Hoge stroomfactuur of hoge belastingen?
Open VLD wil lager dividend voor gemeenten Die waarschuwen voor hogere belastingen Is dit een vestzak-broekzakoperatie?
‘De Vlaamse gemeenten kregen samen 400 miljoen euro uit intercommunales, dat is 4,4 procent van hun inkomsten’ ANNE-LEEN ERAUW (BELFIUS) ‘Onder meer de mislukte liberalisering van de elektriciteitsmarkt is de oorzaak van de prijsstijging’ CARL DEVLIES (CD&V) Schepen in Leuven
BRUSSEL | ‘ De stroomfactuur voor een gezin met drie leden zou in Kortrijk met 120 euro kunnen dalen.’ Met die stelling opende Open VLD-kamerlid en burgemeester Vincent Van Quickenborne gisteren in Het Laatste Nieuws de discussie over de dividenden die gemeenten via energie-intercommunales halen uit hun participatie in het distributienet.
Netbeheerder Eandis bijvoorbeeld deelde in 2015 179 miljoen euro uit aan de gemeenten. Vroeger was dat bedrag zelfs nog veel hoger. Alleen al de netbedrijven achter Eandis keerden de jongste 5 jaar 1,056 miljard aan dividenden uit aan de gemeenten en deels aan Electrabel die in de periode 2011-2013 nog in Eandis participeerde. Voor Infrax was dat 413,4 miljoen.
Vraag is natuurlijk of de verlaging van de energiedividenden – bijvoorbeeld tot twee procent, zoals Van Quickenborne voorstelt – niet leidt tot een vestzak-broekzakoperatie. Gemeenten zullen de neiging hebben elders nieuwe inkomsten te zoeken.
Alternatieve belasting
De stad Gent krijgt dit jaar 16,5 miljoen euro uit dividenden. Dat komt overeen met twee procent van de stedelijke begroting. Als de gemeente Mol de 1,15 miljoen euro aan dividenden die het nu int, zou mislopen, komt dat neer op een verhoging van de opcentiemen met 1 procent, rekent schepen van Financiën Peter Van Rompaey (CD&V) voor.
Volgens Anne-Leen Erauw, senior analist van Belfius, haalden de Vlaamse gemeenten in 2015 samen 400 miljoen euro uit de intercommunales. Dit komt neer op zo’n 4,4 procent van hun 9 miljard euro aan inkomsten ‘ uit exploitatie’. Volgens Geert Gielens, hoofdeconoom van Belfius, kunnen die inkomsten beschouwd worden als een soort alternatieve belasting. ‘Als die inkomsten verdwijnen, zullen de gemeenten de belastingen moeten verhogen.’
Voor Van Quickenborne hoeft dat allemaal niet. ‘ De gemeenten moeten de tering maar naar de nering zetten’, vindt hij. ‘ En als ze meer inkomsten willen halen bij hun burgers, moeten ze dat maar open en bloot doen op de belastingbrief, niet via de slinkse omweg van de stroomfactuur.’
Al vindt netbeheerder Eandis absoluut niet dat het om een verdoken belasting gaat. ‘De gemeenten zijn vandaag eigenaar van de distributienetten, ze hebben recht op een marktconforme vergoeding. Ze krijgen daarvoor 5,24 procent, een vergoeding die door de Vreg wordt vastgelegd als marktconform. Als die omlaag moet naar 2 procent, zal het niet meer interessant zijn voor gemeenten’ klinkt het. ‘De vraag is of men dan nog wel een andere investeerder vindt?’
‘Als we het debat voeren over verdoken belastingen, moeten we vooral kijken naar de openbare dienstverplichtingen die in de stroomfactuur zijn geslopen’, zegt de Leuvense schepen van Financien Carl Devlies (CD&V). ‘De stijgende elektriciteitsprijzen zijn de verantwoordelijkheid van de Vlaamse regering en van de mislukte liberalisering van de elektriciteitsmarkt.’
Hoe dan ook zijn de dividenden uit de energie-intercommunales de voorbije jaren al gezakt, en zul- len ze waarschijnlijk nog meer zakken als de netbeheerders straks meer moeten investeren in de uitbouw van slimme energienetten. Het betekent dat de gemeenten waarschijnlijk toch op zoek moeten naar andere inkomstenbronnen of besparingen. De marktconformiteit van een rendement van meer dan vijf procent in tijden van lage rentes doet ook meer dan één wenkbrauw fronsen.
In elk scenario blijft een strikte regulering en een onafhankelijke energieregulator nodig. Als de Vlaamse energiewaakhond Vreg de netbeheerders een dividend van hooguit twee procent zou opleggen, moet het diezelfde netbeheerders er ook van overtuigen om die lagere kostprijs door te rekenen in lagere tarieven voor de consumenten. Een rechtgeaarde monopolist doet dat niet uit zichzelf.