De Colombianen stemden uit angst
Het referendum over vrede in Colombia werd beïnvloed door een oppositieleider die tot alles bereid is om aan de macht te komen, schrijft JUAN GABRIEL VÁSQUEZ.
De afwijzing van het vredesakkoord door de Colombianen heeft iedereen verrast. In de eerste plaats de nee-stemmers, want die hadden al verkondigd dat het land een dictatuur is en het referendum gemanipuleerd. De politieke cartoonist Héctor Osuna, vroeger nog een man met een scherpe blik, verweet de regering in een betreurenswaardige column dat ze ons geld besteedde aan verkiezingen die niet echt vrij waren.
Een woordvoerder van de rechtse politieke partij Democratisch Centrum, de belangrijkste tegenstander van zowel de akkoorden als het vredesproces zelf, verklaarde dat de guerrillero’s van de Farc ‘naar de politiek waren overgestapt’ en dat ‘gerespecteerd moest worden’. Maar de man werd snel gecorrigeerd door de leiding van Democratisch Centrum, een partij met ultrakatholieke en onverdraagzame standpunten, die zich al vier jaar verzet tegen elke mogelijke politieke participatie van de guerrillero’s. De simpele waarheid is dat de partij geen plan B had voor het geval de guerrillero’s zouden winnen. De nog simpelere waarheid is dat ze zelfs geen plan A had. Dat is niet de enige overeenkomst tussen ons referendum en het debacle van de Brexit.
Alvaro Uribe
Sinds vorige zondag, toen de Colombianen met een marge van slechts 60.000 stemmen besloten om geen einde te maken aan een oorlog die al honderdduizenden levens kostte en miljoenen mensen op de vlucht dreef, lezen en horen we keer op keer hetzelfde cliché: uiteindelijk wil iedereen vrede. De tegenstemmers hameren daarop, ongetwijfeld om niet het verwijt te krijgen oorlogsstokers te zijn.
Maar niemand wijst op wat de voorstanders van het vredesakkoord echt dwarszit: niet onze nederlaag, wel het feit dat zoveel mensen zich door leugens en bijgeloof lieten beïnvloeden. Het spreekt vanzelf dat de afwijzing van het akkoord voor veel mensen een afwijzing van de Farc was. De guerrillero’s hebben een crimineel verleden met een hele inventaris van pijn en lijden, en ze hebben lang gewacht voor ze met ook maar een beetje nederigheid schuld erkenden. Maar in de volgende dagen zal er een nationaal debat moeten komen over de rol van de leugens in het resultaat.
Vier jaar lang heeft de oppositie, terwijl in Havana werd onderhandeld, leugens herhaald die buitensporiger werden naarmate de steun voor een akkoord leek toe te nemen. Alvaro Uribe, de voormalige president, de leider van het Democratisch Centrum en een schaamteloze populist, hield vol dat het akkoord Colombia zou veranderen in het volgende Venezuela. Privé-eigendom zou worden afgeschaft en de regering zou
Volgens de rechtse oppositie waren de vredesonderhandelingen een geheime strategie om privé-eigendom en het katholieke gezinsmodel af te schaffen
van plan zijn om hem op te sluiten.
Een van Uribe’s machtigste bondgenoten is Alejandro Ordóñez, een man die in zijn jonge jaren honderden exemplaren van Honderd jaar eenzaamheid verbrandde. Ordóñez, die als procureur-generaal homo’s vervolgde en abortus probeerde te verbieden, heeft het Colombiaanse volk doen geloven dat de vredesonderhandelingen een geheime strategie waren om het land een ‘gendergerichte ideologie’ op te leggen en het katholieke gezinsmodel af te schaffen. Daar is natuurlijk niets van waar, maar de mensen hebben uit die angst gestemd en dat ook openlijk gezegd. Na deze gemiste kans hebben we de morele plicht om te redden wat te redden valt.
Sektarisch
President Juan Manuel Santos heeft als een staatsman gereageerd door het wederzijdse staakt-het-vuren in stand te houden en de oppositieleiders uit te nodigen om ‘hun bezwaren te uiten’. De guerrillastrijders van de Farc hebben beloofd dat zij hun ideeën alleen met woorden zullen verdedigen – hun manier om te zeggen dat zij het staakt-het-vuren ook zullen naleven. Maar in dit klimaat van angst en wantrouwen kan elke provocatie in een tragedie omslaan. Dat heeft in ons verleden meer dan eens onderhandelingen doen mislukken. We moeten het tot elke prijs voorkomen.
De Nobelprijs voor de vrede die Santos heeft ontvangen, is niet alleen een hulde aan de dappere vasthoudendheid van de verdedigers van het vredesakkoord, maar ook een beves- tiging van wat hier op het spel staat. Het is afwachten of de prijs de regering zal helpen.
Vorige woensdag hebben de oppositieleiders met Santos gepraat. Maar het is onzeker of hun overleg iets zal opleveren. Het Democratisch Centrum is een sektarische partij, haar leiders zeggen dat ze het land van het ‘atheïstisch communisme’ willen redden. Ze suggereren dat wie in de vorige verkiezingen niet op Uribe heeft gestemd een medeplichtige van de terroristen is.
De situatie is hachelijk omdat Uribe geen echte reden heeft om een akkoord te willen: het is in zijn belang dat de nieuwe gesprekken worden gerekt tot aan de presidentsverkiezingen van 2018. Een terugkeer aan de macht van deze man, die de grondwet heeft gewijzigd om zijn herverkiezing mogelijk te maken, zou het belangrijkste resultaat van deze nationale crisis kunnen zijn. Dat rechtvaardigt natuurlijk elke leugen, elke valse informatie, elke verdraaiing van de waarheid.
Zelf heb ik nooit gedacht dat wij het volgende Venezuela zouden worden. Maar evenmin dat wij koppig het oude Colombia zouden blijven.