Vegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat

Vegetariërs zijn niet per definitie de redders van het klimaat. Het hangt er van af wat ze eten. Lokaal voedsel is niet altijd goed, eten van ver niet altijd slecht.

BRUSSEL | Wat moeten we eten als we met ons eetpatroon geen aanslag willen plegen op het klimaat? Dat we beter minder vlees eten omdat vlees een veel grotere CO2-impact heeft dan groenten en fruit, daarover bestaat geen twijfel (DS 22 februari). Maar vegetarisch eten is niet altijd beter. Zeker niet als in de plaats heel veel kaas wordt gegeten (zie grafiek). En wat groenten en fruit betreft, hangt het er ook nog maar van af.

Voedselkilometers

De liberalisering van de wereldhandel heeft tot gevolg dat ons voedsel niet alleen uit eigen land maar vanuit de hele wereld komt. Met voedselkilometers (de afstand die ons voedsel aflegt van het veld tot het bord) als gevolg. De tijd dat we asperges alleen in mei en juni en blauwe bessen alleen in de zomer aten, ligt achter ons. Alles is intussen het hele jaar rond verkrijgbaar.

Op het eerste gezicht ontstaan daardoor bizarre situaties. Zo importeren we meer dan 5.000 ton asperges, hoewel we ook meer dan 2.000 ton exporteren. Een van onze succesproducten zijn appels. We exporteren er jaarlijks 235.000 ton van, maar importeren toch nog 150.000 ton.

Hoe schadelijk voor het klimaat is al dat gesleep met voedsel over de wereld? Landbouw- en voedingsproducten vertegenwoordigen 28 procent van het volume dat getransporteerd wordt over de Europese wegen. Maar van alle broeikasgassen die bij de productie van voeding vrijkomt, is slechts 11 procent voor rekening van vervoer. De meeste broeikasgassen komen trouwens vrij op het traject winkel-consument.

Voedselkilometers zeggen dus wel iets over duurzaamheid van voeding, maar niet alles. Negentig procent van wat we eten wordt geproduceerd binnen een straal van 300 km en transport over de weg heeft relatief gezien een kleine impact op de CO2-uitstoot.

Het is ook niet omdat het van ver komt dat het wél een grote CO2-impact heeft. Exotisch fruit – zoals bananen, citrusvruchten of ananas – komt met de boot. Omdat zo enorme volumes tegelijk getransporteerd worden, is ook die CO2-impact beperkt. Wel absoluut te vermijden is alles wat met het vliegtuig wordt vervoerd: vooral zacht fruit en sommige groenten. Zoals blauwe bessen, waarvan we in de eerste tien maanden van vorig jaar 35 ton met het vliegtuig vanuit Chili importeerden. Of de 1.300 ton asperges uit Peru, of de 1.700 ton boontjes uit Kenia.

Sla uit Italië

Het advies ‘eet lokaal’ moet dus in functie van het klimaat worden uitgebreid tot ‘eet lokaal of laat het met de boot komen’. Maar meer nog dan de afstand, speelt de manier van produceren een rol. Kropsla, geteeld in de zomer in volle grond, heeft een zeer kleine CO2uitstoot. Maar in de winter is Belgische sla, die in een verwarmde serre is geteeld, een heel ander verhaal. Dan kunnen we in de herfst beter sla uit Italië halen, waar de zon langer schijnt. Dat geldt ook voor andere groenten, zoals tomaten. Spaanse tomaten hebben in de winter een kleinere CO2-impact dan Belgische, ook al moeten ze met de vrachtwagen helemaal tot hier worden gebracht.

Koeling

De glastuinbouw, die heel wat energie verbruikt, is de jongste jaren wel veel zuiniger geworden. Warmtekrachtkoppeling, een techniek waarmee uit aardgas zowel warmte als elektriciteit wordt opgewerkt, is standaard geworden. En het Instituut voor Landbouw en Visserij ontwikkelde de superzuinige EXE-kas. Uit de eerste testen blijkt een besparing van 34 procent energie door goed te isoleren en door energie-efficiënt te ontvochtigen.

Wat voor warmte geldt, geldt ook voor koeling. Het lijkt voor de hand te liggen dat we het hele jaar door het best Belgische appels eten in plaats van Nieuw-Zeelandse. Dat geldt ook negen tot tien maanden van het jaar. Maar van juni tot augustus hebben de Nieuw-Zeelandse appelen die met de boot naar hier komen een lagere uitstoot dan de Belgische appelen die dan al tien maanden in de koeling liggen.

Van juni tot augustus hebben de Nieuw-Zeelandse appelen die met de boot naar hier komen een lagere uitstoot dan de Belgische appelen die dan al tien maanden in de koeling liggen Eet lokaal of laat het met de boot komen. Vervoer per vliegtuig is taboe