JAN JAMBON & KOEN GEENS
‘Meer hadden we niet kunnen doen voor de slachtoffers. Wel hadden we sneller iets moeten doen’
BRUSSEL | Het greep ook de ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken naar de keel, de ge tuigenis van Karen Northshield in deze krant (DS
18 maart). In Zaventem werd de jonge vrouw door de terroristen voor het leven verminkt, vandaag voelt ze zich aan haar lot overgelaten door de Belgische overheid en de verzek eraar van de luchthaven. Ook andere slachtoffers getuigden de voorbije dagen over een gebrek aan erkenning. Hebben jullie veel contact gehad met slachtoffers?
Jambon: ‘Er is een aantal k eren contact geweest, maar misschien niet vaak genoeg . Na de cri de
coeur in de parlementaire onderzoekscommissie 22/3 is he t wel structureel aangepakt. Toch hadden we dat als regering vroeger mogen doen. Achteraf gezien.’ Geens: ‘Ik en mi jn dienst (Fonds voor Hulp aan Slachtof fers van Opzetteli jke Geweldda
den, red.) hebben veel slachtof fers gehoord en gezien, maar we zaten daar me t een probleem. Zeker in he t begin kón he t gewoonweg niet. Uit vorige er varingen – zoals bi j de gase xplosie in Gellingen – hadden de diensten, in mijn geval het parket, geleerd dat he t niet goed was dat politici zelf veel initiatief nemen. Toen de eerste slachtof fers begraven werden, bloedde mi jn hart. Ik vond dat ik daar moest zijn. Maar het was duidelijk de bedoeling dat politici daar nie t aanwezig waren. G eleidelijk aan merk je wel dat er bi j die slachtoffers een ge voel ontstaat van: hey, wij bestaan ook nog! M aar het is pas als zi j er klaar voor
zijn, dat he t kan. Als je nog maar de indruk zou ge ven dat je komt recupereren, loopt he t mis.’
Jambon: ‘Helemaal mee eens. Vanuit menselijk oogpunt wil je íéts doen, maar he t onderzoek is natuurlijk ook belangrijk. Er ís geen goeie positie op zo ’n moment. Maar dat zi jn natuurlijk toestanden die voor de slachtof fers moeilijk begrijpbaar zijn. Ik denk ook nie t dat we meer hadden kúnnen doen, wel dat he t sneller had gemoe ten. Toen we hen een paar wek en geleden ontvingen, heb ik nadien wel wat gewetensonderzoek gedaan, ja. En ik denk dat we sneller hadden moeten overgaan tot geïndividualiseerde begeleiding voor die mensen.’ U had ook sneller druk kunnen zetten op de verzekeraars.
Geens: ‘Men heeft veel kritiek op de verzekeraars, die zijn een beetje traag. Maar er zi jn bijna geen landen waar terrorisme verzekerd is. In België is dat wél het geval. Dat is schit terend, én tegelijk een handicap. Dat de objectieve aansprakelijkheid van de MIVB en Brussels Airpor t verzekerd is als er een terroristische aanslag gebeur t, dat is redelijk spectaculair, hoor. In het andere geval móét de overheid werken, zoals in F rankrijk. Maar bij ons gaat he t dus anders. H et “Fonds” geeft noodhulp, maar komt pas financieel tussen als niemand anders be taalt. Ik heb nu geleerd dat he t Fonds beter zou voorschieten en in regres terugvorderen via de verzek eraars.’ In onze krant deed de BelgischAmerikaanse Karen Northshield dit weekend haar verhaal. Hoe leest u zoiets als mens, als verantwoordelijke minister?
Jambon: (knikt) ‘Ik denk dat dat ... bij iedereen he tzelfde zal doen, zo’n verhaal. Alleen ver wacht men van ons soms dingen die we nie t kúnnen inlossen. Als het parket “njet” zegt, kunnen de verwachtingen van dat meisje – en ik begri jp dat – van een andere orde zijn dan op dat moment mogelijk is. Dat is een
heel lastige situatie.’
