Zolang de wapens niet zwijgen, rammelen de magen
Er dreigt weer hongersnood in Afrika – vooral door zware gewapende conflicten. Immoreel en onaanvaardbaar, zeggen de Verenigde Naties. ‘Als we nu niets doen, dreigt de grootste humanitaire ramp sinds de oprichting van de VN.’
BRUSSEL | ‘In J emen ontmoe tte mijn team een meisje dat ge vlucht was, en nog steeds granaatsplinters in haar benen had. Zelf maakte ik er kennis me t een der tienjarig meisje dat gevlucht was uit de Jemenitische stad Taizz, en in haar eentje voor zeven broertjes en zusjes moest zorgen. Ik sprak met families die ontheemd waren doordat hun huizen door luchtaanvallen waren vernietigd. Allemaal vertelden ze me drie dingen. Ze hebben honger, ze zijn ziek en ze willen vrede, zodat ze kunnen terugkeren naar hun huis.’
Dat vertelde Stephen O’Brien, de VNcoördinator voor noodhulp, vorige week aan de V eiligheidsraad van de VN. Hij bracht verslag uit van missies naar Jemen, ZuidSoedan en Somalië. H et was een huiveringwekkende aaneenschak eling van de droevigste vormen van menseli jk leed. Twintig miljoen mensen hangt ernstige onder voeding boven he t hoofd. Als we nu nie ts doen, dreig t het grootste humanitaire drama sinds de oprichting van de VN, aldus O’Brien. T er vergeli jking: toen Bob Geldof in 1984 Band Aid organiseerde, stonden de le vens van acht mil joen Ethiopiërs op he t spel.
De VN hebben op k orte termi jn 4,4 miljard dollar nodig . De oproep heeft zijn effect niet gemist. De hongersnoden in Afrika hebben he t wereldnieuws gehaald. Gisteren besliste het noodhulpconsortium 1212 om in België een inzamelingsac tie te houden voor de getroffen landen ( zie inzet).
Toch is de situatie nu anders dan bij veel voorgaande hongersnoden. Het gebrek aan voedsel wordt niet alleen veroorzaakt door misoogsten, wanbeleid, droog tes of natuurrampen, maar vooral door ge wapende conflicten. Ook O’Brien benadrukte dat in zi jn toespraak tot de V eiligheidsraad. ‘Voortgaan op het pad van oorlog en militaire veroveringsdrang levert gegarandeerd meer mislukkingen en morele schande op.’
Ook hulpverleners belaagd
Elk van de vier landen waar 1212 nu geld voor inzamelt, wordt geteisterd door zware ge wapende conflicten. In Jemen vechten de door SaudiArabië gesteunde regeringstroepen tegen de sjiitische H outhirebellen. In ZuidSoedan woedt al vier jaar lang een burgeroorlog tussen de regering en opstandelingen. I n Soma lië worden miljoenen mensen bedreigd door droog te. V oedselhulp raakt moeilijk ter plaatse omdat de terreurgroep AlShabaab delen van het land onder controle heeft. In Nigeria ten slot te verslechterde de voedselsituatie doordat miljoenen mensen uit angst voor de terreurgroep Boko Haram gevlucht zijn naar moeilijk toegankelijke streken.
Is noodhulp in die omstandigheden wel mogeli jk? ‘Het erg gepolitiseerde karakter van die crisissen maakt het er voor hulpverleners inderdaad niet gemakkelijker op’, zegt Bruno De Cordier , docent H umanitair Beleid aan de Universiteit Gent. ‘Ook de aura van onpartijdigheid van de hulp is weg gevallen.’
Hulpverleners worden zelf vak er het slachtoffer van politiek geweld of misdaad. O’Brien gaf daar voorbeelden van. I n Somalië werden vorig jaar veer tien hulpverleners omgebracht door AlShabaab, terwijl regeringstroepen verk eersaders blokk eren. In Taizz, een stad in Jemen, was door he t ge weld al sinds augustus 2016 geen voedselhulp meer gearriveerd. En in de ZuidSoedanese regio’s Leer en Mayendit wordt de toegang voor noodhulp al jarenlang gehinderd door ge weld.
‘Miljoenen mensen wordt hulp ontzegd door stri jdende par tijen’, tweette O’Brien eerder deze maand al. ‘Immoreel, onwettelijk en onaanvaardbaar. W e moe ten nu toegang krijgen.’
Niet helpen is g een optie
In de jaren 80 was er nog schroom om geweld te gebruiken tegen hulpverleners, maar die is weg gevallen, zegt De Cordier. ‘Toch zijn er nog manieren om te blijven werken in dergelijke conflictgebieden zelf. Via lokale organisaties, informele autoriteiten of religieuze instellingen. En met een laag profiel. H et k omt erop aan de juiste lokale par tners uit te kiezen.’
Bogdan Vanden Berghe, algemeen directeur van ont wikkelingsorganisatie 11.11.11, beaamt dat het niet evident is om in dergeli jke omstandigheden efficiënt hulp te verlenen. ‘Er is vaak ook corruptie, ge wapende groepen die een deel van de koek willen. Maar als mensen van de honger dreigen om te komen, moeten ze natuurlijk wel geholpen worden.’
De noodhulp kan nu mensen van de hongerdood redden, maar zolang de oorlogen duren, blijft de voedsel