Uit de witte kassa rolt een duurdere rekening

| Geen restaurant ontsnapt meer aan de witte kassa, en sinds 1 juli krijgen eetgelegenheden ook controleurs van de fiscus over de vloer. Restauranthouders schreeuwden moord en brand bij de invoering van de kassa, want ze zouden het moeilijk krijgen om te overleven. De witte kassa maakt het moeilijker om personeel in het zwart te betalen, waardoor hun kosten fors zouden stijgen. Maar welke impact heeft de witte kassa negen maanden na de invoering?

Koken kost sinds de invoering van de witte kassa meer geld, en dus krijgt de eindklant dat op zijn bord. Liefst 86 procent van de restauranthouders had in april al zijn prijzen verhoogd, of was van plan om dat te doen. Dat bleek uit een bevraging van Horeca Vlaanderen. Gemiddeld zouden de prijzen met 10 procent stijgen.

Uit cijfers van de FOD Economie blijkt dat een restaurantbezoek duurder geworden is, al wordt de soep niet zo heet gegeten als ze opgediend wordt. Gemiddeld is een maaltijd 3,5 procent duurder dan een jaar eerder. Ter vergelijking: in bedrijfskantines stegen de prijzen met minder dan 1 procent. ‘Het zijn geen stijgingen van 30 of 40 procent’, zegt Gerrit Budts van Horeca Vlaanderen. ‘Maar de klanten hebben het zeker al gemerkt.’

In de eerste negen maanden van 2016 ging 8,1 procent horecazaken meer op de fles dan een jaar eerder, zo blijkt uit cijfers van handelsinformatiebureau Graydon. In WestVlaanderen is de stijging spectaculair: er ging 171 horecazaken op de fles – 58 procent meer dan in dezelfde periode een jaar eerder. Ook in Antwerpen gaan er meer horecazaken op de fles, maar in Limburg en Vlaams-Brabant zijn het er minder.

Dat de kustprovincie zo zwaar ge- troffen wordt, doet vermoeden dat daar meer in het zwart gewerkt werd, al zijn daar geen bewijzen voor.

‘Op termijn kan de witte kassa een zegen zijn voor de horeca’, zegt Eric Van den Broele van Graydon. ‘Doordat ze een beter zicht hebben, kunnen ze hun financiële zaken beter beheren.’

De restaurants die wel overleven, hebben hun openingsuren na de invoering van de witte kassa teruggeschroefd. Volgens Horeca Vlaanderen heeft een restaurant op de drie minstens één extra sluitingsdag ingevoerd. Nog een op de vijf was dat van plan.

‘En veel restaurants hebben de service coupé opnieuw ingevoerd. Waar je vroeger van 12 tot 23 uur eten kon bestellen, is dat nu bijvoorbeeld van 12 tot 14 uur, en vervolgens opnieuw van 19 tot 23 uur’, zegt Budts. De witte kassa zou 20.000 banen kosten – zowel witte als zwarte, voorspelden de Leuvens professoren Joep Konings en Maarten Goos in 2013. Vorig jaar stelden ze dat cijfer bij tot 11.000 à 13.000.

Maar het massale jobverlies lijkt zich niet voor te doen. Of beter: het blijkt alvast niet uit de officiële cijfers. Volgens tellingen van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) werkten er eind maart 126.004 mensen in de horeca, 2.670 meer dan een jaar eerder.

Volgens staatssecretaris voor Sociale Fraude Philippe De Backer (Open VLD) tonen die cijfers aan dat de flankerende maatregelen, zoals flexi-jobs en lastenvermindering, gewerkt hebben.

Maar de RSZ-cijfers dienen met enige omzichtigheid geïnterpreteerd te worden. Om evidente redenen bevatten ze niet de mensen die daarvoor louter in het zwart werkten. En een bedrijf dat zijn vaste medewerker verving door zeven flexi-jobbers, heeft volgens de cijfers zes jobs gecreëerd. De RSZ telt koppen, geen voltijdse banen.