In de voedingsadviezen van de Hoge Gezondheidsraad blijft een belangrijk inzicht onderbelicht, schrijft Eet gezond, eet onverwerkte voeding
De Hoge Gezondheidsraad heeft de nieuwe voedingsadviezen gepubliceerd (DS 23 september). Voeding is nog nooit zo complex geweest door de opkomst van geïndustrialiseerde producten en allerlei hippe benamingen en claims die eraan gekoppeld worden. Het is dan ook goed om wat orde in de chaos te brengen.
De algemene adviezen uit de vorige visie van de Hoge Gezondheidsraad blijven overeind, maar er wordt extra aandacht geschonken aan de soorten vetten, toegevoegde suikers en zout. Dat is terecht, maar voorzichtigheid is geboden om met de vinger te wijzen naar specifieke producten. Honing wordt bijvoorbeeld naar voren geschoven als boosdoener met vrije suikers, terwijl de grote suikerinname te wijten is aan frisdranken en het eten van gebak, koek, zoetwaren en verwerkte producten.
Meer en meer onderzoek laat zien dat het niet de individuele producten zijn die de kans op ziekte verhogen, maar wel het voedingspatroon. Zo wordt een ‘westers’ of ‘refined’ voedingspatroon (veel snelle suikers, koek, gebak, rood en verwerkt vlees en gefrituurde producten) in verband gebracht met een hoger risico op de ontwikkeling van onder meer diabetes, hart- en vaatziekten, kanker en mentale problemen, terwijl een ‘mediterraan’ of ‘prudent’ voedingspatroon (veel fruit en groenten, peulvruchten, volkoren granen, noten, vis en zuivel) een beschermend effect laat zien op de ontwikkeling van deze ziekten. Onderzoek doet vermoeden dat het niet om een product gaat, maar om de keuze van bepaalde producten over een hele tijd. Het suggereert ook dat voeding in haar geheel gezien moet worden en niet product per product.
Het voedingspatroon dat er consequent positief uitkomt in epidemiologische studies in relatie tot de ontwikkeling van chronische ziekten, wordt gekenmerkt door een hoge consumptie van basisproducten, waar zo weinig mogelijk verwerking aan te pas is gekomen: verse groenten en fruit, volkoren graanproducten, peulvruchten, noten, vis en zuivel. Een hoge variatie van deze producten, aangevuld met een weinig vlees en soms een alcoholisch drankje levert alle essentiële stoffen voor een gezond lichaam.
Want dat is uiteindelijk wat voeding dient te doen, ons gezond houden. Honing wordt met de vinger gewezen, en de fructose in de nectar bevat inderdaad 80 procent suiker, maar het is een onverwerkt product en het beperkt gebruik ervan is niet schadelijk te noemen. Transvetzuren zouden totaal gemeden moeten worden, maar ze staan niet als dusdanig op de verpakking. Moeilijk om consequent te vermijden dus. Ook de alternatieven voor roomboter – halvarine, minarine en margarine – bevatten transvetzuren, ondanks inspanningen om de hoeveelheid terug te dringen. Het beperkt gebruik van roomboter, het basisproduct afgeleid van melk, is dan zo slecht nog niet misschien. Roomboter bevat wel verzadigde vetzuren en slechts een kleine hoeveelheid transvetzuren, die van nature in melkproducten aanwezig is. Het is de boodschap om niet te overdrijven met om het even welke vetten, aangezien ze veel energie bevatten.
De adviezen van de Hoge Gezondheidsraad zijn waardevol en het voordeel van veel verse groenten en fruit staat erin beschreven. De adviezen worden echter volledig ondergesneeuwd door de sterke focus op vetten, suiker en zout. De Hoge Gezondheidsraad laat de belangrijke boodschap om vooral voor onverwerkte producten te kiezen liggen, en er dienen extra inspanningen geleverd te worden om de consument hiervan bewust te maken.
De consument uitnodigen tot het gebruik van basisproducten is geen hype, maar is levensnoodzakelijk. De consument mag best wat kritischer zijn over wat in zijn lichaam terechtkomt, want enkel op vraag van de consument zal ook de industrie gezondere producten gaan produceren. Zolang fastfood en verwerkte producten zonder enige vorm van voedingswaarde gekocht worden, zullen ze geproduceerd worden.