Magnette blijft bij zijn ‘non’
Ondanks loodzware druk van 28 EU-leiders zegt Magnette ‘non’ tegen een nieuw voorstel om het handelsverdrag met Canada te redden.
| Paul Magnette, de minister-president van Wallonië, verwierp gisteravond – samen met zijn regering – een bijgewerkt voorstel van de EU-Commissie dat het Cetahandelsakkoord met Canada alsnog moest redden. Een nieuwe versie van de ‘interpretatieve verklaring’ bij het akkoord, waaraan de hele dag gevijld was, botste alsnog op een ‘non’ in Namen. Het voorstel was het resultaat van een hele dag druk onderhandelen tussen Magnette, de Europese Commissie, vicepremier Didier Reynders (MR) en de Canadese minister van Handel Chrystia Freeland. ‘Er zijn verbeteringen, maar die zijn nog onvoldoende’, zei Magnette. Hij wil vandaag wel direct onderhande- len met de Canadezen.
De druk van de Europese leiders was in de loop van de dag enorm toegenomen op Magnette, die men verweet om politieke redenen een ‘Tsipras-moment’ na te streven – een verwijzing naar de Griekse premier en zijn referendum vorig jaar tegen de voorwaarden van een nieuw hulpprogramma.
EU-leiders hadden het duidelijk gehad met het verzet van Wallonië tegen het handelsverdrag met Canada. ‘De geloofwaardigheid van Europa staat op het spel. We gaan dit niet blijven accepteren. Er is naar de Waalse grieven geluisterd, Wallonië moet vrijdag zeggen of het ja of neen is’, zo vatte een diplomatieke bron de sfeer onder de 28 samen.
De Franse president François Hollande en de Italiaanse premier Mat- teo Renzi belden met Magnette opdat hij de nieuwe tekst zou aanvaarden. Magnette kreeg ook publiekelijk een oorvijg van zijn Europese partijgenoot Martin Schulz, de voorzitter van het Europees Parlement. ‘Als regio’s de vooruitgang van de EU blokkeren, zijn we in een bedenkelijke situatie beland’, zei Schulz, die het handelsakkoord voluit verdedigde. ‘In het Europees Parlement is er een brede meerderheid die het steunt. En veel bedenkingen van Wallonië zijn al opgevangen.’ Opvallend was ook dat PS-voorzitter Elio Di Rupo zijn kat stuurde naar de voortop van de sociaaldemocratische leiders – wellicht had hij geen zin om door zijn kameraden in de hoek gezet te worden.
Maar ook premier Charles Michel beleefde gisteren een kwade dag. Hij besefte dat deze kwestie geen goed doet aan het Europese aanzien van België, dat zichzelf zo graag uitroept als een van de beste leerlingen van de klas. Hij vreest ook dat dit ons land (lees: hemzelf ) gewicht zal kosten binnen de Europese Raad.
Philippe Lamberts, Europarlementslid voor Ecolo die gekant is tegen Ceta, liep in de perszaal rond met een grote glimlach: ‘Er zijn toch nog socialisten in Europa’, zei hij.
‘Er zijn toch nog socialisten in Europa’ PHILIPPE LAMBERTS Europarlementslid Ecolo
| De Groenen horen bij de meest volhardende tegenstanders van het Europees-Canadese handelsakkoord Ceta. Dat verzet leeft in brede lagen van de bevolking en heeft een hernieuwd elan gekregen nu het Waals Parlement tegen de goedkeuring van het verdrag heeft gestemd.
Staan de Walen alleen in hun verzet?
‘Helemaal niet. Dat blijkt wel uit de grote belangstelling voor onze Burgertop tegen Ceta. Er is bijvoorbeeld ook in Spanje veel tegenstand, waar steden als Barcelona en Madrid, maar ook sommige regio’s, zich in resoluties hebben uitgesproken tegen Ceta. Het is dus helemaal niet zo dat Wallonië de enige regio is die zich verzet. Alleen heeft door de typische Belgische staatsstructuur de Waalse stem meer gewicht dan die van regio’s in andere lidstaten. Trouwens, ook lidstaten zelf hebben grote bedenkingen. Zo heeft het Duitse Grondwettelijk Hof de regering opgedragen extra garanties te vragen. En ook in OostEuropa heeft men grote bedenkingen. Daarnaast is er ook veel tegenstand in de civiele samenleving, ook in Vlaanderen. De vakbonden, de ziekenfondsen, ngo’s zoals 11.11.11, consumentenorganisaties zoals Test-Aankoop, de milieubeweging – daar leeft veel tegenstand.’
Toch is alleen het Waalse verzet nu het struikelblok voor de ondertekening. Zijn alle andere landen dan bijgedraaid?
