Honderd dagen les in politiek
Honderd dagen Trump betekent: geen enkel wetgevend succes, bochtenwerk inzake beleid, en een hevige machtsstrijd in het Witte Huis.
VAN ONZE CORRESPONDENTE ‘DE TRUMPIAANSE REVOLUTIE’ INE ROOX
MONTGOMERY (ALABAMA) I Ook The Simpsons maken zondagavond op de Amerikaanse televisie de balans op van Donald Trumps eerste honderd dagen. Het voorproefje is genadeloos. In bed overloopt Trump zijn eerste honderd dagen: ‘Ik heb al zoveel gerealiseerd! Ik heb mijn handicap bij het golfen verlaagd en ik heb zevenhonderd extra volgers op Twitter.’ Als een medewerker hem gebiedt dringend een wet te lezen die ‘alleen voor Republikeinen de belastingen verlaagt’, vraagt Trump of Fox News de tekst niet kan lezen, zodat hij op tv kan bekijken wat de conservatieve zender ervan vindt.
Keiharde satire, van de scenaristen van de tvserie die al in 2000 voorspelde dat Donald Trump ooit president van Amerika zou worden. De makers zochten toen een Amerikaanse beroemdheid die absurd genoeg zou overkomen als president. Trump bleek uitermate geschikt.
De satire is intussen al honderd dagen de realiteit. Te kort om een nieuwe president te evalueren? Ja en nee. Trump schiep zelf torenhoge verwachtingen. Hij zwoer om heel snel een muur te bouwen aan de grens met Mexico en om Obamacare te vervangen door een ‘veel betere wet’. Trump behaalde nul op twee.
Deze week gaf hij aan Reuters toe dat president zijn veel moeilijker is dan hij had vermoed. Het is ook ‘meer werk’ dan gedacht. Na honderd dagen is hij onpopulairder dan ooit. Slechts 44 procent ziet hem zitten als president, en 54 procent is ongelukkig met de manier waarop hij het hoogste ambt uitvoert.
Geen wetgevend succes
Op wetgevend vlak is alvast elk initiatief mislukt. Een van de schaarse opstekers voor Trump was de benoeming van Neil Gorsuch in het Hooggerechtshof. Gezien zijn leeftijd – Gorsuch is pas 49 – kan hij nog tientallen jaren de conservatieve koers in het Hof bewaken. Maar om Gorsuch te benoemen, moest de stemmingsprocedure worden aangepast.
Verder verknoeide Trump twee van zijn belangrijkste campagnebeloftes. In maart probeerde hij Obamacare te vervangen door zijn eigen gezondheidswet, maar ondanks een Republikeinse meerderheid gaf het Congres geen duimbreed toe. Koortsachtig op zoek naar een succes tijdens de eerste honderd dagen, probeerde het Trumpteam het einde deze week opnieuw. Maar het kwam niet tot een stemming over alweer een nieuwe gezondheidswet. Het was belangrijker dat het Congres de tijdelijke begroting zou goedkeuren,
om een zeer gênante overheidssluiting tijdens Trumps eerste honderd dagen te vermijden. Huis en Senaat gaven de regering vrijdag op dat vlak een weekje respijt.
Ook voor zijn muur aan de grens kreeg Trump geen cent van zijn Congres – en nog veel minder van Mexico. En de ‘grootste belastinghervorming sinds Ronald Reagan’ is nog allesbehalve een concreet plan. Het idee dat nu op tafel ligt, lijkt vooral te passen in de kraam van de allerrijksten. Wie maalt er nou om de Trumpkiezers?
Na honderd dagen zijn zes op tien Amerikanen ontevreden over Trumps aanpak van immigratie en van gezondheidszorg, twee van zijn belangrijkste campagnethema’s.
