Is Europa moraalridder of gewoon stikjaloers?
Europa legt Google een boete op van 2,42 miljard euro. Regels gelden voor iedereen, klinkt het. Europese jaloezie, stellen critici.
BRUSSEL I ‘Is dit antiAmerikaans? AntiSilicon Valley? Antitechnologie?’ Jeff Jarvis, een bekende professor aan de City University of New York, is niet opgezet met de recordboete van 2,42 miljard euro die de Europese Commissie oplegt aan Google.
‘Als ik met Europese ondernemers en politici spreek, valt me een begrijpelijke jaloezie op over de uitmuntendheid van Silicon Valley’, schrijft hij in een opiniestuk op Poli
tico. Volgens Jarvis, een notoire Googleadept, probeert Europa daarom bedrijven als Google stokken in de wielen te steken. Eerder richtte de Commissie haar pijlen ook al op Microsoft, Apple en Facebook.
Maar deze 2,42 miljard euro is wel de grootste boete die de Commissie ooit aan één bedrijf oplegde. Meer dan het dubbele van het vorige record, 1,06 miljard euro voor de (Amerikaanse) chipfabrikant Intel in 2009.
Google moet die som slikken, omdat het volgens de Commissie zijn eigen prijsvergelijkingsdienst Google Shopping bevoordeelt bij zoekacties op het internet. En dat ten nadele van alternatieve prijsvergelijkers. ‘Google heeft de concurrentie en de consumenten geschaad’, stelde de eurocommissaris voor de Mededinging, Margrethe Vestager. Google is het ‘op respectvolle wijze oneens met de conclusies’ en overweegt de boete aan te vechten.
Geen politieke agenda
In dit soort zaken krijgt Europa wel vaker het verwijt uit jaloezie of protectionisme te handelen, zoals Jarvis nu opnieuw aanhaalt. In 2015 stelde zelfs toenmalig president Barack Obama dat de Europese aanpak van Amerikaanse techbedrijven ‘vooral commercieel gedreven is’, omdat Europese bedrijven ‘de concurrentie niet aankunnen’.
Maar experts zijn het niet eens met die visie. ‘Deze commissaris heeft geen politieke agenda’, zegt Filip Tuytschaever. Hij is professor concurrentierecht aan de VUB en partner bij advocatenkantoor Contrast. In die hoedanigheid stond hij al meermaals recht tegenover de Commissie in dit soort van mededingingszaken. ‘Dit zijn technocraten’, zegt hij. ‘Zij volgen richtlijnen. Ik denk dat Europa gewoon anders naar Silicon Valley kijkt dan in de VS gebeurt. Hiermee geeft Europa een signaal dat geen bedrijf boven de wet staat.’
De professor verwijst naar het Duitse Daimler, dat vorig jaar tot een boete van 1 miljard euro werd veroordeeld in een zaak rond kartelvorming. ‘Je kunt dus moeilijk zeggen dat de Commissie Europese bedrijven spaart’, zegt Tuytschaever.
Ook de Europese Commissie hanteert hetzelfde argument om te stellen dat ze niet bevooroordeeld zou zijn.
Onbewust bevooroordeeld
Toch twijfelen sommigen daaraan. ‘Ik geloof niet dat die boetes handelspolitiek geïnspireerd zijn’, zegt een hoogleraar Concurrentierecht. Hij blijft liever anoniem, omdat zijn advocatenkantoor betrokken is in deze Google Shoppingzaak. Het staat daarin tegenover de Commissie. ‘De Commissie staat boven zulke praktijken’, vervolgt hij. ‘Vestager is een integer Commissaris die terecht begaan is met consumentenbelangen.’
Maar toch. Hij merkt op dat het vaak buitenlandse technologiebedrijven zijn die significant hoge boetes krijgen opgelegd. ‘Misschien werkt men onbewust met twee maten en gewichten’, klinkt het. ‘En is men zich bij het opleggen van boetes iets meer bewust van de impact op pakweg tewerkstelling in de eigen regio, dan wanneer het om bedrijven elders gaat.’ Daar zou maar eens statistisch onderzoek naar moeten worden verricht, stelt hij.
Maar een bewuste strategie, zoals het in de VS luidt? Dat niet. ‘Dat durf ik toch te hopen’, klinkt het. ‘Want anders zou je echt ‘Ik mag hopen dat dit geen bewuste strategie is, want dan ben je echt een handelsoorlog aan het uitvechten’ een handelsoorlog aan het uitvechten zijn.’
Steun uit Amerika
Toch klinken er ook geluiden van steun uit Amerika. Zo kreeg commissaris Vestager een brief van zeven Amerikaanse bedrijven en sectororganisaties, waarin ze hun steun voor de boete uitspreken. ‘Actie tegen Google is nodig en gepast, en zeker niet kleinzielig’, klinkt het. In de brief zet de groep het verwijt van ‘Europees protectionisme’ weg als ‘fictie’. De brief is ondertekend door onder meer Oracle en Yelp, rivalen die zelf met Google in conflict liggen.
Tegelijk zou de Consumer Technology Association, een grote Amerikaanse sectorvereniging voor de techindustrie, een brief laten rondgaan in Washington D.C., waarin politici protest kunnen aantekenen tegen het ‘protectionistisch beleid’ van Europa. Maar volgens de Financial Times heeft nog geen enkele politicus de brief ondertekend.
Google zelf distantieerde zich er bovendien van, en stelde niet te geloven dat de Europese boete politiek gemotiveerd is.