NEDERLAND GIDSLAND

Woensdagavond, na de Nederlandse verkiezingen, over viel mi j een vreemd ge voel. Een ge voel van normaliteit. Plotseling leek het om doodgewone verkiezingen te gaan. P remier Mark Rutte verloor zetels en won. Geert Wilders won zetels en verloor. Zo zijn verkiezingen altijd. Ze k ennen winnaars. En verliezers die argumenten hebben om zich winnaars te noemen. In een echte democratie zijn er geen verliezers. Vae victis, wee de overwonnenen, geldt er niet. Niemand belandt in de gevangenis.

Hoe dan ook, dat het extremisme in Nederland nie t zege vierde, is een bron van vreugde. Niet van naïe ve vreugde. Er zi jn altijd wel redenen om een bee tje ontevreden te zi jn. Ook gematigde N ederlandse partijen bli jven nie t helemaal immuun voor ideeën die met de grenzen van de mensenrechten flir ten. En N ederland is maar Nederland, hoor je ook, he t is wachten op Frankrijk en he t verkiezingsresultaat van Marine Le Pen. Allemaal waar. Maar we mogen optimisme niet vrezen. ‘Schrijf over de ogenblikken/ waarop de loopbruggen/ van de vriendschap duurzamer blijken/ dan de wanhoop.’ Aldus de P oolse dichter Adam Zagajewski.

Want misschien is N ederland echt een gidsland, meer dan in de jaren 70 toen het zelf beweerde dat te zi jn, terwijl alleen al het bijbehorende moralistische sausje naar het tegendeel smaakte. Duideli jk werd in ieder geval dat gematigde politieke partijen, zonder de democratische spelregels op hun k op te ze tten, verkiezingen kunnen winnen. VVD, CDA, D66, GroenLinks deden dat gewoon. Bovendien met programma’s die grondig van elkaar verschillen en tegelijk redelijk blijven. Redelijkheid hoeft niet tot eenheidsworst te leiden.

Hopelijk helpt he t bemoedigende verkiezingsresultaat om t wee kwalijke maat schappelijke trends in te dijken. Vooreerst hebben we geen behoef te aan een burgerparlement me t zorgvuldig uitgelote mensen die de samenstelling van de be volking weerspiegelen. Z onder k euze, me t loting . De uitverkorenen zouden dan na een grondige, pijnlijk redelijke discussie samen beslissen wat het beste voor ons allemaal is. Alsof rationele mensen alti jd redeli jk, en redelijke mensen enk el rationeel zi jn. De gedachte dat voor elk maatschappelijk probleem één juiste oplossing bestaat die we vinden als we er maar genoeg en met velen over praten, is een misvat ting. Er is meer dan één weg die nie t onredeli jk is. R utte kan, maar ook K laver. I emand als G eert Wilders, die zelf gelooft in een unieke juiste aanpak, wordt nie t afdoende bestreden door één, maar door vele meningen. L aat honderd bloemen bloeien.

Ook op een t weede punt toont N ederland de weg. Je overwint foute ideeën niet door ze te verbieden, maar door ze te bestrijden. Extremistische politici dromen ervan dat hun ideeën worden verboden, want dat verhoog t hun status. G een enk ele vrucht smaakt zoals een verboden vrucht. En wie nooit een boek heeft gelezen, zou er toch aan beginnen op voor waarde dat het niet mag . Door binnen te dringen in een verboden domein voelt een aarzelend mens

Iemand als Geert Wilders wordt niet afdoende bestreden door één, maar door vele meningen

zich opeens een held en een dwarslig ger. Een re volutionair verkleed als een volgeling.

De voorbi je jaren gingen ook bi j ons stemmen op om de vri jheid van meningsuiting enger te definiëren. Een inperking van mensenrechten om mensenrechten te beschermen, zoie ts. M isschien moe t dat soms, en he t Europees V erdrag voor de Rechten van de Mens biedt er ook een juridisch instrumentarium voor . M aar soms betekent ook: zelden. En onder strikte voorwaarden. Daar zi jn we vaak on voldoende sereen in.

De N ederlandse verkiezingen werden gewonnen door doodgewone politieke partijen, als we Wilders e ven vergeten, inclusief de vraag of hij bij de winnaars hoort. En dat allemaal zonder al te veel morrelen aan mensenrechten. Mooi.

Er viel mij trouwens nog wat anders op, toen ik de N ederlandse lijsttrekkers in de verkiezingsnacht hoorde sprek en. Z e straalden naar elkaar een zek ere vriendelijkheid, zelfs warmte uit. Spannend om zien was wie he t aandurfde om ook G eert Wilders te feliciteren, en wie niet. Eigenlijk een mooie vraag: wens je een nie tdemocraat geluk met zijn overwinning in een democratische verkiezing? Een dilemma. Misschien feliciteer je hem enkel als je zeker wee t dat hi j ondanks winst eigenli jk verliest. Want als hij echt wint, bestaat het risico dat he t zi jn laatste over winning is. Niet omdat hij daarna weer verliest, maar omdat vrije keuze plotseling niet meer nodig blijkt om het juiste beleid te voeren. Het enige juiste. V erkiezingen zi jn dan enk el administratieve overlast.

Rik Torfs is rector van de KU Leuven. Zijn column verschijnt wekelijks op maandag.