‘Robots creëren nieuwe jobs’
Pikken de robots onze jobs in? Ja, ze doen taken verdwijnen. Maar hoe groter de automatisering, hoe meer banen er in een economie bijkomen.
Automatisering zal de aard van de banen veranderen, en vooral hooggeschoolden zijn beter af. Dat doet de ongelijkheid groeien
De vrees leeft dat robots en bij uitbreiding artificiële intelligentie de mens als werknemer zullen uitschakelen. Maar twee economen stellen werkenden in een nieuwe studie gerust: de robocalyps is nog niet voor morgen.
David Autor (MIT) en Anna Salomons (Universiteit Utrecht) gingen na in welke mate een stijging van de productiviteit tussen 1970 en 2007 jobs vernietigd heeft. Niet, luidt hun conclusie. Wel integendeel: wanneer technologie ertoe leidt dat met minder mensen meer geproduceerd wordt, stijgt de werkgelegenheid. Dat effect staat los van de bevolkingsgroei, die nog steeds de belangrijkste verklarende factor voor toenemende werkgelegenheid is.
Sciencefiction
In de sectoren waar de productiviteit snel stijgt, worden weliswaar massaal jobs geschrapt. Maar die jobs komen er elders in de economie bij. Daar hebben de auteurs een uitleg voor. Door de productiviteit op te krikken, wordt een land rijker. Dat doet de consumptie stijgen, en om daar aan te voldoen, ontstaan elders nieuwe jobs. Bovendien maakt het jobverlies in bepaalde sectoren arbeid vrij om andere sectoren sneller te laten groeien.
Betekent het dat u niet moet vrezen voor uw job, nu computers intelligenter worden en drones menselijke taken overnemen? Helemaal niet. In een vaak geciteerd onderzoek concluderen Carl Benedikt Frey en Michael Osborne dat de helft van de beroepen in de komende twee decennia vervangen zal worden door een machine. Dit nieuwe onderzoek spreekt die conclusie niet tegen. ‘Natuurlijk zijn er wel degelijk mensen die hun baan verliezen door technologische vooruitgang’, zegt Salomons. ‘De algemene effecten zijn voor hen een schrale troost.’
En zoals de auteurs ook aanstippen in hun studie: prestaties uit het verleden zijn geen garanties voor de toekomst. ‘Maar de geschiedenis is wel een betere gids voor de toekomst dan sciencefiction’, zegt Salomons lachend.
Het mechanisme waarbij jobs verdwijnen maar elders opnieuw bijkomen, gaat niet voor elke sector even hard op. Als jobs verdwijnen bij nutsvoorzieningen, mijnbouw en de bouw, komen die slechts in geringe mate elders in de economie terug. Als banen in de gezondheidszorg, onderwijs en diensten geautomatiseerd worden, is het effect positiever. En het is precies de dienstensector waar artificiële intelligentie en big data de komende jaren het grootste effect zullen hebben.
Onderwijs als wapen
Toch zijn er ook tekenen om ongerust te zijn. Tussen 2000 en 2007 is er geen positief verband meer waar te nemen tussen een hogere productiviteit en jobgroei. Is het deze keer dan anders? Toch niet, menen de auteurs. ‘Voor de jaren na de crisis stellen we het verband wel opnieuw vast.’
Volgens de auteurs leidt de vrees voor een ‘robocalyps’ de aandacht af van een veel belangrijkere vraag. ‘De discussie zou veel meer over ongelijkheid moeten gaan, dan over massaal jobverlies’, zegt Salomons. Automatisering zal immers de aard van de jobs veranderen, en vooral hooggeschoolden zijn beter af. Dat doet de ongelijkheid toenemen. ‘Het belangrijkste wapen daartegen is onderwijs’, zegt Salomons. ‘Niet alleen hoger, maar ook technisch onderwijs, om vaklui op te leiden. Verder moeten overheden vangnetten creëren en de overgang van de ene naar de andere baan begeleiden.’