Reynders verbrandt zich aan Saudi-Arabië
Het kabinet van vicepremier Didier Reynders (MR) gaf wel degelijk zijn fiat om SaudiArabië in de VNCommissie Vrouwenrechten te stemmen.
BRUSSEL I De evolutie in de uitspraken van Didier Reynders is opvallend. Woensdag klonk het nog dat hij ‘niet op de hoogte’ was van de steun die België heeft gegeven aan de kandidatuur van SaudiArabië voor de VNCommissie Vrouwenrechten. Gisteravond, nadat premier Charles Michel (MR) in de Kamer had gezegd dat hij de stemming betreurde, zei de minister van Buitenlandse Zaken ‘persoonlijk’ niet op de hoogte te zijn.
Volgens verschillende bronnen was het kabinetReynders immers wel op de hoogte en is in deze zaak de procedure helemaal gevolgd. Dat haalt meteen de politieke verwijten onderuit dat de schuld bij een te passieve diplomatie lag. De Belgische ambassadeur, Marc Pecsteen, had door een late vraag van de VS om tot een stemming over te gaan, inderdaad nauwelijks enkele uren de tijd om Brussel een stemadvies te vragen. Maar dat is wel degelijk gebeurd.
Zo komt de focus toch op Reynders te liggen. Groen en Ecolo vragen een nieuwe bijeenkomst van de commissie Buitenlandse Betrekkingen om de minister op de rooster te leggen. De PS eiste gisteren zelfs zijn ontslag, omdat hij woensdag in de commissie Buitenlandse Zaken leugens verteld zou hebben.
Maar zover is het nog lang niet. Reynders ontkent dat hij persoonlijk op de hoogte is gebracht, ook al gaven zijn administratie en zijn kabinet – die hij verdedigt – wel hun fiat. Tot nu hoefde de minister voor dergelijke stemadviezen ook niet op de hoogte gebracht te worden, maar daar komt verandering in. Reynders heeft immers de opdracht gegeven een nieuwe procedure uit te werken, zodat situaties als de ‘plotse’ stemming over SaudiArabië voortaan aan de minister persoonlijk en aan de regering worden gesignaleerd. Het kernkabinet zou zich vandaag al over een voorstel buigen.
Overigens zegt de vicepremier de reacties en de commotie over het stemgedrag van België te begrijpen. ‘Ik betreur deze situatie ten zeerste en ik wil er alles aan doen om een herhaling in de toekomst te vermijden.’
Verscheidene politieke partijen wijzen naar de mogelijk perfide houding van de Verenigde Staten in het dossier. Die zouden een stemming hebben uitgelokt om de geloofwaardigheid van de VN aan te tasten. Bewijzen daarvoor zijn er niet. Wel is zeker dat een neenstem de Belgische belangen op termijn hadden kunnen schaden. Ons land is in 2019 kandidaat voor een zitje in de VNVeiligheidsraad. Het lobbywerk daarvoor is nu al bezig.
Bovendien blijft het een discussie waard of neen stemmen beter is dan de discussie aangaan. ‘Als we alle foute regimes moeten bannen, kunnen we de VN net zo goed opdoeken’, klinkt het in diplomatieke kringen.
België was niet alleen met zijn jastem. SaudiArabië kreeg 47 van de 54 stemmen. Ook Noorwegen, bijvoorbeeld, stemde voor. Maar ook daar stelt de oppositie vragen bij de jastem.
‘Ik betreur deze situatie ten zeerste en ik wil er alles aan doen om een herhaling in de toekomst te vermijden’ DIDIER REYNDERS Vicepremier
‘Ik was niet op de hoogte van de vraag om een stemming. België verheugt zich hoegenaamd niet over de verkiezing’ DIDIER REYNDERS Woensdag in de Kamer ‘De diensten en
medewerkers van Buitenlandse Zaken hebben op een heel professionele wijze de normale procedure toegepast’ DIDIER REYNDERS Donderdag in persbericht
De Belgische ambassadeur, Marc Pecsteen, is verrast wanneer de VS een stemming over de nieuwe kandidaten voor de VNvrouwenrechtencommissie vragen. Dat is niet gebruikelijk. Normaal volgen de landen de zogenaamde clean slateprocedure, waarbij elk regionaal blok – Afrika, Azië, Europa, ... – per vrijgekomen zitje een nieuwe kandidaat aanduidt. De Belgische diplomatie heeft een stemming niet voorbereid, maar moet wel een positie innemen. Overleg
Pecsteen neemt daarop snel contact op met Brussel, zoals de procedure voorschrijft. De tijd dringt, er blijft amper twee uur om een beslissing te nemen. Volgens bronnen bereikt de discussie het kabinet van minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR). Die zou zelf niet gehoord zijn, ook al is Pecsteen een van zijn voormalige kabinetschefs. Maar de procedure schrijft inderdaad niet voor dat de minister zelf moet worden gehoord. Het kabinet Reynders valideert wel de jastem.
