POLITICI MOETEN ZICHZELF TEMMEN
De werkgroep politieke vernieuwing in het federaal parlement was niet gespeend van schizofrenie. Beroepsgroepen hebben het altijd lastig om zichzelf te reguleren. Bovendien was de actieradius eerder beperkt. Zo bleef de wraakroepende graaicultuur in de intercommunales onbesproken, omdat de werkgroep niet bevoegd was. Ten slotte worstelde ze met een opbod waarbij partijen elkaar de loef afstaken inzake schone handen.
Het resultaat is er ook naar, het lijkt vis noch vlees. Enkele maatregelen verhogen de transparantie rond inkomen en werking. Ook ziet parlementsvoorzitter Siegfried Bracke zijn inkomen afgetopt. Van een absoluut verbod om zijn riante betaalde functie te combineren met opdrachten in de privésector – toch een onmiddellijke aanleiding voor de oprichting van de werkgroep – is evenwel geen sprake.
Het lijkt weinig waarschijnlijk dat al die maatregelen het besmeurde imago van beroepspolitici snel zullen oppoetsen. De onderhandelingen gaven te veel blijk van een tapijtenmarkt, waarbij hoog werd ingezet, maar enkele vastgeroeste gewoonten uiteindelijk de doorslag gaven. De onbespreekbaarheid van een cumulverbod versterkt dat beeld.
Nu blijft de argumentatie voor zo’n verbod minder rechtlijnig dan de voorstanders beweren. Sommige cumuls lijken vanuit tijdsperspectief onhaalbaar. Bovendien dreigt een vorm van belangenvermenging. Maar een algemeen cumulverbod kan leiden tot beroepspolitici die het contact met de realiteit verliezen. De partijen moeten nu zelf maar bepalen welke regels ze hun gekozenen opleggen, de kiezer krijgt het laatste woord.
De hele episode laat een wrange nasmaak na. Politici engageren zich voor de samenleving. Om hun onafhankelijkheid te garanderen, mogen mandatarissen goed worden verloond. Maar ergens onderweg begonnen ze zich te spiegelen aan de lonen van privémanagers. Uiteindelijk moeten politici zichzelf temmen. Omdat een wetgevend arsenaal uitblijft, biedt alleen zelfregulering soelaas.
En er blijven nog pijnpunten. De partijfinanciering blijft riant, de besteding ervan ondoorzichtig, de particratie verstikkend. En België telt veel te veel mandatarissen, op alle niveaus. Vlaams minister Liesbeth Homans haalde alvast het scalpel boven. Maar er blijft nog steeds te veel vet over.