‘Extreemrechts profiteert van het geweld’
Het debat over veiligheid – van het leger op straat tot de deportatie van buitenlanders met een strafblad – is in Duitsland scherper geworden na de reeks geweldplegingen.
| Ursula Münch is er niet gerust op. Ze vreest een ruk naar rechts. ‘ Mensen zijn bang, zelfs degenen met een groot hart voor vluchtelingen’, zegt de directeur van de Akademie für Politische Bildung in Tutzing bij München. Vrijdag haalde iedereen opgelucht adem: de dader van de schietpartij in het winkelcentrum in München was geen vluchteling. ‘Maar nu, na het geweld in Reutlingen en Ansbach, is de toestand helemaal omgeslagen. We zien nu al hoe extreemrechts ervan profiteert en hoe het probeert de mensen op te zetten tegen vreemdelingen.’ Veel Duitsers verwijten kanselier Angela Merkel dat ze vorig jaar naïef was door de deur zo wijd open te zetten voor vluchtelingen. Toch gelooft Münch niet dat Merkel haar beleid zal omgooien. Ze zal hameren op het verschil tussen het miljoen hulpbehoevenden en de enkele slechteriken, voorspelt de politologe. ‘Ze zal de gemoederen pogen te kalmeren.’ De vluchtelingencrisis van vorig jaar zette de band tussen Merkels CDU en de Beierse christendemocraten van de CSU onder hoogspanning. De Beierse premier, Horst Seehofer, was Merkels hardste criticus. ‘Seehofer en zijn minister van Binnenlandse Zaken, Joachim Herrmann, zijn erg gefocust op veiligheid’, zegt Münch. Na de schietpartij in het winkelcentrum gaven ze al aan dat ze meer en beter uitgeruste politiemensen willen. De CSU is er ook voor gewonnen om het leger in te zetten in geval van een langere terreurdreiging, een voorstel dat prompt werd afgewezen door de sociaaldemocratische SPD. De dader van de bomaanslag in Ansbach bleek een asielzoeker te zijn die al meer dan een jaar was ge- weigerd. Die vaststelling vergrootte de roep om niet alleen werk te maken van deportatie van afgewezen vluchtelingen, maar zelfs van gewone migranten die in aanvaring komen met de wet. ‘Deze discussies waren al bezig na de aanslagen in onze buurlanden’, zegt Münch, ‘maar krijgen nu een dwingender toon. Met het succes van de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) staan de zenuwen uiterst gespannen.’
Tot elkaar veroordeeld
Merkel en Seehofer waren tot aan de vluchtelingencrisis tot elkaar veroordeeld. Enerzijds stemden veel progressieven in Beieren voor de CSU omdat ze op die manier Merkel konden steunen. Anderzijds hield Seehofer de uiterst conservatieven, die Merkel te links vinden, in het christendemocratische kamp. Münch verwijst naar opinieonderzoek waarin veel kiezers in de rest van Duitsland aangeven dat ze er niet aan zouden denken de AfD te steunen als ze voor de Beier konden stemmen. Maar lang voor de vluchtelingencrisis vorig jaar een hoogtepunt bereikte, begon de CSU campagne te voeren tegen asielzoekers. ‘De CSU poogt een evenwicht te vinden tussen conservatief en rechts en daarin slaagt ze niet altijd even goed’, stelt Münch vast. ‘Soms is het woordgebruik wel heel erg rechts. Dat verontrust me.’ Dat Merkel de ruggensteun van Seehofer verloor, was te merken aan haar populariteitsscore. ‘Maar sinds de Balkanroute is afgesloten en de vluchtelingenstroom opdroogde, beseffen ze opnieuw dat ze elkaar nodig hebben. Iedereen denkt aan 2017.’ Volgend jaar zijn er verkiezingen. Er kan nog veel veranderen, maar zoals het er nu uitziet, is een nieuwe Grote Coalitie volgens Münch de enige optie. De SPD-leiding zal het volgens haar wel bijzonder moeilijk krijgen de achterban te overtuigen weer scheep te gaan met de christendemocraten. Toch zit er niets anders op. De liberale FDP haalt misschien net de kiesdrempel, maar is als partner voor de christendemocraten geen alternatief voor de SPD. ‘Merkel is wellicht aangetrokken tot een coalitie met de Groenen. Maar dat kan ze niet maken in een tijd dat het land met zo’n veiligheidsprobleem kampt’, besluit Münch. ‘Dat zou de CSU nooit dulden.’
‘Met het succes van Alternative für Deutschland (AfD) staan de zenuwen uiterst gespannen’ URSULA MÜNCH Politologe De CSU is ervoor gewonnen om het leger in te zetten in geval van een langere terreurdreiging, een voorstel dat prompt werd afgewezen door de SPD