Polen en Hongarije krijgen draai om de oren
De spanningen tussen de Europese instellingen en lidstaten uit het oosten van de Europese Unie lopen op.
BRUSSEL I De Europese Commissie vergaderde gisteren opnieuw over de ‘kwestie Polen’ en kwam tot de conclusie dat het veto van president Andrzej Duda tegen twee wetten, die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht uithollen, niet voldoende is om Brussel gerust te stellen. Warschau krijgt nog een maand de tijd om de hervormingen terug te draaien.
Duda heeft voorlopig twee wetten tegengehouden die de minister van Justitie de bevoegdheid geven de hoogste rechters te benoemen, maar hij ondertekende wel een wet die het lot van rechters van lagere rechtban ken in handen van de minister legt. Die mag hen ontslaan en benoemen.
‘Onze aanbevelingen zijn duidelijk’, zei vicevoorzitter Frans Timmermans. ‘De wetten moeten worden ingetrokken of in overeenstemming gebracht met de Poolse grondwet en de Europese normen over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.’
Als de Poolse regering massaal rechters ontslaat, dreigt Timmermans met artikel 7, de zogenaamde ‘nucleaire optie’. Het is de meest verregaande sanctie die Europa kan nemen tegen een lidstaat. Die kan dan tijdelijk niet stemmen. Volgens Timmermans staat de Commissie zelfs klaar ‘meteen te beginnen met de artikel 7procedure’. Maar dat dreigement moet met een korrel zout genomen worden. Alle andere lidstaten moeten ermee instemmen en Hongarije heeft al gezegd dat niet te willen.
Het dreigement is niet van aard om de relaties tussen Brussel en Warschau te verbeteren. De reactie van de Poolse regering volgde snel. ‘Wij zullen de chantage van de EUambtenaren niet accepteren’, liet de woordvoerder weten. Volgens hem formuleert Timmermans kritiek zonder kennis van de Poolse wetgeving. De Poolse viceminister van Europese Zaken wees erop dat ‘de organisatie van justitie tot de bevoegdheid van de lidstaten behoort’.
Hoge poten
Eerder op de dag hadden ook Hongarije en Slovakije een blauwtje opgelopen over hun weigering om asielzoekers en vluchtelingen op te vangen. De twee lidstaten hadden bij het Europees Hof van Justitie een zaak aangespannen tegen het beruchte spreidingsplan van de Europese Commissie.
Maar de advocaatgeneraal oordeelt dat hun verzet verworpen moet worden. In zijn advies schrijft Yves Bot dat de Europese verdragen het mogelijk maken maatregelen te nemen om noodsituaties aan te pakken. Daarbij heeft de EU haar bevoegdheden niet overschreden, meent Bot.
Het was voldoende om een reactie op hoge poten vanuit Boedapest uit te lokken. Volgens een staatssecretaris voor Justitie is het advies in de eerste plaats ‘politiek onderbouwd’. ‘Juridische argumenten ontbreken.’ Eerder zeiden Hongaarse diplomaten dat Boedapest zich zal neerleggen bij de uitspraak van het Hof.
Ook de Commissie voert de druk op. Zij stuurde een nieuwe waarschuwing naar Polen, Hongarije en Tsjechië, omdat die blijven weigeren asielzoekers over te nemen van Griekenland en Italië. Vorige maand was de inbreukprocedure tegen de drie landen gestart en die wordt nu doorgezet.
Als Polen massaal rechters ontslaat, dreigt Timmermans met de zogenaamde ‘nucleaire optie’