‘Kanarie van Antarctica’ breekt af

Het zeeniveau zal er niet meteen door stijgen, maar het afbreken van een gigantisch stuk van de Larsen Cijsplaat voorspelt weinig goeds voor de toekomst van Antarctica.

VAN ONZE REDACTEUR DOMINIQUE MINTEN

BRUSSEL I Al jaren liep er een almaar groter wordende scheur door Larsen C, een ijsplaat aan het noordwestelijke schiereiland van Antarctica. Dat een deel van Larsen C ooit zou afbreken, stond in de sterren geschreven. En deze week is het gebeurd. Een ijsberg ter grootte van twee Belgische provincies, die op sommige plaatsen 350 meter dik is, is afgescheurd en dobbert rond in de Weddel Zee, om op termijn helemaal te smelten.

Dat zal de zeespiegel niet doen stijgen. Want Larsen C drijft in zee en als dat zeeijs smelt, heeft dat geen effect op de zeespiegel. Toch maken glaciologen zich ongerust over de gevolgen op langere termijn. ‘Larsen C houdt de grote gletsjers in dat deel van Antarctica op hun plaats’, zegt glacioloog Philippe Huybrechts (VUB). ‘Een deel van die stop is nu weg. Daardoor vergroot de kans dat die in beweging komen. En als dat gletsjerijs in de zee stroomt, zal de zeespiegel wel stijgen, want dat is landijs.’

Maar ook dat zal niet meteen tot een grote catastrofe leiden. De stijging van de zeespiegel zal beperkt blijven tot enkele millimeters. ‘Wat mij wel zorgen baart, zijn de gevolgen voor de rest van Antarctica. Meer zuidelijker – waar het kouder is – liggen veel grotere ijsplaten en massa’s landijs. Als die gaan smelten, zijn de gevolgen wel groot.’

En de kans dat dit de komende jaren gebeurt, neemt toe. ‘De Larsenijsplaat heeft tienduizenden jaren overleefd. Maar in korte tijd zijn drie stukken afgebroken. In 1995 en 2002 verdwenen de buurmannen van Larsen C, Larsen A en B. Het geeft aan in welk tempo de veranderingen zich in deze regio voltrekken en daar maak ik me toch zorgen over.’

Warme zeestromen

Lange tijd leek de Zuidpool, veel meer dan de Noordpool, immuun voor de opwarming van de aarde. Maar ondertussen stellen wetenschappers vast dat de klimaatverandering er ook toeslaat. Aan het noordwestelijke schiereiland wordt het elk decennium een graad warmer. Dat is sneller dan elders op aarde. Hoe dat precies gebeurt, is nog niet zeker. Waarschijnlijk heeft het te maken met de zeestromen.

En wat zal er met de dobberende Larsen Cijsberg gebeuren? Waar die naartoe drijft, is niet te voorspellen. Misschien blijft hij wel lang ter plaatse dobberen. Veel scheepvaart is er in dat gebied niet. Daarvoor is er dus geen gevaar. En uiteindelijk zullen de naar schatting 1.000 miljard ton ijs in brokken uiteenvallen en oplossen in het water.

‘Het tempo waarin de Larsenijsplaat nu afbreekt, na tienduizenden jaren rust, baart me zorgen’ PHILIPPE HUYBRECHTS Glacioloog VUB