Brusselse bedrijven nemen minste jongeren aan
Minstens drie procent jongeren per bedrijf is de regel, maar steeds minder ondernemingen halen dat. Vooral in Brussel, waar er nochtans veel jonge werkzoekenden zijn.
De jeugdwerkloosheid is er torenhoog, maar toch slagen veel bedrijven in Brussel er niet in genoeg jongeren in dienst te nemen.
Ondernemingen met meer dan vijftig werknemers moeten minstens drie procent jongeren onder de 26 jaar in hun personeelsbestand hebben, volgens het startbanenstelsel. Maar minder en minder bedrijven voldoen daaraan; in alle drie de gewesten gaat het cijfer achteruit. Brussel doet het het slechtst. Slechts 69 procent van de bedrijven had in 2015 genoeg jongeren in dienst om aan de norm te voldoen. Dat is 16 procentpunt minder dan tien jaar eerder, en een pak minder dan in Vlaanderen.
De mismatch op de arbeidsmarkt is al jaren het grootst in Brussel. In de hoofdstad zijn er vooral veel banen voor hooggeschoolden, terwijl de meerderheid van de werkzoekende Brusselse jeugd laaggeschoold is.
Bedrijven kunnen een boete krijgen en voordelen verliezen als ze het quotum niet halen. Maar in de praktijk vinden er erg weinig controles plaats. De vakbond ABVV wil dat de quota strenger afgedwongen worden.
Het VBO wil er dan weer het liefst vanaf. ‘Het is een kunstmatige verplichting voor werkgevers om werknemers aan te werven die ze niet altijd willen. De jongeren en de profielen die ze zoeken, vinden ze vaak niet.’
Ook de overheid haalt trouwens een onvoldoende. Slechts de helft van de federale overheidsinstellingen heeft genoeg jongeren in dienst.
In de praktijk vinden er erg weinig controles plaats
BRUSSEL I In 1999 kwam de film Rosetta van de broers Dardenne uit. Het verhaal over een 17jarig meisje en haar vruchteloze pogingen om werk te vinden, beroerde de publieke opinie. De wet rond startbaanovereenkomsten die dat jaar goedgekeurd werd, kreeg dan ook de naam Rosettaplan.
De maatregel houdt in dat bedrijven groter dan 50 werknemers verplicht jongeren moeten aanwerven tot ze minstens 3 procent van het personeelsbestand uitmaken. Alle jongeren onder 26 jaar komen in aanmerking. Wie daarnaast nog een ander nadeel heeft, zoals een handicap of een nietBelgische origine, telt dubbel.
Maar steeds meer bedrijven leggen die wet intussen naast zich neer, blijkt uit een evaluatie door de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven. Nog 78 procent van de privébedrijven haalde in 2015 de norm, terwijl dat tien jaar eerder nog 89 procent was. Vlaanderen scoort het beste met 81 procent, terwijl Brussel, met zijn torenho ge jeugdwerkloosheid, achterop hinkt met 69 procent.
De vakbond ABVV klaagt de situatie aan. ‘De cijfers tonen dat werkgevers hun verantwoordelijkheid niet nakomen’, zegt persverantwoordelijke Gina Heyman. ‘Terwijl jongeren wel bestraft worden als ze geen werk vinden.’
Bedrijven die niet genoeg jongeren aanwerven of die het quotum proberen te halen door oudere werknemers te ontslaan, riskeren een boete en ze dreigen ook alle kortingen te verliezen die ze krijgen voor het aanwerven van bepaalde doelgroepen. Voor laaggeschoolde jongeren bestaat er bijvoorbeeld een RSZkorting.
Maar zo ver komt het maar zelden. Want er wordt amper gecontroleerd, laat staan bestraft. Het Rekenhof stelde al twee keer vast dat het beleid weinig opvolging krijgt. In 2010 voerde de FOD Werkgelegenheid nog maar vier controles uit. Vandaag zit de bevoegdheid bij de gewestelijke overheden en is de evenmin prioriteit.
Terecht, vindt de werkgeversorganisatie VBO. ‘Wij pleiten voor de afschaffing of een drastische bijsturing’, zegt directeurgeneraal Bart Buysse. ‘De maatregel legt werkgevers een kunstmatige verplichting op om werknemers aan te werven die zij niet altijd nodig hebben, of die ze niet kunnen aanwerven. Omdat ze geen jongeren met het gewenste profiel vinden of omdat de bedrijven een opvolging voudigweg geen ruimte hebben om aan te werven.’
Bovendien zijn de vrijstellingen niet soepel genoeg, vindt hij. ‘Daardoor kan het dat een bedrijf dat zijn personeelsbestand moet afbouwen, toch jongeren moet blijven aanwerven. Of denk aan een bedrijf met een stabiel personeelsbestand, waarbij de jongste medewerkers geleidelijk ouder dan 26 worden: ook zij genieten geen vrijstelling.’
Europese trend
Hoe het komt dat minder bedrijven dan vroeger het quotum halen, kan de Raad niet zeggen. ‘Het is een Europese trend’, aldus Buysse. Cijfers van de Raad tonen aan dat na de crisis van 2008 en daarna ook in 2012 er een forse daling van het aantal jonge werknemers geregistreerd werd.
Ook de federale overheid moet aan het quotum voldoen, maar slaagt daar steeds minder in. Nog net iets meer dan de helft van de overheidsinstellingen heeft genoeg jongeren in dienst. ‘Door de zware besparingen bij de federale overheid’, aldus het ABVV. De nonprofit hoeft maar 1,5 procent jongeren tewerk te stellen en slaagt daar wel in. Het onderwijs is vrijgesteld.
Buysse wijst er nog op dat de privésector in zijn geheel verplicht is 4 procent jongeren in dienst te hebben. ‘Een doelstelling die met 19 procent ruimschoots wordt gehaald.’
De cijfers dateren van 2015. Sindsdien trekt de arbeidsmarkt weer flink aan.
‘De werkgevers komen hun verantwoordelijkheid niet na. Terwijl jongeren wel bestraft worden als ze geen werk vinden’