellen tussen de documentaire van Gilles Laurent en zijn eigen onfortuinlijke einde. De film draait rond Matsumara-san, een van de weinigen die na de kernramp in Fukushima weigerden hun huis vlak bij de centrale te verlaten. ‘Een gewone man, wiens buitengewone karakter door de ramp werd onthuld’, schrijft Gilles Laurent zelf in het productiedossier voor La terre abandonnée. En dan is er de filmmaker zelf. Iemand die door zijn vrienden beschreven wordt als een door en door goed mens, met een open geest. Een nieuwsgierige reiziger, die net als Matsumara-san op het verkeerde moment op de verkeerde plaats was en wiens buitengewone karakter nu door een ramp iets meer voor het voetlicht wordt gebracht. Een kernramp bij de ene, een terreuraanslag bij de andere. ‘Ik hoop nochtans dat de film ook op zichzelf zal leven, los van de context van de dood van Gilles Laurent. Dát zou pas een eerbetoon zijn’, zegt Cyril Bibas (46), producer, leeftijdsgenoot en vriend van de filmmaker. Die noodlottige dag in maart wilde hij het eerst vooral niet weten, dat zijn collega iets was overkomen. ‘Het was een belangrijke dag. We hadden enkele mensen uitgenodigd om naar de voorlopige montage te komen kijken. Dat Gilles, iemand die zo professioneel was, niet was opgedaagd, was een slecht teken. Ik wist dat Maalbeek op zijn traject lag. Maar ik bleef me vastklampen aan het laatste beetje hoop dat hij misschien alleen gewond was geraakt. Vier dagen later kreeg ik de bevestiging dat hij was gestorven.’
Een vorm van rouw
Dat Gilles Laurent voor Japan had gekozen als decor van zijn regiedebuut, is geen toeval. Hij was getrouwd met de Japanse Reiko Udu. Samen hadden ze twee kleine dochtertjes, Suzu en Lili, en ze woonden al twee jaar in Tokio. Voor de montage was Gilles enkele maanden alleen naar Brussel afgezakt. ‘Na zijn dood was het voor ons evident dat we de film moesten afwerken. Voor hem, voor de film zelf en voor zijn familie. Aanvankelijk was het een manier om te rouwen. Of de eerste dag emotioneel was? U kunt zich dat wel inbeelden.’ Samen met nog enkele andere vrienden werd de documentaire op punt gezet, zo trouw mogelijk aan de visie van hun kameraad. Het is een ingetogen prent geworden die toont, meer dan ze vertelt of beleert. Vanuit heel gewone dagelijkse scènes schetst Laurent een indringend beeld van een van ’s werelds meest desolate plekken. ‘Dat de docu vertrekt vanuit het individu, sluit sterk aan bij Gilles’ eigen overtuiging. Hij hield van een boek van een Russische cineast die stelde dat je de wereld alleen kunt doen evolueren vanuit een soort persoonlijke spiritualiteit. Zo zat Matsumara-san in elkaar, en Gilles zelf ook’, zegt Bibas. ‘Na de aanslagen zijn we met de hele ploeg van het centrum samengekomen om eens goed na te denken over wat we hier doen. Of de films die we maken een zekere noodzakelijkheid hebben en maatschappelijk relevant zijn. Dat doet zo’n ramp wel, je doen stilstaan bij wat echt telt. Het heeft een stempel op me achtergelaten, zonder twijfel. En elke keer er een nieuwe aanslag is, of als ik een militair op straat zie, word ik er opnieuw mee geconfronteerd.’
Lof in Marseille
De beloftevolle filmmaker is nu bekender als slachtoffer. ‘Net daarom was het voor zijn familie zo belangrijk dat we de documentaire zouden afmaken. Om hem te laten voortleven als filmmaker in plaats van alleen als slachtoffer. Vorig weekend hebben we het resultaat voorgesteld op het internationaal documentairefestival in Marseille, met lovende commentaren. Nu willen we de film op zo veel mogelijk plaatsen vertonen. Vanaf oktober speelt hij een aantal keren in Flagey, we werken ook aan een Vlaamse vertaling. Reiko wil de film ook in Japan vertonen. Zodat iedereen kan zien waar Gilles zo hard aan heeft gewerkt.’
‘Na de aanslagen zijn we met de hele ploeg van het centrum samengekomen om eens goed na te denken. Dat doet zo’n ramp wel, je doen stilstaan bij wat echt telt’ CYRIL BIBAS Vriend van Gilles Laurent