Vlaamse kunstenaars hangen de beest uit in Frankrijk
Kunstenaars zijn gek op dieren. Ze zijn raadselachtig en fascinerend en lenen zich tot krachtige symboliek. Het Musée de Flandre laat zien hoe dat in zijn werk gaat bij Fabre, Delvoye, De Bruyckere en anderen.
De beroemde Vogel van Thierry De Cordier, die uitbazuint dat hi j nie ts te mak en wil hebben met de twintigste eeuw, stond al op veel plekken. Ook minder aantrekkelijke. Nog niet eerder was dit sleutelwerk uit de collec tie van het Smak te zien in een historisch museum, zinvol omringd door oude kunst.
In het Musée de Flandre in Cassel zie je he t beeld eerst vanop de rug . Op de achtergrond: een calvarie van de Antwerpse schilder Joos Van Cleve. Een werk dat er fijntjes op attendeert dat ook De Cordiers man van smarten een kruisgang voorstelt. Deze bewaker van de groente tuin, losgerukt van zijn wortels, lijkt hier alle miserie van de wereld te torsen.
De vogelman van De Cordier , maar ook de paarden van Berlinde De Bruyck ere, de ge tatoeëerde varkens van Wim Delvoye, de dierenmetamorfoses van Jan Fabre en de kippen van Koen Vanmechelen: het zijn ijkpunten in hun oeuvres en vaak gereproduceerde beelden. W e denken ze te k ennen, we schatten ze in één oogopslag in.
Maar wat als we er wat langer bij stilstaan? Het Musée de Flandre bewijst deze topstukk en een dienst door ze in te bedden in een collectie en een ri jkdom aan be tekenissen te laten oplichten. T hierry De Cordier onthult hier vele gedaanten: die van kluizenaar, mysticus, artiste penseur en prediker in de woestijn. Het museum geef t zi jn werk alle ruimte en voegt zinvolle echo’s toe. Zo wordt De Cordiers hanenpotengeschrif t gekoppeld aan oude boeken over bijgeloof en volkswijsheid.
Rubens
Het begon met L’odyssée des ani
maux, een overzicht van ze ventiendeeeuwse dierenschilders. Cassel liet vorige herfst de weelde zien van pluimveestukken en jacht taferelen: een Vlaamse specialiteit. A poil et à
plumes voegt daar een hedendaags luik aan toe. Niet met moderne fijnschilders of animaliers, maar me t kunstenaars die het onderwerp met evenveel diepgang en raf finement aanpakken als de oude meesters.
‘Fabre, Delvoye, MarieJo Lafontaine: ze zi jn gehecht aan een realistische weergave,’ zegt directrice Sandrine VézillierDussart. ‘Maar hun voorstelling van dieren is daarnaast ook complex en gecodeerd. ’ Er zi jn nog meer verwantschappen, vindt ze. Fabre werkt graag in reeksverband en in opdracht. ‘Of neem Wim Delvoye, die een slim spel speelt me t onze beeldcultuur: net als in Rubens kan je een gewiekste ondernemer in hem zien. ’
Fascinerend zijn de vele referenties. In Flander s fields, sleutelwerk van Berlinde De Bruyckere, roept het lot van paarden op he t slagveld op: het offer van het onschuldige dier, de wreedheid gecombineerd me t he t beeld van troost. De drie epische sculpturen worden gek oppeld aan een monumentaal schilderi j me t Casselnaren die capituleren voor Filips II. Én aan een heroïsch tafereel uit de Guldensporenslag . Le cheval van de bricoleurclasseur Patrick Van Caekenbergh, opgebouwd uit groentenbokalen, borden en bestek, ver wijst naar ons voedingspatroon. En dat is ook he t onderwerp van de e tsen De vette en de magere keuken van
Pieter Bruegel en van De vismarkt van J an F eyt, een schilderi j uit
L’odyssée des animaux dat mocht blijven hangen.
Jan F abres oeuvre is sterk verknoopt met de traditie van de Vlaamse meesters, en thema’s als dood en vanitas. In Cassel is onder meer een letterlijke nature morte te zien: een met scarabeeën beklede doodskist, getransformeerd tot zwaan.
Koen V anmechelen, enthousiast kweker van multicultureel pluimvee, is hier nie t toe vallig ondergebracht in een curiositeitenkabinet. Zijn topstuk is de Mechelse Bresse uit 2002. Maar evengoed kruist hij kippen met opgezette reptielen, of fabriceer t hij een hybride, in marmer be vroren woestijnlyx.
Menselijke trekjes
Zijn werk roept steeds vak er de Boschiaanse traditie op van het fantastische en de fabelwezens. F rans Snyders’ stille ven, me t dode vogels en een kat, past hier wonder wel bij.
Ook de uitsmi jters van dit me t zorg samengestelde dierencarna val mogen er zijn. Michel Vanden Eeckhoudt toont foto’s van dieren in opsluiting, met zeer menselijke trekjes.
Tussen faience me t vogelmotie ven ontvouwt Eric De Ville zijn beeld van een fic tief paradi js. H et is een verdacht vreedzaam, haast surrealistisch tafereel. Z eker als je wee t dat De Ville furore maakte met fotocollages van de toren van Babel, gebaseerd op verknipte skylines van grote steden. Pure virtuele realiteit.
‘Net als in Rubens kan je in Wim Delvoye een gewiekste ondernemer zien’