Die was ingegeven vanuit ‘een louter diplomatieke logica’, valt te horen. ‘Een neestem betaal je la ter cash. Het had de Belgische belangen op termijn kunnen schaden’, klinkt het binnen de diplomatie. Ons land is in 2019 kandidaat voor een zitje in de VNVeiligheidsraad. Het lobbywerk daarvoor is nu al bezig.
Tegelijk wordt het symbolische belang van een tegenstem geminimaliseerd. SaudiArabië loopt zeker niet voorop wat vrouwenrechten betreft, maar dat doen landen als Bahrein en Iran ook niet. En die zitten nu al in de commissie. ‘Als we alle foute regimes moeten bannen, kunnen we de VN net zo goed opdoeken.’ De stemming is trouwens geheim en een neestem zal de uitslag niet beïnvloeden. Een jastem lijkt een veilige keuze.
Maandag 24 april Schandaal
Dat blijkt een misvatting. Wanneer duidelijk wordt dat er minstens vijftien democratische landen voor de Saudi’s hebben gestemd, zwelt de internationale verontwaardiging aan. De zoektocht naar de daders kan beginnen, ook in België.
Woensdag 26 april Vintage Reynders
Reynders krijgt vragen van oppositie en meerderheid over de kwestie in de Kamercommissie Buitenlandse Zaken. Een duidelijk antwoord komt er niet, maar voor de goede verstaander is er geen twijfel meer mogelijk: België heeft voor gestemd. ‘Ik was er niet van op de hoogte dat er een stemming zou plaatsvinden’, zegt Reynders. België is hoegenaamd niet opgezet met de verkiezing, aldus de minister. De diplomatie krijgt zo de zwartepiet doorgespeeld. Over de contacten met zijn kabinet zwijgt Reynders. Hij tracht de verkiezing ook als een kans te verkopen om op SaudiArabië in te praten.
Donderdag 27 april Discreet overleg
Binnen de meerderheid wordt discreet overlegd, want CD&V, Open VLD en NVA zitten verveeld met de kwestie. De regering poogt te reconstrueren wat er fout is gegaan en een houding te bepalen. Reynders is politiek verantwoordelijk voor de calamiteit. Maar het feit dat het overleg hem persoonlijk niet heeft bereikt, biedt paradoxaal genoeg ruimte om een knieval te maken zonder dat Reynders hangt.
Spijt
‘Ik betreur deze stemming.’ Premier Charles Michel (MR) valt in de Kamer publiekelijk de diplomatie af. ‘Mochten we het opnieuw kunnen doen, dan zouden we geen steun geven voor die stemming.’ Open VLDvoorzitster Gwendolyn Rutten zegt in Villa Politica letterlijk dat de diplomatie ‘een fout’ heeft gemaakt.
Maar de premier meldt ook dat Buitenlandse Zaken wel degelijk op de hoogte was van de stemming. De geruchten dat de kabinetschef van Reynders zijn fiat heeft gegeven, worden hardnekkiger. De PS eist dat Reynders ontslag neemt omdat hij de commissie woensdag zou voorgelogen hebben.
‘Persoonlijk’
’s Avonds gaat Reynders in een persbericht toch achter zijn personeel staan: ‘De diensten en medewerkers van Buitenlandse Zaken hebben op een heel professionele wijze de normale procedure toegepast’, klinkt het plots.
Daarnaast nuanceert Reynders zijn stelling dat hij niet op de hoogte was. Nu klinkt het dat hij ‘persoonlijk’ niet op de hoogte was – wat volgens onze bronnen dus klopt. De vicepremier klinkt verontschuldigend: ‘Ik begrijp de reacties en de commotie die dit heeft teweeggebracht’, schrijft hij. De hele kwestie lijkt plots niemands schuld, louter een kwestie van slechte afspraken. Reynders heeft daarom een instructie klaar om ervoor te zorgen dat ‘dergelijke situaties voortaan ter kennis worden gebracht van de minister persoonlijk’.