Yo de blanke mannen
Met de bloeiende hiphopscène in Brussel en een geschiedenis van 35 jaar, is een hiphopseizoen in Bozar zeker verantwoord. Maar ‘Yo’ staat erbij en kijkt ernaar.
Yo, Yo, Yo: in plaats van een rode loper leiden graffiti op het trottoir je van de Ravensteingalerij naar Bozar, dat deze zomer helemaal in het teken van de Brusselse hiphopscène staat, met een expo, optredens, battles, lezingen, discussies en workshops. Aan Bozar staan een skateramp, strandstoeltjes en een openluchtzwembad, want Yo en Bozar Open Air bevruchten elkaar deze zomer.
Het hiphopseizoen in Bozar kan om verschillende redenen op geen beter moment komen. Politiek, om te beginnen: eind mei werd aangekondigd dat Brussel dit jaar onder de noemer Mixity.brussels in het teken
staat van diversiteit. Tijdens de aankon diging werd daar meteen aan toegevoegd dat het volledige programma pas in september volgt. Dat is zwak, vooral als het initiatief zo rijkelijk laat komt: er wonen 183 nationaliteiten in Brussel. Hopelijk is het na dit themajaar niet weer voor jaren stil over die rijkdom.
Een veel beter argument voor Yo is de ongelooflijke creatieve hausse die de Brusselse hiphopscène op dit moment doormaakt. Roméo Elvis staat bijvoorbeeld niet op Tomorrowland en Rock Werchter, maar wel op alle andere festivals. Bonom schonk Brussel dit voorjaar weer twee opzienbarende muurschilderingen. Stromae ontwerpt kleren en regisseert video’s met dezelfde klasse waarmee hij muziek maakte.
Wat er goed is aan Yo. Brussels hiphop
generations, de grote expo in Bozar? Dat er een grote, gratis ontmoetingsruimte is, waar breakdancers zich aan elkaar kunnen meten en een repetitiestudio waar je ook iets kunt opnemen. Dat de expo zelf zeer democratisch tien euro kost, en nog vijf euro minder met een bandje van festivals als Couleur Café of Pukkelpop.
Benny B op TF1
Ook leuk: dat er een vitrine is gewijd aan Benny B. De eerste hitrapper van België kwam uit Molenbeek, maar dat wisten we pas later, omdat hij bekend werd in de gladde zondagnamiddagshow van Jacques Martin op TF1. Benny B’s L’album staat nog steeds in de top tien van de bestverkochte rapalbums in Frankrijk.
Je kunt op Yo naar video’s kijken van Brusselse artiesten als de hilarische James Deano, en ook naar het eerste nummer dat Stromae samen met Jedi opnam onder de naam SPN. Van Afrika Bambaataa’s vredelievende ‘Peace, unity, love and having fun’ uit de begindagen lopen we via de militante jaren 90 – ‘Fuck tha police’ van N.W.A. – naar het ‘So clear so fresh’ van 2017. Hiphop is niet langer op straat te vinden, maar op het internet, waar multicreatieven zichzelf verkopen.
Kool Koor, een New Yorkse street artist die op uitnodiging van de galerie Maurice Keitelman in 1984 naar Brussel kwam en er bleef wonen, maakte de muurtekening over Miles Davis die jarenlang in de Brusselse buurt De Wand te zien was. Tegenwoordig worden zijn futuristische robots verkocht in kunstgaleries, net als de kleurrijke doeken van Sozyone Gonzalez, een Brusselaar die nu in Spanje woont.
De expo is daarmee bescheiden en rechtlijnig; tientallen workshops voor kin deren en jongeren, lezingen en optredens woekeren deze zomer dan weer over heel Brussel uit. Het zou handig zijn als Bozar al die initiatieven op één website samenbracht, want nu is het zoeken.
Het is belangrijk dat de expo toont hoe deskundig Brussel en België over dat talent heen keken of het problematiseerden. Oude dames beweren in de VRTdocumentaire
Ziggurat over graffiti dat alleen vreemdelingen zich met dat vandalisme bezig houden. (Eros, Shake en Rage, drie pioniers van toen, maakten voor de expo elk een nieuw werk: de geelblauwe metrotrein van Rage, die nog steeds erg actief is in Nossegem en Laken, suist bijna van de muur af.)
Van vuilnisman tot Las Vegas
Er is een hartverscheurend videoportret van Youssef El Toufali. Hij danste jarenlang in de Ravensteingalerij en werd in 2002 wereldkampioen headspin in de Verenigde Staten. ‘Toen voelde ik me iemand,’ zegt hij, ‘maar terug in België was ik weer niemand.’ Hij werkte dan maar als vuilnisman tot Las Vegas en Cirque du Soleil lonkten.
Maar hoe leuk het ook is om eens een MPC2000sampler in het echt te zien, Yo liet ons ook met een gevoel van gemis achter. Het begon tijdens de door weinig jonge of gekleurde pers bijgewoonde persconferentie, waarin elke minister van Cultuur, ministerpresident, burgemeester en schepen van Cultuur van ons ingewikkelde land uitgebreid werd bewierookt en bedankt, vaak door de kleine organisaties die al jaren keihard veldwerk verrichten onder de radar van die excellenties.
Het gevoel laat zich het best samenvatten als: hiphop bedrijven is blijkbaar iets voor jonge jongens en meisjes uit Brussel, uit bescheiden families en vaak met Noordof CentraalAfrikaanse roots, of MiddenOosterse. Maar hiphop uitleggen, dat is het privilege van blanke mannen. De curatoren, Benoît Quittelier en Adrien Grimmeau, zijn onderzoekers met een hart voor hiphop, maar het blijven onderzoekers: het gevoel overheerst dat ze erbij stonden en ernaar keken, maar niet echt in die bruisende, niet altijd even propere jeugdcultuur durfden te duiken.
Hiphop bedrijven is blijkbaar iets voor jongeren uit Brussel, uit bescheiden families en vaak met buitenlandse roots. Maar hiphop uitleggen, dat is het privilege van blanke mannen