ZELFBEWUSTE VLAMINGEN

Jongere generaties beleven Vlaams referentiekader

Misschien moeten historici eens onderzoeken op welke manier de commerciële televisie bijdroeg tot de opbouw van de Vlaamse identiteit. VTM wekte niet alleen de publieke omroep uit een eeuwig durende winterslaap, haar programmatie creëerde een nieuwe persoonlijkheid: de bekende Vlaming met wie we ons allen identificeerden. De ‘boekskes’ maar ook de serieuzere media exploreerden gretig die nieuwe markt.

Begin jaren negentig van de vorige eeuw wisselde televisiekijkend Vlaanderen het Nederlandse perspectief volledig voor het Vlaamse. Dat spoorde met diepgaande institutionele hervormingen. Het onderwijs verhuisde naar Vlaanderen, later kwamen daar een eigen parlement en een eigen regering bovenop. De jongere generaties beleven een Vlaams referentiekader en etaleren een spontaan Vlaams bewustzijn, een begrip dat twintig jaar geleden als eindterm werd gelanceerd.

Natuurlijk mag de inbreng van politieke voortrekkers bij de natievorming niet worden geminimaliseerd. Toch blijft het jammer dat de historiografie van de Vlaamse staatsvorming zich blindstaart op een institutionele benadering en zo het belang van ‘triviale’ manifestaties als de Ronde van Vlaanderen of Rock Werchter onderschat. Ook de media blijven levensnoodzakelijk als pleisterplaats voor het debat en bijgevolg de opbouw van die identiteit.

Vlaamsnationale kringen betogen dat het met die basale identiteitsbeleving wel goed zit, maar dat het echte bewustzijn hapert. Vlamingen zouden een zekere fierheid missen. ‘Het verwerpen van de Vlaamse identiteit is juist een onderdeel van die identiteit’, luidt het sarcastisch. Jaloers wordt gekeken naar de wijze waarop Schotten of Catalanen van identiteit een creatieve kracht maken.

Zijn Vlamingen dan niet nationalistisch genoeg? Ergens sluimert in die stelling de ergernis dat onvoldoende ‘landgenoten’ meestappen in een confederaal of separatistisch verhaal. Niet iedereen toont zich ook gelukkig met een Vlaamse feestdag die wordt gekoppeld aan een eisenbundel. Het suggereert dat het gebeuren politiek wordt gekaapt.

In deze Vlaamse ruimte delen we met zijn allen een toekomst. Vandaag vieren we als gemeenschap, ongezien onze afkomst, een symbolische hoogdag. Iedereen beleeft dat naar eigen goeddunken, niemand moet daarop worden aangesproken. Als vrije burgers leven we in een van de rijkste gebieden ter wereld, in een liberale democratie met grote culturele panache. De zelfbewuste identiteit volgt dan vanzelf, waarbij calimerogevoelens ongepast zijn.