Verzet door rechters
Voor presidentiële decreten heeft Trump het Congres niet nodig. Daarmee is hij dan ook al kwistig omgesprongen. Maar daar stuitte hij dan weer op het verzet van progressieve rechters. Tweemaal is zijn tijdelijke inreisverbod voor burgers uit voornamelijk islamitische landen in de rechtbank geblokkeerd. Trumps regering wilde daarop steden bestraffen die migranten zonder papieren weigeren aan te pakken – de zogenaamde ‘sanctuary cities’. Die steden zouden federaal geld mislopen, als straf voor hun weerbarstigheid. Maar een rechter uit San Francisco haalde ook dat decreet overhoop.
Californië leidt overigens steeds energieker het verzet tegen Trump. De Californische Senaat heeft recent een wet aangenomen die van heel Californië een ‘sanctuary state’ zal maken. Daardoor mogen lokale agenten niet zomaar iemand arresteren, alleen omdat Washington dat beveelt. Toch jaagt Trumps beleid miljoenen migranten zonder papieren de stuipen op het lijf, in een politiek klimaat dat angst aanmoedigt, en waarin haatgroepen zich gesterkt voelen door het hoogste politieke gezag.
Wisselvallige leider
Inzake buitenlands beleid toonde Donald Trump zich tijdens deze eerste honderd dagen vooral de kampioen van het grote bochtenwerk. De president zag de Navo plots niet langer als een ‘achterhaalde’ organisatie, hij bombardeerde Syrië na de chemische aanval die Amerika toeschrijft aan het regime van Assad – hoewel Trump lange tijd volhield dat de VS in Syrië niets te zoeken hadden – en hij kwam terug op zijn belofte om de VS terug te trekken uit Nafta.
Dat bochtenwerk is verwarrend, maar niet altijd negatief. Trumps strafactie in Syrië bewijst dat hij om mensenrechten geeft. Het NoordAmerikaanse handelsverdrag heronderhandelen in plaats van het verdrag af te schaffen, kan erop wijzen dat Trump intussen inziet dat de Amerikaanse en de Canadese economieën te zeer met elkaar verstrengeld zijn.
Ook zijn meer gematigd standpunt over China kan getuigen van een voortschrijdend inzicht. Trump begrijpt dat de Chinezen de oplopende spanning met NoordKorea, waartegen de VS nieuwe economische sancties eisen, kunnen ontmijnen.
Schandalen
Trump stond tijdens zijn eerste honderd dagen tegenover een zeer verdeeld Republikeins Congres, en opereerde vanuit een Witte Huis geplaagd door schandalen en interne vetes. Michael Flynn was amper benoemd als nationale veiligheidsadviseur, of Trump moest hem al ontslaan. Sean Spicer zette zichzelf als woordvoerder geregeld te kijk. En opperstrateeg Steve Bannon – die niets van de binnenlandse agenda realiseerde rolde haast vechtend over de grond met Trumps schoonzoon Jared Kushner.
Bovendien heeft de president na honderd dagen nog altijd de mankracht niet om zijn agenda door te voeren. Onvoorstelbaar genoeg zijn na drie maanden slechts 50 van de 553 topposities in zijn regering ingevuld. Een van de redenen is dat Trump te veel investeerders en zakenlui aantrekt. Wegens het risico op belangenconflicten moeten die kandidaten daarom eerst grondig worden doorgelicht. Ging Trump niet het ‘moeras droogleggen’?
Misschien is dit wel Trumps meest alarmerende uitspraak: ‘We hebben vandaag veel geleerd … over loyauteit, en over het stemproces’, zei hij in maart, vlak nadat hij de tanden had stukgebeten op de afschaffing van Obamacare. Vooral Trumps gebrek aan politieke ervaring speelt hem parten. Om beleid te voeren, moet hij compromissen sluiten, en minstens al zijn eigen, zeer verdeelde partij verenigen achter zijn ideeën. Maar Trump neemt de tijd voor ‘on
the job training’. Hij leert de baan wel al doende. Amerika’s talrijke problemen kunnen wel even wachten.
Deze week gaf hij toe dat president zijn veel moeilijker is dan hij had vermoed. Het is ook ‘meer werk’ dan gedacht Trumps bochtenwerk is verwarrend, maar niet altijd negatief. Zijn strafactie in Syrië bewijst dat hij om mensenrechten geeft