Poolse rechters aan leiband van regering
Gisteren hebben duizenden Polen geprotesteerd tegen de plannen van de regering om justitie te hervormen.
Drie dagen voor de Poolse parlementsleden met vakantie gaan, hebben de senatoren in de vroege uurtjes van zaterdagochtend ingestemd met de controversiële plannen van de regering om het gerechtelijk apparaat te hervormen. De minister van Justitie krijgt binnenkort alle macht om rechters te benoemen en te ontslaan. Zodra de wet van kracht wordt, kunnen duizenden rechters die nu in functie zijn, hun baan verliezen en plaatsmaken voor rechters die in de gading van Zbigniew Tadeusz Ziobro vallen, de omstreden minister van Justitie.
Nu zijn het ervaren rechters van de Nationale Raad voor de Rechterlijke Macht in Polen (KRS) die rechters kiezen en aan de president voorstellen. Maar die Raad wordt ont manteld. Volgens de tweede wet die door de Senaat is geraakt, zullen in de toekomst parlementsleden en rechters die door de parlementsleden zijn benoemd, in die Raad zetelen.
De twee wetsontwerpen werden vorige week door de Kamer van het Poolse parlement goedgekeurd en kregen zaterdag het fiat van de Senaat. De conservatieve regeringspartij PiS heeft in beide assemblees de meerderheid.
Vechten
Ook het Hooggerechtshof zal worden hervormd. Alle zittende rechters van het Hof, die nu voor een periode van zes jaar benoemd zijn, worden dan ontslagen. Ze kunnen daarna opnieuw benoemd worden door de minister van Justitie. Die hervorming is in de ogen van de regering nodig, omdat Malgorzata Gersdorf, de voorzitster van het Hooggerechtshof, op dit moment nog zowat de enige persoon is die kan beletten dat de rechterlijke macht volledig onder de controle van de regering zal vallen. Zij heeft altijd gezegd dat zij voor de onafhankelijkheid van het Hooggerechtshof zou vechten.
Vorige week heeft de Kamer het wetsontwerp over de hervorming van het Hooggerechtshof goedgekeurd, een van de komende dagen zullen de senatoren daarover hun fiat geven. Daarna kunnen ze met vakantie gaan.
Bastion van onaantastbaren
De regerende partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS) heeft de gewoonte om cruciale wetsontwerpen op een drafje door het parlement te
jagen. In 2016 werd net voor de kerstvakantie de wetgeving voor de aanpassing van het Grondwettelijk Hof in het parlement gestemd. Nu, twee dagen voor het parlementair zomerreces, wordt de onafhankelijkheid van andere gerechtelijke instellingen in de nachtelijke uren begraven.
Mogelijk wil de regering dat het Grondwettelijk Hof ontbonden is vooraleer het in het najaar een uitspraak moet doen over de wettelijkheid van de benoeming van de nieuwe voorzitter van het Grondwettelijk Hof, die PiS vorig jaar heeft doorgeduwd.
De leider van PiS, Jaroslaw Kaczynski, zegt dat de hervormingen noodzakelijk zijn omdat het juridische systeem nog altijd ‘een bastion van onaantastbare postcommunisten is’. Eind jaren negentig werden de meeste staatsinstellingen in Polen ‘gezuiverd’ van communisten, maar de rechterlijke macht is daar in grote mate aan ontsnapt. Dat is een argument dat de conservatieve PiS geregeld aanhaalt in haar ijver om de onafhankelijkheid van het rechtssysteem te beknotten.
Vraag om verantwoording
De Europese Unie is zeer bezorgd over de ontwikkelingen in Polen. Vicepresident Frans Timmermans heeft al een brief gestuurd met een waarschuwing. Hij heeft uitleg gevraagd aan de Poolse autoriteiten en brengt daarover volgende week verslag uit. Guy Verhofstadt, de voorzitter van de liberale Aldefractie in het Europees Parlement wil dat de minister van Justitie zich komt verantwoorden in Brussel.
De regerende PiSpartij heeft de gewoonte om cruciale wetsontwerpen op een drafje door het parlement te jagen De Europese Unie is zeer bezorgd en heeft de Poolse regering om uitleg gevraagd