Na millennia tasten theologen nog altijd in het duister. vraagt zich dan ook af of we nog subsidies moeten vrijmaken voor faculteiten theologie. De hagiografie van SintJuttemis

In 2011 stuurde de theoloog Robert A. Maundy een abstract, een resumé van een academisch artikel, naar twee theologische congressen: ‘ The paradoxes of darwinian disorder. Towards an ontological reaffirmation of order and transcendence.’ Maundy was ruimdenkend: hij schreef zowel de protestantse Vrije Universiteit Amsterdam (VU) aan als een congres in Krakau in samenwerking met de Pontificale Universiteit van Johannes Paulus II. De inzending werd op beide congressen aanvaard, na beoordeling door academische experts, en opgenomen in de officiële congresbundels.

Het probleem was dat Maundy’s verhaal volstrekte onzin was. Dat kan ik weten, want ‘Robert A. Maundy’, zoals de oplettende lezer inmiddels in de smiezen had, is gewoon een anagram van mijn naam. De tekst, die ik bij wijze van grap opstuurde, is een aaneenrijging van grammaticaal correcte maar inhoudsloze zinnen, doorspekt met pedante woordenkramerij, theologisch jargon en een occasioneel citaat van een echte theoloog. Het bevat zinsneden als ‘ if we reframe our sense of locatedness of existence within the space of radical contingency of spiritual destiny, then absolute order reemerges as an ontological possibility’.

De organisator van de VU-conferentie, in verlegenheid gebracht na de bekendmaking van de hoax, riep ter verdediging in dat postmoderne theologie ‘wel vaker ondoordringbaar’ is. Dus hoe kon de arme man het verschil merken? En gelijk had hij. Maar is er geen stront aan de knikker, als je zelf het verschil niet merkt tussen opzettelijke onzin en ernstige inzendingen?

Theologie is een ‘ subject without object’, zoals de afvallige predikant Dan Barker ooit zei, een discipline zonder voorwerp. En wie geen onderzoekbaar studieobject heeft, vervalt binnen de kortste keren in obscurantisme en dikdoenerij. Die trekt een mistgordijn op om te verhullen dat hij niets te zeggen heeft. Daarom is theologie een nepdiscipline, luchtfietsen voor gevorderden.

Enkele dagen geleden verstuurde ik deze tweet: ‘ No self-respecting university should have a Faculty of Theology. Even a Faculty of Astrology would make more sense. At least stars exist.’ Die tweet is in de eerste plaats een grap, maar de boodschap is bloedserieus: theologie hoort net zo min thuis aan een wetenschappelijke instelling als pakweg astrologie, alchemie of acupunctuur – om bij het begin van het alfabet te blijven. A fortiori niet als dat met overheidssubsidies wordt betaald.

Rik Torfs, rector van de KU Leuven, pikte mijn tweet op in zijn column gisteren (DS 27 februari). Hij vindt dat mijn uitlating getuigt van een ‘dogmatische’ opstelling, en eindigt met een omineuze verwijzing naar ‘boekverbrandingen’. Het is een beproefde techniek, wanneer je geen antwoord weet te verzinnen op een argument, om te doen alsof je tegenstrever je monddood wil maken. Natuurlijk denkt geen haar op mijn hoofd eraan om mensen het recht op de beoefening van theologie te ontzeggen, of om theologische traktaten te verbranden. (Dat is zo’n bron van humor, die wil ik niet missen!)

Laten we het eens omdraaien. Zou Torfs onderzoeksbudget en campusruimte vrijmaken voor een faculteit astrologie aan zijn universiteit? De vraag stellen is ze beantwoorden. Wil dat zeggen dat Torfs ‘dogmatisch’ is, dat hij horoscopen wil laten verbran-