Geens: ‘Het moeilijke is ... (wikt zijn woorden) Ik zou heel ongelukkig zijn mocht men eraan twijfelen dat we er nie t alles aan zouden doen om er binnen de week te staan als ze ons bezoek zou vragen. H etzelfde geldt voor de begrafenissen. Als die voor politici toegank elijk waren geweest, dan waren we daar met velen naar toe gegaan.’
Jambon: ‘Dat was misschien ook niet goed ge weest.’
Geens: ‘Nee, helemaal nie t. Maar de vraag is alti jd opnieuw: wat bedoelt men me t in de steek laten? Want zelfs als je totale empathie toont, heb je de mensen nog nie t noodzakelijk geholpen. In Frankrijk hebben ze onmiddellijk na de terreuraanslagen een staatssecre taris aangesteld – misschien is dat ook bi j ons verantwoord in zo’n omstandigheden.’ Karen en haar vader zitten nog met een andere belangrijke KOEN GEENS
vraag: wat nadien? Wie betaalt de rest van haar leven?
Geens: ‘Het statuut voor terreurslachtoffers. Daardoor zal de medische hulp die ze de rest van hun le ven nodig hebben, gedekt zijn. En ze kri jgen ook een pensioen als terreurslachtoffer. Die tekst van M aggie De Block (Open VLD) en Ste ven Vandeput (NVA) is klaar, maar he t parlement heeft de bespreking uitgesteld tot de aanbe velingen en conclusies van de commissie 22/3 er zijn. Het was mooi ge weest als he t statuut er al was, maar het is nu nie t zo.’ De terreurslachtoffers krijgen een gelijkaardig statuut als oorlogsslachtoffers. Zijn we in oorlog? Mensen van uw partij, minister Jambon, hebben dat het voorbije jaar een paar keer gezegd.
Jambon: ‘Het antwoord is genuanceerd. Juridisch zijn we geen natie in oorlog , niet volgens de internationale definitie van oorlog in de Con ventie van G enève. Maar we zitten wel me t een tegenstrever, een groep die zich
als staat ge vestigd heeft, en die als doel heef t om het maatschappijmodel waar wij voor staan, te doen verdwi jnen. Men wil ons van de kaar t geven. Het gaat dus toch om een vi jand die ons belaagt in ons wezen.’ En die terreur gebruikt. Kunnen wij daar tegenop, met onze democratische rechtsstaat?
Jambon: ‘De democratie is volgens mij sterk genoeg om dergelijke dingen aan te kunnen. Maar we moeten ervoor opletten dat we in de stri jd tegen een groep die onze democratie wil opheffen, niet net de agenda van die tegenstre ver uitvoeren door zélf onze democratische basiswaarden in vraag te stellen. Vrijheid van meningsuiting , vrijheid van vereniging , vrijheid van drukpers … – vri jheden die allemaal samen he t wezen van het democratisch bestel uitmaken. Als we die knopjes allemaal gaan uitschakelen, dan zijn we de agenda van de vi jand aan he t JAN JAMBON
uitvoeren. We moeten er héél goed over waken dat dat nie t gebeurt. Veiligheidsbeleid is altijd een beleid van e venwichten. En tussen de uitersten lig gen 50.000 tinten grijs. Dat is een extreem moeilijk debat.’ Daarin hebt u mekaar gevonden?
Geens: ‘Ik denk nie t dat we mekaar daar ooit níét in ge vonden hebben, maar ik denk wel dat partijen soms anders communiceren dan wat de regering als evenwicht heeft gevonden. Vrijheid is waardeloos zonder veiligheid, en veiligheid is waardeloos zonder vrijheid. Dat wee t elke mens met gezond verstand.’
‘Ik zal uw volgende vraag voor zijn: ik ga nie t verstoppen dat ik he t moeilijk had toen we het debat over de noodtoestand kregen – onmiddellijk nadat we mijn wet gestemd hadden die de vrijheid van meningsuiting correct inperkt in he t licht van terreur (de derde Terrowet van 3 augustus 2016, die hate speech