‘Het klopt dat een aantal politieke tegenstemmen in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk zijn gezwicht voor de druk. Dat geldt bijvoorbeeld voor vicekanselier Sigmar Gabriel in Duitsland of Landbouwminister Stéphane Le Foll in Frankrijk. Voor hen was het blijkbaar voldoende dat er een interpretatieverklaring is gekomen die uitleg geeft over hoe het verdrag precies geïnterpreteerd zal worden. Dat er zo’n verklaring is opgesteld om tege- moet te komen aan de bezwaren, geeft al aan hoe terecht de bezorgdheid is. Maar het probleem met die verklaring is dat die alleen de context weergeeft van het verdrag en juridisch geen enkele waarde heeft. Alle juristen die we daarover hebben geconsulteerd, bevestigen dat. Je kan een verdrag van 1.600 bladzijden ook niet met een annex van vier pagina’s bijsturen.’
Wat moet er gebeuren om Ceta aanvaardbaar te maken?
‘Voor ons is Ceta in zijn huidige vorm niet aanvaardbaar. Het is een nieuw type verdrag, dat veel verder gaat dan het vergemakkelijken van handelsbetrekkingen en het afschaffen van douanetarieven. Verdragen zoals Ceta leveren de democratie uit aan andere belangen. De regelgeving over de samenwerking werkt zo dat technici uit beide continenten gaan bepalen wat een mogelijke handelsbelemmering is en wat niet. Zij kunnen bepalen dat daarbij handel, concurrentie en groei voorop staan, en milieu, voedselveiligheid en sociale cri- teria een ondergeschikte rol spelen. Dat betekent dat bedrijven rechten krijgen die anderen niet hebben.’
Een belangrijk bezwaar was de arbitrageprocedure, maar die is intussen toch aangepast?
‘Die is inderdaad verbeterd, maar wij vinden dat er helemaal geen arbitrage nodig is. De handelsrechtbanken in de EU en Canada zijn perfect geschikt om geschillen te beslechten. Die hele arbitrageprocedure vindt zijn oorsprong in handelsverdragen die in de jaren 50 werden gesloten met landen waar de rechtbanken niet in staat waren om zich over dergelijke geschillen uit te spreken. Arbitrage blijft ook een heel dure procedure, waardoor die voor multinationals wel toegankelijk is, maar voor kmo’s niet.’
Wie zitten er in zo’n arbitragepanel?
‘Aanvankelijk waren dat zakenadvocaten. In het hervormde systeem wordt gekozen uit een pool van juristen met ervaring in internationaal handelsrecht.
Maar ook daar kunnen zakenadvocaten deel van uitmaken. Die moeten dus oordelen over geschillen, terwijl hun kantoor misschien ook multinationals verdedigt.’
Wat zegt de huidige ophef over de manier waarop dergelijke akkoorden tot stand komen?
‘Wij vinden dat er binnen de EU een debat gevoerd moet worden over hoe handel gereguleerd kan worden in het belang van iedereen, niet alleen in het belang van het bedrijfsleven. Wij zijn zeker niet tegen handel, maar de regulering moet in het algemeen belang zijn. Bij dit verdrag is dat niet zo. Dat er invoerheffingen geschrapt worden, daar is iedereen het mee eens. Maar het wezenlijke debat gaat over iets anders, namelijk hoe voorkomen kan worden dat zo’n akkoord invloed heeft op de wijze waarop de democratie werkt. Het gaat dan om dingen als patenten, de bankwereld, energie, voedselveiligheid, het klimaatbeleid. Op die beleidsdomeinen kan Ceta nu remmend werken.’
Normaal krijgt het parlement de kans om zijn oordeel te geven nadat de tekst is ondertekend. Volstaat dat niet?
‘Wij vragen inderdaad een serieus debat in het Europees Parlement. Wij sturen aan op een stemming over een resolutie: aanvaarden we Ceta, ja of nee. Maar de grote fracties in het parlement willen dat niet. Dat maakt natuurlijk deel uit van de bulldozer-tactiek waarmee dit akkoord er wordt doorgeduwd.’
Denkt u dat er een manier is om Ceta te redden én tegemoet te komen aan het Waalse verzet?
‘Aan de eisen die de Walen in hun resolutie naar voren hebben geschoven, zullen de andere partijen nooit tegemoet komen. Want die raken aan de kern van het akkoord. De kans is groot dat Paul Magnette te horen krijgt dat er rekening zal worden gehouden met zijn verzuchtingen. Een alternatief is om de delen van de tekst waarover geen discussie bestaat, wel te aanvaarden. En om over de rest opnieuw te onderhandelen.’
Hoe democratisch is de totstandkoming van Ceta geweest?
‘Dit is een voorbeeld van hoe het niet moet. Dat het euroscepticisme toeneemt, hoeft dan niet te verbazen. Dit is een illustratie van wat er leeft onder de mensen, namelijk dat de Europese Unie geen zorg draagt voor de mensen of voor het milieu, maar in hoofdzaak oogt heeft voor de economie en de handelsbelangen. Dat gevoel wordt hierdoor versterkt. Dit gaat over het wezen van de Europese Unie.’