‘De impact van angst is groter dan stralingsgevaar’
Volgens Greenpeace is de straling in het Japanse dorp Iitate, bij Fukushima, te hoog om de inwoners ernaar te laten terugkeren. Onzin, zegt Hans Vanmarcke, van het Studiecentrum voor Kernenergie. ‘De straling is er niet groter dan de gemiddelde medische blootstelling in Japan.’
BRUSSEL | Op 11 maart is het zes jaar geleden dat de zware kernramp in het Japanse Fukushima plaatsvond. De ramp in de kerncentrale was het gevolg van een tsunami, na een aardbeving. Zes jaar later wil de Japanse regering de bevolking van Iitate, een dorp op ongeveer 35 kilometer van Fukushima, naar huis laten terugkeren.
Onverantwoord, vindt Greenpeace. De milieuorganisatie voerde in november zelf metingen uit in het gebied. De straling is hoger dan officieel wordt gecommuniceerd, zegt Greenpeace, en dat houdt belangrijke gezondheidsrisico’s in. De bevindingen zijn gepubliceerd in het Greenpeacerapport No return to normal.
Volgens Hans Vanmarcke, verbonden aan het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol, is het gebied inmiddels wél proper genoeg, maar willen de meeste bewoners zelf niet naar hun dorp terug. Vanmarcke is ook voorzitter van Unscear, het wetenschappelijk comité van de VN over de effecten van nucleaire straling. Over de straling in de omgeving van Fukushima spreekt hij in persoonlijke naam.
Greenpeace spreekt na metingen in Japan van alarmerend hoge stralingsniveaus die een terugkeer van burgers onverantwoord maakt. Maar met die straling valt het volgens u mee?
‘Met de metingen van Greenpeace lijkt me niets mis, maar de interpretatie ervan gebeurde se- lectief. Bij straling is er veel variatie. In een woning, en zeker dicht bij een open haard, kan die plots veel hoger liggen. Bijvoorbeeld als er hout van besmette bomen werd verbrand en dat hout in de haard blijft liggen.’
Dat lijkt niet erg gezond, om in een huis met zo’n besmette open haard te wonen?
‘Neen, maar je zou de open haard ook kunnen weghalen. De terugkeer van mensen naar een gebied waar een kernramp heeft plaatsgevonden, is uiterst delicaat. Maar in dit geval lijkt me de perceptie, en de psychologie van de burgers, belangrijker dan het stralingsgevaar.’
‘De meeste inwoners willen niet terug naar huis. Ze gaan niet graag in besmet gebied wonen, waar bovendien de infrastructuur verdwenen is en de huizen jarenlang verwaarloosd zijn. Velen hebben de voorbije jaren wellicht elders een leven opgebouwd.’
‘Sommigen worden ook gedwongen terug te keren, want ze verliezen hun compensatie. De weerstand om terug te keren naar het getroffen gebied heeft dus meer met een gevoel dan met straling te maken.’
Want eigenlijk is het gebied proper genoeg?
‘Dat denk ik wel. Toch is de perceptie van deze inwoners wel degelijk reëel. Ze hebben meer klachten over depressies, ze voelen zich slachtoffer van de kernramp. Hun gevoel moet ernstig worden genomen, er moet met hen over worden overlegd.’
‘Als die mensen terugkeren naar hun getroffen dorp, is hun blootstelling aan straling vergelijkbaar met de gemiddelde medische blootstelling in Japan, over een periode van zeventig jaar. Die bedraagt in Japan meer dan twee millisievert per jaar, vergelijkbaar met de blootstelling in ons land.’
‘Nog een ander vergelijkingspunt: in de Ardennen ligt de straling gemiddeld twee millisievert hoger dan in de Kempen. Wie van de Kempen naar de Ardennen verhuist en daar een leven lang blijft wonen, wordt dus ook levenslang aan twee millisievert extra blootgesteld.’ ‘In een woning, en zeker dicht bij een open haard, kan straling veel hoger liggen. Bijvoorbeeld als er hout van besmette bomen in werd verbrand’
‘De weerstand om terug te keren naar het getroffen gebied heeft meer met een gevoel dan met straling te maken’