7 MILJARD TRANSFERS: ‘WAT ZOUDEN WE MET AL DAT GELD NIET KUNNEN DOEN?’
Tussen 2014 en 2020 dalen de transfers van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel van 7,1 miljard naar 6,6 miljard euro. Dankzij de zesde staatshervorming.
‘De verleiding is zeer groot om te berekenen wat we met al dat geld zouden kunnen doen’, droomde Vlaams ministerpresident Geert Bourgeois (NVA) nadat de nieuwste cijfers over de transfers van Vlaanderen naar de andere regio’s waren voorgesteld. Nadien volgde een hele opsomming van waar de Vlaamse regering al die euro’s zou kunnen gebruiken, gaande van onderwijs tot mobiliteit. Dat de studie nu werd gepubliceerd, op een zucht van de Vlaamse feestdag, is puur toeval. ‘Ze is gewoon nu klaar’, zei Bourgeois. De Vlaamse regering bestelde de studie in april 2015. Ze werd gemaakt door het departement economie van de KU Leuven.
Over de omvang van de geldstromen van Vlaanderen naar Brussel en Wallonië zijn al tal van studies gemaakt. Maar dit is de eerste waarbij de transfers met dezelfde methode over een periode van twintig jaar, van 2000 tot 2020, werden berekend. Wat meteen opvalt is dat die transfers gedurende die hele periode schommelen tussen de 6 en 7 miljard eu ro. In de jaren 2014 en 2015 tekent zich wel een piek af van 7,1 miljard, waarna het opnieuw in dalende lijn gaat tot 6,6 miljard euro. ‘Die daling is voor een belangrijk stuk te danken aan de zesde staatshervorming’, zegt professor André Decoster. Transfers lopen hoofdzakelijk via de belastingen en vooral de personenbelastingen. Omdat Vlaanderen rijker is, betaalt het meer belastingen en draagt het dus meer bij in de federale pot. Dat geld wordt dan opnieuw verdeeld. Maar sinds de zesde staatshervorming gaat een kwart van de personenbelasting rechtstreeks naar de regio’s; dat deel komt dus niet meer in die federale pot die herverdeeld wordt. Bovendien haalt Vlaanderen ook meer en meer uit die pot omdat het sneller vergrijst dan Wallonië en zeker Brussel. Vandaar dat de transfers zullen dalen, volgens de studie. Maar 6,6 miljard euro – of ongeveer duizend euro per Vlaming – blijft een hoog bedrag.
Onafhankelijke studie
Decoster tempert meteen het enthousiasme van Bourgeois. ‘Als die transfers verdwijnen is het niet zo dat Vlaanderen plots over 6,6 miljard euro extra beschikt’, zegt hij. ‘Zo simpel is het niet.’ Hij haalt het geval aan dat de transfers bijvoorbeeld zouden kunnen verminderen als we afstappen van het progressief belastingstelsel waarbij het belastingtarief hoger ligt naarmate het inkomen hoger is. ‘Geen evidentie, want dat zou betekenen dat je ook binnen Vlaanderen armere gezinnen meer zou doen betalen en rijkere minderen.’ Ook helemaal gescheiden systemen voor Vlaanderen, Wallonië en Brussel betekenen volgens Decoster geen garantie dat de euro’s Vlaanderen in de schoot komen vallen. ‘Niemand kan de economische gevolgen van zoiets inschatten. Voor alle duidelijkheid: deze studie is een objectieve becijfering van de transfers, maar biedt geen argumenten voor fiscale autonomie.’
‘Het bewijs dat de studie onafhankelijk is gebeurd’, lacht Bourgeois de kritiek op zijn uitspraken weg. Hij leest in de studie vooral dat de transfers hoog blijven en relatief constant. ‘Ik heb geen probleem met solidariteit, maar die moet dan wel leiden tot verantwoordelijkheidszin zodat de transfers afnemen.’ Wallonië hinkt nog altijd economisch achterop. Dat betekent dat Wallonië relatief minder bijdraagt aan belastingen, maar tegelijkertijd meer aan werkloosheidsuitkeringen opstrijkt. ‘Maar ik ga mij hier nu niet uitspreken over ons partijprogramma’, zei Bourgeois nog.
Dat doen NVAondervoorzitter Sander Loones en Vlaams fractieleider Matthias Diependaele wel. Ze zien in de cijfers het bewijs dat ‘een snelle omslag naar confederalisme’ nodig is.
‘Ik heb geen probleem met solidariteit, maar die moet wel leiden tot verantwoordelijkheidszin’ GEERT BOURGEOIS Vlaams ministerpresident