Gezond leven voorkomt dementie

Of je al dan niet dement wordt, heb je deels in de hand. Roken, te veel alcohol, te hoge cholesterol, diabetes en hart en vaatziektes verhogen het risico.

Door gezond te leven – denk aan voldoende beweging, een gezond dieet, de bloeddruk onder controle houden – kunnen vijftigers en zestigers hun risico op dementie beduidend verminderen. Dat blijkt uit een onderzoek waarover de Nederlandse krant NRC bericht. Of we dement worden of niet, zou dus niet alleen afhangen van factoren waarop we geen invloed hebben, zoals onze genen en de leeftijd. ‘Veel mensen denken dat dementie je lot is. Dat er niets aan te doen is om het te voorkomen. Dat is niet zo’, zegt Sebastian Köhler, het hoofd van de onderzoeksgroep neuroepidemiologie aan het Alzheimer Centrum Limburg.

Voor het onderzoek, geleid door datzelfde Alzheimer Centrum Limburg (onderdeel van de Universiteit Maastricht en het academisch ziekenhuis UMC+), werden de data van bijna 10.000 personen boven de 55 jaar geanalyseerd. Na gemiddeld acht jaar opvolging bleek zo’n 6 procent van de 55 tot 69jarigen dement te zijn. Wie een ongezonde levensstijl heeft of aan een aandoening lijdt die uitgelokt kan worden door een ongezonde levensstijl, heeft meer kans om in die groep te belanden: personen met obesitas of te veel cholesterol in het bloed, wie aan diabetes of een hart en vaatziekte lijdt, mensen die te weinig bewegen, roken, te veel alcohol drinken of een te hoge bloeddruk hebben. Drie tot vier van die risicofactoren zijn voldoende om tot de ‘hoog risico’ groep te behoren.

Uit eerder onderzoek blijkt ook dat ‘mentale stimulatie’ en een actieve, nieuwsgierige levensstijl een heel belangrijke factor is om dementie te voorkomen. ‘Hoe je leeft, heeft een groot effect op je hersenen’, zegt Köhler. ‘Al weten we nog niet van elke factor waarom die precies een rol speelt.’

Dat zegt ook Sebastiaan Engelborghs, professor neurowetenschappen aan de UAntwerpen. ‘Er lijkt wel een verband te zijn tussen het risico op hart en vaatziekten en het risico op dementie. De Wereldgezondheidsorganisatie zegt het zo: “wat goed is voor het hart, is ook goed voor het brein”.’

‘Slechts bij een klein deel van de patiënten heeft de dementie een genetische oorzaak die hoe dan ook tot de ziekte leidt. De andere patiënten kunnen wel genetische risicofactoren hebben, maar bij hen zal de levensstijl mee bepalen of ze ziek worden. De laatste jaren groeit het besef onder wetenschappers dat het doemdenken – je wordt dement of je wordt het niet en daar heb je geen vat op – achterhaald is.’

‘Patiënten gaan er na de diagnose trouwens ook minder snel op achteruit als hun levensstijl gezond en actief is. Het is dus nooit te laat om gezond en actief te beginnen leven.’

Met ‘mentale stimulatie’ en ‘actief leven’ bedoelen Engelborghs en Köhler overigens niet kruiswoordraadsels of sudoku’s oplossen. ‘Wel om geïnteresseerd te zijn in wat er om je heen gebeurt, naar toneel te gaan, boeken te lezen ...’, aldus Köhler. ‘Daardoor worden er nieuwe verbindingen in het brein gelegd en zijn je hersenen minder kwetsbaar als er schade zou ontstaan.’

‘Veel mensen denken dat dementie je lot is, dat is niet zo’ SEBASTIAN KÖHLER Alzheimer Centrum Limburg